Dit is een onderdeel van het Groot Europees Avontuur, waarin ik de 'blinde vlekken' in mijn kennis en begrip van een groot deel van Europa wil opvullen. Het hoofdstuk Centraal Europa 2025 zou me door Duitsland, Oostenrijk en Slovenië naar Bosnië-Herzegovina moeten leiden.
Onderweg hoop ik te genieten van zowel nieuwe als vertrouwde ervaringen, maar vooral kijk ik uit naar het contact met mensen.
Dag 1 - do 11 september
Arlon - Wasserbillig Sud - 78 km
Bij het ontwaken merk ik dat al drie van mijn medecamperaars vertrokken zijn. Dat is totaal aan mij voorbijgegaan. Misschien slaap ik toch dieper dan ik dacht.
De camperparking in Arlon is misschien niet de meest charmante plek, maar wel enorm praktisch voor een bezoek aan de binnenstad – zie post België 2025 – en voor het servicen van de wagen. Uit ervaring weet ik dat je zulke gelegenheden niet moet laten schieten.
Op weg naar Trier raakt mijn gps in de war door een nieuw aangepast stuk weg. Het alternatieve voorstel brengt mijn brandstofpeil in een kritieke toestand, maar uiteindelijk kan ik bij het station Wasserbillig Süd 86,89 liter tanken voor de scherpe prijs van € 1,424 per liter.
Door de aanhoudende regenbuien besluit ik op de aire te blijven - GPS N 49.72817; O 06.49340. Er is een winkel beschikbaar en een fastfoodrestaurant. Campers delen de parkeerplaats met vrachtwagens, maar zo vroeg op de dag is dat geen probleem.
Het dorp in het dal nodigt uit om te verkennen. Ik wandel tussen de wijngaarden naar beneden en volg de Sauer, die hier de grens vormt tussen Luxemburg en Duitsland, tot aan het dorp Langsur. Het Altes Zollhaus fungeert nu als plek voor fietsreparaties. In veel delen van West-Europa is het vrije verkeer van mensen en goederen inmiddels vanzelfsprekend, iets om te waarderen. Verder is er in Langsur weinig te beleven.
Later op de avond raakt de parking volledig vol met vrachtwagens van overal uit Europa. Sommigen komen uit plaatsen die op mijn bezoeklijst staan. Sommige daarvan zijn koelwagens waarvan het koelsysteem continu draait. Oordoppen verhelpen dat euvel.
Dagen 2-4 - vr 12 tot zon 14 september
Wasserbillig Sud - Trier - 19 km
Werken oordoppen goed? Bij het wakker worden en met een eerste kop koffie in de hand zie ik dat de parkeerplaats al voor 75% leeg is. Terwijl de wagens om me heen vertrokken, heb heerlijk doorgeslapen zonder iets te merken.
In Trier probeert mijn gps me koste wat kost dwars door de camping naar de camperplaats te leiden. Een vriendelijke medewerker legt uit dat ik verder moet rijden en de bordjes moet volgen. Zodra mijn gps doorheeft dat ik een alternatieve route neem, word ik netjes naar Reisemobilpark Treviris geleid - gps N 49.74050; O 06.62505. Dit is een parkeerplaats voor 120 campers, waarvan de meeste plekken een elektrische aansluiting hebben. De toegang verloopt via een Camp-Card die opgeladen kan worden voor stroom- en waterverbruik en het gebruik van douches. Het lozen van grijs- en zwart water is gratis, evenals het gebruik van de toiletten. Er is wifi beschikbaar (200 MB per dag gratis). In de vooravond had ik echter, ondanks de nabijheid van de ingang, geen toegang. Het centrum ligt op 2,3 km afstand, ongeveer 35 minuten wandelen. Op 1,3 km of 20 minuten lopen bevindt zich een goed gesorteerde Netto supermarkt.
Trier is duidelijk een populaire bestemming, af te leiden uit de drukte op de camperplaats. Vooral Duitse nummerplaten domineren, en ik hoor verschillende dialecten, waarvan sommige beter verstaanbaar zijn dan andere. Ik spot ook een Belgische nummerplaat en het vertrouwde aantal Nederlanders. Een scherp contrast met de vrachtwagenparking van gisteren.
...
Het lagedrukgebied blijft hangen boven de Europese laagvlakte. Naast de harde regendruppels die regelmatig op mijn dak tikken, draagt de naderende herfst ook bij met eikels die als kogels uit de bomen lijken te vallen. Met de toenemende spanningen aan de grenzen van Europa besef ik dat het niet meer is dan de natuur die haar plek opeist. De bewolking klaart uit wat het sein vormt voor een impressie van de binnenstad.
Ik zie mijn buren worstelen met het ineen zetten van hun fietsen, die net als bij mij niet volledig in de garage kunnen opgeborgen worden. De zin ontbreekt mij om hun voorbeeld te volgen en wandelaar als ik ben vind ik het niet erg om er te voet op uit te trekken.
Bezoek
Trier is, samen met Worms, de oudste stad van Duitsland en ook het oudste bisdom ten noorden van de Alpen. De kreisvrije stad Trier ligt op de rechteroever van de Moezel. De stad telt 110.674 inwoners op een oppervlakte van 117,13 km².
Geschiedenis
In het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie was Trier vanaf de 12 de eeuw een keurvorstendom, waarbij de keurvorst tevens de aartsbisschop van Trier was.
In 1798 werd Trier de zetel van het Franse Département de la Sarre, kwam daarna bij Pruisen (1815-1945) en maakt sinds 1946 deel uit van de nieuw opgerichte Duitse deelstaat Rijnland-Palts.
Monumenten
Trier mag vele titels voeren : naast oudste stad van Duitsland, ook centrum van de klassieke oudheid, toeristische trekpleister en de enige Romeinse keizerlijke residentie ten noorden van de Alpen. Zeven Romeinse bouwwerken, die deel uitmaken van het UNESCO-werelderfgoed en nog steeds zichtbaar zijn in het herkenbare quadratum stratenplan, getuigen hiervan.
Een wandeling van 20 minuten langs de Moezel brengt me bij de Romeinse Brug, de oudste brug ten noorden van de Alpen met pijlers uit de 2 de eeuw. De brugbogen dateren uit 1717/1718 en het wegdek is opvallend breed voor die tijd.
De Porta Nigra is gemaakt van perfect passende zandsteenblokken, zonder voegen. De stenen waren oorspronkelijk verbonden met ijzeren krammen, vergelijkbaar met die van het Colosseum. Door verwering en roetafzetting zijn de oorspronkelijk lichte zandsteenblokken in de loop der zwart geworden, wat de poort in de middeleeuwen zijn naam gaf. De oorspronkelijke Romeinse naam is onbekend.
Omdat de poort bedoeld was voor militair gebruik, hebben alleen de hogere verdiepingen openingen met boogvormige vensters. Aanvallers die de buitenste poorten wisten te passeren, konden op de binnenplaats van alle kanten worden bestookt.
Hij gaat in de kern terug op een Romeinse Basilica die vanaf 326 werd gebouwd door de Romeinse keizer Constantijn de Grote. In de 11 de eeuw kreeg de dom zijn huidige westfaçade, die de Salische stijl vertegenwoordigt.
Sinds archeologische opgravingen in de periode 1992 – 1995 gaat men ervan uit, dat er sprake was van een ingewikkelder gebouwencomplex met meerdere basilieken (waarschijnlijk vier) die met elkaar verbonden waren door zalen en gangen (Zwischentrakte) en die tezamen een geweldige omvang hadden.
Het interieur heeft een sterke barokke uitstraling mede door de zeer aanwezige grafmonumenten.
Enkele graven waar nonchalant over gelopen wordt dateren van Hendrik I aartsbisschop van Trier ((† 964) en Udo van Nellenburg, aartsbisschop van Trier († 1078).
De kerk bezit drie kerkorgels. Het hoofdorgel, een zogenaamd zwaluwnestorgel, lijkt oud maar dateert uit 1974.
De Basilica van Constantijn (Latijnse naam: Aula Palatina) is een Romeinse basilica, gebouwd van Romeinse baksteen rond 310 tijdens de regeringsperiode van keizer Constantijn de Grote. Het diende oorspronkelijk als ontvangstzaal (aula) van het keizerlijk paleis, werd later een versterkte Frankische burcht, en daarna een onderdeel van het paleis van de aartsbisschoppen van Trier. In de 19, de eeuw werd het beschadigde gebouw hersteld en in gebruik genomen als kerk van de Evangelisch-Lutherse gemeente. Na de Tweede Wereldoorlog werd de basilica, die zwaar beschadigd was door een bombardement, gerestaureerd.De Basilica van Constantijn wordt beschouwd als de grootste intact gebleven overdekte ruimte uit de Romeinse oudheid, groter dan het Pantheon in Rome. Het is ook het oudste nog bestaande kerkgebouw van Duitsland. Naast het liturgisch gebruik is het een populaire toeristische attractie. De strakke eenvoud kan mij zeer bekoren.
Via de Palastgarden met mooie waterpartijen en fonteinen kom ik op het einde van de historische standswandeling bij :
Ik had graag nog wat in de binnenstad rondgehangen, maar onder de zwaar met regen geladen lucht begint het eerst lichtjes te druppelen. Wanneer uiteindelijk de hemelsluizen volledig opengaan, blijft er niets anders over dan te schuilen en te hopen dat het snel overgaat. Als het ergste voorbij is, spoed ik mij naar de aire. Ik kan het onderweg relatief droog houden en ben nauwelijks binnen als het opnieuw begint te regenen.
...
De aanhoudende regen nodigt me uit om uit te slapen. Een dag lezen en reflecteren zal me goed doen. Zonder mijn Body Battery te checken, voel ik sowieso dat ik wat rust nodig heb. Normaal zou ik verder rijden, maar de drukte van arriverende en vertrekkende camperaars doet me besluiten nog een dagje te blijven.
Zoals vaak op 'rustdagen' verbaast het me hoe weinig ik heb gedaan. Stram en stijf van het zitten en liggen, laat ik me door de doorgebroken zon aansporen tot een wandeling.
Links en rechts zie ik medecamperaars worstelen met het in- en uitladen van fietsen, wat mij extra motiveert om voor wandelen te kiezen. Op het pad zijn er weinig plekken met een vrij uitzicht op de Moezel. Bij een kleine open waterruimte staat een waarschuwing om de broedende dieren niet te storen, al is er helaas weinig van te zien.
Ik wil kost wat kost een zicht op de rivier en sta verbaasd over de breedte. Bij een sluis is er zelfs wat activiteit die bevestigd dat dit deel van de Moezel bevaarbaar is. Dichter bij de aire steekt de Roter Turm nog net boven de boomtoppen uit. Vandaag ben ik tevreden met het behalen van mijn stappendoel. De wisselvalligheid blijft aanhouden, waardoor het genieten van de zonsondergang er niet van komt. Ik begin dat echt te missen.
Dagen 5&6 - ma 15 en di 16 september
Trier - Heidelberg - 208 km
Slecht weer schept een bijzondere band tussen mensen. De Duitse camperaars om me heen, die eerst wat gereserveerd waren, hebben nu het weer als gemeenschappelijk gespreksonderwerp. Mijn overburen zitten lekker te ontbijten onder hun luifel en steken hun handpalmen in een herkenbaar gebaar naar de hemel, waarmee ze uitdrukken wat ik zelf ook ervaar. Ja, het regent, maar gelukkig geen stortbui. Nog niet.
Bij het wegrijden van de aire beleef ik iets nieuws. Er ontstaat een file bij het buitenrijden. Tijdens de rit blijft het regenen soms met veeg van de storm die ook België in de greep heeft. De verplaatsing verloopt vooral over de goed aangelegde Duitse snelwegen.
Het blijft wisselvallig weer met regelmatig een regenbui. Tegen de late middag klaart het genoeg op om de aanbevolen wandeling naar de Philosophenweg te proberen. De zonsondergang vanaf het uitkijkpunt is echt de moeite waard. Achteraf gezien was het misschien handiger geweest om de fiets te nemen. Een stevige wandeling van 1 uur en 15 minuten brengt me bij het uitkijkpunt.
Na wat strollen vind ik de perfecte plek voor een foto. Een andere wandelaar is daar ook mee bezig, we zijn het erover eens : 'dit' is de plek. Het licht van de ondergaande zon creëert een sprookjesachtig tafereel.
Dan valt mijn oog op het bordje Schlangenweg, een steil aflopend pad van 350 meter dat naar de Alte Brücke en de binnenstad leidt. Op de brug een verzameling van geduldig wachtende liefhebbers van zonsondergangen en paartjes.
De toegang tot de Altstad biedt alles wat je verwacht van een romantische barokke Duitse stad. Het wordt een korte indruk met het oog op de terugweg. Langs de oever van de Neckar wandelend, kom ik voorbij het studentenkwartier en het populaire café Hemingway's Heidelberg.
Aan de Theodor-Heuss Brücke vang ik de langverwachte zonsondergang. Wanneer studenten stoppen om een foto te maken, weet je dat je iets bijzonders meemaakt.
Er staat me nog een stevige wandeling van een uur te wachten. Het is net niet helemaal donker als ik bij de camperplaats aankom en dan moeten we nog eten.
...
Ondanks overwegend wisselvallig weer maak ik mij op voor een bezoek aan binnenstad. Om overbruggingstijd te besparen wordt de fiets buitengehaald. Ik moet wat geduld oefenen terwijl de batterij oplaad.
HeidelbergOp 31 december 2021 telde de stad 159.245 inwoners op een oppervlakte van 108,83 km². Heidelberg ligt overwegend aan de westelijke oever van de rivier de Neckar.
Het gebied rond Heidelberg is al zeer lang bewoond. In 1196 werd de stad voor het eerst in officiële documenten genoemd. De Ruprecht-Karls-Universität, die in 1386 gesticht werd, is de oudste universiteit op het grondgebied van het tegenwoordige Duitsland. Vanaf de middeleeuwen tot 1720 was Heidelberg de residentie van de paltsgraaf aan de Rijn, een van de keurvorsten van het Heilige Roomse Rijk. De stad speelde een belangrijke rol in de eerste fase van de Dertigjarige Oorlog. In 1622 werd de stad veroverd door Johan t'Serclaes van Tilly. Werd in 1689 (en opnieuw in 1693) veroverd en verwoest door de Fransen.
Heidelberg is de grootste stad van Duitsland die ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog kwam en daardoor nog veel historische bebouwing heeft. In Heidelberg werd na de Tweede Wereldoorlog een Amerikaanse legerbasis gestationeerd, die plaats bood aan rond 20.000 militairen en medewerkers. Van hieruit werden vanaf Goede Vrijdag 1945 alle Amerikaanse legereenheden in Europa geleid. Nadat in 2009 het Pentagon had besloten de basis op te heffen, was in 2013 deze verlaten. Generaal Patton overleed in 1945 in Heidelberg.
Om een goede indruk te krijgen van de Altstadt en een fijne middag te hebben, volg je de Hauptstraße vanaf de Bismarckplatz over een afstand van 1,8 km tot aan de Karlstor. Dit is voetgangersgebied en ook fietsers stappen braafjes af.
Heidelberg is een universiteitsstad en deze week staat de wiskundefaculteit in de schijnwerpers. De laureaten van de prestigieuze Fields Medal en de Abelprijs worden geëerd. Helaas word ik niet toegelaten tot het feestelijk versierde faculteitsgebouw.
Een professor verwijst me naar de oude universiteit, waar nu het universiteitsmuseum is gevestigd, voor meer uitleg. Wiskunde is nooit mijn sterkste kant geweest, dus ik beperk me tot het bewonderen van het gebouw van buitenaf.
Als aanhangers van de contrareformatie hebben de volgelingen van Ignatius van Loyola (1491-1556) hun stempel op de stad gedrukt met de Jesuitenkirche. Gebouwd in barokstijl aan het begin van de 18 de eeuw, is de gevel geïnspireerd op de Gesù in Rome.
Aan de Marktplatz staat de Heiliggeistkirche, een laatgotische kerk gebouwd tussen 1398 en 1515. De kerk was bedoeld als begraafplaats voor de keurvorsten van de Palts en als representatieve gebedsplaats voor de residentiestad van het keurvorstendom van de Palts. Tijdens de Successieoorlog van de Palts werden de vorstelijke graven verwoest, waardoor vandaag de dag alleen het graf van de bouwer van het kerkor, keurvorst Rupert III, die als Rupert I koning van Duitsland bekend staat, in de kerk overblijft. De Marktplatz is het hart van de oude stad en omgeven met huizen met kleurrijke gevels. 
Het meest idyllische plekje in Hedelberg is de fotogenieke Kornmarkt. Een prachtige afsluiter van een interessant bezoek.
Dag 7 - wo 17 september
Heidelberg - Ulm - 226 km
Er lijkt een grote uittocht aan de gang te zijn. Steeds meer open plekken verschijnen ook in de lucht. Het belooft een mooie dag te worden. In het sanitairblok zijn ook twee douches aanwezig, maar twee minuten water is wel erg weinig. Dan maar douchen in de camper, want water is zo weer bijgevuld.
Ik wilde graag vooruitziend zijn. De coördinaten van een supermarkt in Ulm werden ingevoerd en het was heerlijk cruisen op de Duitse Autobahn. In Ulm bleek er door wegenwerken geen mogelijkheid om de supermarkt te bereiken en parkeren in een woonwijk was ook niet bepaald eenvoudig.
De Donau markeert hier de grens met Beieren. Na een dag vol inspanningen snakt mijn lichaam naar wat beweging. Er gaat niets boven een rustige wandeling langs de oever. Om de binnenstad te bereiken, is er een nieuw pad voor fietsers en wandelaars aangelegd, dat over de rode brug op de foto loopt. Tijdens de wandeling kom ik langs een boom met roestkleurige bladeren, een teken dat de herfst in aantocht is.
Zoals dat vaak gebeurt tijdens rustige wandelingen, verschuift de horizon steeds verder. Ondertussen zoek ik naar een prachtig plekje om de zonsondergang vast te leggen.
Dag 8 - do 18 september
Ulm - Altusried - 89 km
Met een koffie in de hand is de kans klein dat je medecamperaars bij het ontbijt stoort. Ik raak aan de praat met mijn overburen uit Limburg (België), die op doorreis zijn naar Italië. Onderweg willen ze Venetië bezoeken en misschien kunnen mijn indrukken - zie Balkan 2022 - van pas komen. Ik ben in tweestrijd. Het mantra 'Should I stay or should I go' blijft door mijn hoofd spelen. Tijdens mijn wandeling naar de binnenstad hoop ik dat de balans in de ene of andere richting doorslaat.
Ulm
Ulm is een stadskreis in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg. Op 31 december 2020 had de stad 126.405 inwoners en besloeg ze een oppervlakte van 118,69 km². De stad ligt aan de Donau, die vanaf hier bevaarbaar is, bij de monding van de Iller. Beide rivieren vormen hier de grens met Beieren.
Vanaf de camperparking loopt er een bijna direct fiets- en voetpad die je bij de Dom brengt.
Het Munster van Ulm is de gotische hoofdkerk van de stad en staat vooral bekend om zijn toren, de hoogste kerktoren ter wereld. De kerk heeft nooit de status van kathedraal gehad en is sinds 1531 protestants. Het gebouw behoort tot de gotische kerken die in de middeleeuwen werden begonnen, maar pas aan het einde van de 19 de eeuw werden voltooid. Boven het hoofdportaal is het Bijbelse scheppingsverhaal afgebeeld.
Het interieur is eerder sober. De weinig aanwezige beelden zijn van vooraanstaande protestantse theologen (waaronder Luther) en beelden die de apostelen en vroege leerklingen moeten voorstellen.
Dankzij het feit dat de kerk de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog redelijk goed heeft doorstaan, zijn er nog gebrandschilderde ramen uit de 15 de eeuw bewaard gebleven. Bijzonder is ook het koorgestoelte, gemaakt van uitzonderlijk kwalitatief eikenhouten houtsnijwerk uit de periode 1469-1474.
Een wandeling door het charmante Visserskwartier of 'Fischerviertel', biedt een authentieke ervaring in deze historische wijk langs de rivier de Blauw (een zijrivier van de Donau).
Een uitzicht op de stad met de omwalling vanaf de overkant van de rivier is een prachtige afsluiting van dit bezoek aan Ulm.
De kogel is door de kerk. Zelfs de 12 lege plekken op de aire weten me niet te overtuigen om te blijven. Op de parkeerplaats zijn mijn buren terug van hun verkenning van de binnenstad en maken zich klaar voor een speurtocht naar een restaurant. Ik neem afscheid en besluit door te rijden naar Oostenrijk.
Ik had gebeld om te informeren naar de beschikbaarheid op de aire in Memmingen. Er zou nog een plaats zijn. De rit is maar een half uur, dus ik besluit het erop te wagen. Bij aankomst blijkt de aire echter al helemaal vol te staan. Dit lijkt een trend te worden. Duitsers reizen massaal in eigen land. Op zich geen probleem, maar de frustratie onder camperaars over de beperkte beschikbaarheid van staanplaatsen groeit. Misschien wordt het tijd om mijn reismodus aan te passen. Onze generatie, na jarenlang hard gewerkt te hebben, geeft nu een signaal richting downsizen. Steeds meer groei en productiviteit zijn misschien niet de oplossing voor de uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden. Leren tevreden te zijn met minder is wellicht geen slecht idee. De Bijbelse uitspraak van Sint Paulus "Als we voeding en kleding hebben, zullen we tevreden zijn," uit 1 Timotheüs 6:8, herinnert ons eraan dat een «genoeg-levensstijl» mogelijk is wanneer we onze basisbehoeften vervuld zien, in plaats van ons te richten op overmatige rijkdom. In de hedendaagse context wordt daar onderdak aan toegevoegd. Ik weet niet goed hoe ik verder kan vereenvoudigen. Mijn tine house on wheels is mijn thuis. Geef mij de ruimte om daarvan te genieten. Een gedachte om eens bij stil te staan.
Enfin, voor de zekerheid had ik een alternatief geregeld. De Wohnmobilstellplatz in Altusried - gps N 47.79981; O 10.21955 is een verborgen pareltje. Gelegen in de Allgäu bij het buitenzwembad biedt deze aire 16 plaatsen. Grijs- en zwartwaterafvoer zijn inbegrepen in de staanplaatsprijs. Vers water en elektriciteit zijn beschikbaar tegen betaling met munten. De ondergrond is gras. Op 950 m afstand bevindt zich een REWE supermarkt. Ideaal om tot rust te komen, als tussenstop of voor een verkenning per fiets of te voet.
Een wandeling naar de supermarkt vult mijn voorraad aan. Schrijven laat ik even voor wat het is. In plaats daarvan gaat de stoel naar buiten en laat ik mijn fantasie de vrije loop met een boek.
Dag 9 - vr 19 september
Altusried
Ik heb voor twee dagen geboekt op deze rustige plek, waar uitslapen bij de prijs is inbegrepen. Het prachtige nazomerweer, met 33° C in de camper, nodigt uit tot een relaxte camperdag. Halverwege de ochtend wordt de stilte kort onderbroken door landbouwmachines en bemesting richting de aire. Beide zijn niet storend, maar horen bij het camperen op het platteland.
Het prachtige weer legt een onderhoudslaagje op de bruine tint van mijn huid. Als het zweet begint te parelen, wordt het tijd voor een wandeling. Ik ben wel eens benieuwd naar de dorpskern. Altusried telt 10.224 inwoners. De kraaknette dorpskern straalt Duitse degelijkheid met Beierse gemoedelijkheid uit. In het kerkje in barokstijl wordt alles in gereedheid gebracht voor een bruiloft. Rond het kerkplein is er enige activiteit. In de woonwijken valt er niets te beleven.
Dagen 10-14 - za 20 - wo 24 september
Altusried - Kempten - 16 km
De late arriveerders van gisteravond behoren ook tot de vroege vertrekkers. Deze aire lijkt echt een doorreisplaats te zijn. Ik wacht rustig mijn beurt af om te servicen.
De reis speelt zich af tegen de indrukwekkende achtergrond van de majestueuze Alpen. Voorlopig is het ontspannen cruisen door de groene heuvels.
...
Voor een zaterdagnacht is het bijzonder stil in de omgeving, wat zeer slaapbevorderend werkt.
In het zuiden van Duitsland gaat alles op zondag een tandje langzamer. Warenhuizen en andere winkels zijn gesloten en dezelfde rust heerst ook op de aire, zelfs tijdens het inpakken en klaarmaken om verder te reizen. Ik neem automatisch dat ritme over, niet dat daar veel aansporing voor nodig is. Zo bereid ik me voor op een bezoek aan de binnenstad.
Kempten (Allgäu) ligt aan de 147 km lange Iller een zijrivier van de Donau en telt 68.940 inwoners (31 december 2020) op een oppervlakte van 63,29m². De geschiedenis gaat 2000 jaar terug en stond in de Romeinse periode bekend als Cambodunum. De huidige stad is ontstaan uit de samenvoeging van twee delen uit de middeleeuwen.
Historische tour
Rathaus - stadhuis. Oorspronkelijk gebouwd in 1474, maar herbouwd in 1987. Het dient nog steeds als de zetel van de burgemeester. Trouwpaartjes kijken ernaar uit elkaar het ja-woord te geven in de trouwzaal in Biedermeierstijl. Voor het stadhuis staat een fontein met op de kolom een beeld van een Romeinse commandant.
Het autovrije marktplein wordt omringd door statige, karakteristieke Zuid-Duitse patriciërswoningen.
Het Londoner Hof heeft een prachtige rococo-façade die dateert uit 1764.
De Sant Mang Kirche, oorspronkelijk een gotische kerk, werd gebouwd tussen 1426 en 1428 op de fundamenten van een oudere romaanse kerk. De eenvoudige, strakke architectuur blijft trouw aan de evangelische traditie. Op het plein ervoor staat een Art Nouveau fontein uit 1905, waar kinderen rijden op fabeldieren.
In scherp contrast met de eenvoud van de St.-Mangkerk staat de Basilika Sankt Lorenz. Gebouwd rond 1652 als een barokke parochie- en kloosterkerk, is het het eerste grote kerkgebouw in Zuid-Duitsland na de Dertigjarige Oorlog. Het exterieur valt op door de imposante façade met twee torens en een koepel. Binnenin springt vooral het prachtig gebeeldhouwde koor in het oog.
De aangrenzende Residez staat in de stijgers.
Op deze rustige zondag is het prettig slenteren in het Stadspark.
Kempten is een favoriete bestemming op zondag. Gezinnen vinden verkoeling en beschutting onder de bomen in de schaduwrijke Illerauen. Voor mij blijft er niets anders over dan te ontspannen in de ligstoel en volop van deze zondag te genieten.
...
De nazomer lijkt voorbij te zijn. De zwoele warmte van de afgelopen avond heeft plaatsgemaakt voor regen. Het is het soort aanhoudende regen die buitenactiviteiten bijzonder onaangenaam maakt.
Het is ook het soort weer dat uitnodigt tot een museumbezoek. Het Kempten-Museum, gevestigd in het Zumsteinhaus, wordt beschouwd als het mooiste classicistische huis. De toegang tot het museum is gratis. Het probeert een beeld te schetsen van het leven in de streek door de eeuwen heen.
...
Dagen 15-48 - Do 24 september - di 29 oktober
Kempten - Neuötting - 229 km
Onder een kastanjeboom staan aan het begin van de herfst tijdens aanhoudende regen is misschien niet zo'n goed idee. Naast het constante gekletter van regen op mijn dak, schrik ik regelmatig van vallende kastanjes. Soms slaan ze zo hard in dat het wel lijkt alsof het grote hagelstenen zijn.
Met Mara, Smaranda en Fab heb ik afgesproken hen onderweg naar huis te ontmoeten. Dankzij het uitstekende netwerk van snelwegen, een geweldige uitvinding trouwens, is het fijn rijden in Duitsland. Onderweg passeer ik de Allianz Arena in München en kijk nieuwsgierig of er campers op de parkeerplaats staan. Ik meen in mijn ooghoek iets te zien, maar mijn aandacht blijft op de weg gericht. Wanneer het brandstoflampje gaat branden, neem ik geen risico’s en los ik dat probleem op in Dorfen.
De hemel heeft inmiddels haar sluizen gesloten. Als de zon dan ook nog doorbreekt, ben ik benieuwd wat er rondom de kerktoren gebeurt.
Neuötting, met zijn 9800 inwoners, combineert de charme van een middeleeuwse vestingstad met moderne aanpassingen aan de 21ste eeuw. Onder de arcaden in het stadscentrum vind je tal van trendy winkels. De stad straalt een levendige en jeugdige sfeer uit. 
Het stadsplein strekt zich uit van de ene naar de andere toren. Helaas slaagt het bestuur er niet in het doorgaand verkeer af te leiden. De Landshuter Tor (L) uit 1230 stortte op 5 december 1949 in, waarbij drie mensen om het leven kwamen. Tussen 1953 en 1955 werd de toren herbouwd.
De Pfarrkirche Sankt-Nikolaus domineert niet alleen het plein, maar torent ook hoog boven de stad uit. Tijdens mijn bezoek genoot ik van een oefenconcert van de lokale organist. Kerken zijn overduidelijk ontworpen om de akoestiek perfect tot zijn recht te laten komen!
In de loop van de avond stroomt de CP helemaal vol. Hopelijk ontstaan er tegen morgenmiddag weer wat lege plekken. De familie Dumitrescu wordt verwacht.
...
Ondanks de ligging vlakbij één van de hoofdstraten van de stad, werd het tegen de avond rustig en konden we genieten van een stille nacht. Geen regen, geen vallende takken of kastanjes, gewoon heerlijk!
Het weer blijft bewolkt met grijze, maar gelukkig geen donkere wolken. Tegen de middag breekt de zon door en brengt een aangename warmte voor deze tijd van het jaar. Terwijl ik wacht op de aankomst van mijn Roemeense vrienden, lijkt het me de perfecte gelegenheid voor een wandeling in de buurt. Direct aan de rand van de CP sta je al snel in het bos.
Het is heerlijk om de familie weer te zien, het voelt alsof we elkaar pas gisteren hebben uitgezwaaid. Na een lange autorit is het logisch even de benen te willen strekken. Voor mij de perfecte kans om als gids op te treden.
Het bijpraten gaat beter bij het genieten van een natje en een droogje.
...
Ik word wakker met oprechte felicitaties voor deze nieuwe mijlpaal in mijn leven. De overgang is meer een mentale dan een fysieke verandering. Een nieuw decennium beginnen met een zeven in plaats van een zes maakt tijd alleen maar waardevoller. Wat achter me ligt, kan ik niet veranderen en wat voor me ligt, heb ik niet in de hand. Daarom probeer ik dankbaar in het heden te leven en te genieten van kleine dingen, vrij van overbodige bagage.
Op de vierde zaterdag van de maand is er op het nabijgelegen terrein een tweedehandsmarkt. Vroeger zouden we het een vlooien- of rommelmarkt hebben genoemd, maar in de 21ste eeuw klinkt dat wat oneerbiedig. Zeker omdat er steeds meer 'nieuwe' spullen te vinden zijn.
Neuötting staat ook bekend om zijn minitreintje. Vandaag rijden er twee versies: een elektrische en een echte stoomtreintje die wordt aangedreven door kolen en waarbij de druk moet worden opgebouwd. Smarande vindt het geweldig en mama en papa nemen om de beurt de rol van begeleider op zich.
Vandaag mag het wat uitgebreider. Ik laat me graag in de watten leggen. En ik ben niet de enige, trouwens.
...
De wekker staat op zes uur. De familie Dumitrescu heeft nog 1.300 km te gaan en wil graag maandagavond thuis zijn. Het is de bedoeling om onderweg een korte sightseeing in Wien in te lassen.
Smarande is wat ziekjes en dus wordt het bezoek aan Wenen geschrapt en schuift de vertrektijd wat op. Dat geeft wat extra tijd om van elkaars gezelschap te genieten. Afscheid nemen valt iedereen zwaar maar uiteindelijk zijn alle uitvluchten opgebruikt en kunnen we alleen nog uitwuiven. Drum bun, fiți în siguranță și ne vedem în Bolintin Vale.
Als troostprijs mag de achterblijver genieten van het wereldkampioenschap wielrennen in Rwanda. Proficiat aan de terechte winnaar Tadej. Remco had als een ware kampioen op de eindzege gehoopt, maar met een schitterende zilveren medaille kunnen we zeker tevreden zijn!
...
Zeventig worden is niet altijd een cadeau. De uitspraak dat je zo oud bent als je je voelt, vertelt maar een deel van het verhaal. De realiteit is dat je lichaam soms niet in hetzelfde tempo volgt als je geest. Vandaag drie uur doorgebracht in het ziekenhuis. Een drukke EHBO-afdeling waar een bezorgde arts toch even tijd vond voor een gestrande toerist. Misschien nemen we in het Westen de inzet van medisch personeel te vaak als vanzelfsprekend. Gelukkig was mijn Europese Ziekteverzekeringskaart in orde – slechts één jaar geldig, dus het is belangrijk om die up-to-date te houden. Code groen maakte mij een niet-levensbedreigende patiënt. Onderzoek, röntgenfoto's, de hele bataclan. Waarschijnlijk een stressfractuur door overenthousiasme als gevolg van beginnende artrose. Een zalfje, een verband en waarschuwende woorden. Het moet allemaal even bezinken.
Ik zal ermee moeten leren leven en enkele serieuze aanpassingen moeten doen. In plaats van te treuren over wat niet meer kan, focussen op wat wél haalbaar en gezond is.
...
Met kleine stapjes leer ik mij aan te passen aan de nieuwe realiteit. Het laten rusten van mijn knie betekent niet volledig immobiel zijn.
Zonder mijn knie te belasten, met een ondersteuningsband om, begin ik de omgeving te verkennen. Altötting ligt op loopafstand en ik ben benieuwd hoe het eruitziet. De naam doet vermoeden dat het een oudere uitstraling heeft, maar de binnenstad oogt eerder 19 de-eeuws. Om een stukje rustiek te behouden, is er een watermolen bij een restaurant gebleven....
De pijn geraakt geleidelijk onder controle. Met knieband en wandelstok waag ik een wandeling in het nabijgelegen 'bos'.
De eerste tien minuten is het even wennen, maar daarna wint mijn niet te onderdrukken nieuwsgierigheid het weer. Op een ongelijk bospad merk ik geen noemenswaardige hinder en geniet ik van een wandeling door een omgeving vol wisselende herfstkleuren. Het okergele en bruine blad dat valt, de knisperende grond onder mijn voeten en de aangename temperatuur hebben me altijd al geboeid. De stilte wordt slechts af en toe doorbroken door een zeldzaam vogelgeluid, al kan ik het nog steeds niet herkennen. Ik blijf een liefhebber, maar geen kenner....
Als een tijdelijke inwoner die zich langzaam thuis begint te voelen in een vreemd land, vind ik het helaas lastig om contact te maken met de wisselende camperaars. Ik heb mijn weg gevonden naar de Norma supermarkt, die prijsgunstig is maar minder goed voorzien dan de beter gesitueerde Edeka.
Een terugkerend ritueel is een wandeling langs de boetiekjes in de binnenstad. Het stadje heeft een bepaalde chic zonder overdreven mondain te zijn. Duitse degelijkheid met een nonchalante flair. Gezellig, maar zonder terrasjes vanwege het einde van het seizoen.
...
Tijdens mijn zelfopgelegde herstelvakantie, een stressfractuur heeft ongeveer 3 weken nodig om te genezen, gaat veel tijd naar lezen. Ik zou ook eens mijn fiets moeten buitenhalen maar daar komt het voor een andere reden nooit van.
Neuötting ligt aan de Inn, een rechterzijrivier van de Donau en een van de belangrijkste waterafvoerwegen van de Alpen. Het dal van de rivier heeft altijd een cruciale rol gespeeld als verkeersroute. De Inn stroomt door drie landen: Zwitserland, Oostenrijk en Duitsland, en heeft een lengte van 517 km. Een wandeling van 1.5 km langs de Mömbach brengt me door het visserskwartier bij de Innsbrücke.
...
Een planning wordt opgesteld voor het vervolg van de trip, terwijl het vertrek wordt uitgesteld. Zomertijd wordt wintertijd en de biologische klok past zich langzaam aan. Aanhoudende regen houdt me gebonden aan de camper, afgewisseld met lezen en uitgebreid koken met verse producten van de supermarkt tegenover. De reiskriebels worden steeds sterker. Ondertussen leer ik enkele andere terugkerende camperaars beter kennen: een alleenstaande man die een camion ombouwt tot campervan, een jonge vrouw die rondtrekt met haar hond. De wisselende drukte op het speelterrein dichtbij, en de muziek die in het weekend tot in de vroege uurtjes doorgaat, vormen een constante achtergrond. Ik moet dringend deze cyclus doorbreken voordat ik hier vastroest.
...
Na twee dagen regen komt de zon eindelijk tevoorschijn. Het overschakelen naar de wintertijd brengt ook praktische veranderingen met zich mee. Het bijlegtapijt wordt uitgerold, wat meteen een prettig gevoel aan de voeten geeft.
In grote lijnen is er een rittenplan opgesteld voor de komende maand. Mentaal heb ik afscheid genomen van deze praktische plek op de enige logische manier voor mij: genieten van het lichtspel bij zonsondergang, wachtend op het perfecte moment. Met de winter in aantocht wordt die tijd steeds korter.
Dag 49 - wo 29 oktober
Neuötting - Liezen - 197 km
Onder een stralende hemel, met een zon die haar warmte verspreidt, ontwaakt de camper uit zijn korte winterslaap. Het zachte, ingehouden gebrom staat klaar om de weg weer op te gaan. Na het onderhoud word ik uitgezwaaid door enkele vaste bezoekers. Een praktische plek om te verblijven, maar het is welletjes geweest.
Bij Kirchdorf am Inn wordt Duitsland verlaten en Oostenrijk binnengereden. De opeenvolging van dorpjes maakt plaats voor het prachtige decor van Opper-Oostenrijk, waar idyllische meertjes zoals de Irrsee en de Mondsee langs het raam voorbijglijden. Het klinkt als een plaat met een diepe kras, maar door het ontbreken van een bijrijder en parkeeropties blijft het alweer helaas bij ‘Im Augen mitnehmen’.
Dagen 50-55 - do 30 oktober - di 4 november
Liezen - Maribor - 219 km
Vandaag was een echte verplaatsingsdag. Eerst een stop bij de Lidl voor uitgebreide inkopen - drankblikken met statiegeld werden overgeslagen. Daarna heerlijk cruisen door Oostenrijk, het perfecte land daarvoor. Bij een tankstation met een LPG-aanbieding meteen getankt, zonder aarzelen. Ook diesel bijgevuld om problemen te voorkomen. Zo geeft het een fijn gevoel om ontspannen naar de volgende bestemming te rijden. Ondanks de felle discussies over grenscontroles en het beperken van 'illegale' migratie, zonder problemen de grens met Slovenië overgestoken. Grenzen en culturen blijven iets bijzonders; zodra je de grens passeert, verdwijnen de Duitse invloeden en maken ze plaats voor Sloveense namen. Na Dravograd begint de rit langs de Drau.
Rond 14:30u arriveer ik op de kleine Wohnmobilstellplatz Drava Center - gps N 46.56349; O 15.58930. Vanaf het terras van de aangrenzende horecazaak word ik gevraagd het bareel handmatig te openen. Mijn meertalige buren uit Luxemburg helpen me wegwijs op de compacte parking. Een grindondergrond biedt plaats aan 4 wagens met elektra- en watervoorziening. Er is geen mogelijkheid om grijs- of zwart water te lozen. Toiletten kunnen gebruikt worden in de nabijgelegen faciliteiten van het vrijetijdscentrum. Er is vrije Wifi. Bij de vriendelijke ontvangst wordt de inschrijving geregeld. In de zomer zal het hier ongetwijfeld erg druk zijn, maar eind oktober heersen kalmte en rust.
Het recreatiegebied ligt in een bosrijke omgeving aan de oevers van de Drau. Na een korte pauze en een praatje met mijn buren is het tijd om de stijfheid uit mijn lichaam te wandelen. Geen lange tocht, maar een veilige wandeling langs de Drau, genietend van het geknisper van bladeren onder mijn voeten en mijn longen gevuld met de frisse boslucht. Mijn knie lijkt het ritme van de trage weg te herkennen op het nieuwe tempo van mijn seniore leeftijd. Jongere mensen halen me in en op een smal gedeelte laat ik een jogger voorbijgaan. Dat alles met af en toe met de handen op de rug in de bezadigde wetenschap van in stilte genieten.
...
Elke kilometer zuidelijker bracht een lichte stijging in de temperatuur met zich mee. De kou bij het ontwaken in Liezen heeft plaatsgemaakt voor het afgooien van mijn dekbed tijdens de nacht. Wakker worden bij dubbele cijfers op de thermometer vraagt opnieuw een aanpassing van mijn lichaam. En als de zon dan ook nog eens de lenteachtige warmte brengt, ondanks de duidelijke komst van de herfst, maakt dat de ochtend tot een klein feestje.
Het ochtendritueel ontvouwt zich in een rustige sfeer. Met een dampende koffie in de hand maak ik een wandeling door het centrum. Het schoonmaakpersoneel is druk bezig en schenkt de passerende toerist nauwelijks een blijk. Mijn camperburen links en rechts vertrekken met iets meer aandacht voor de achterblijver. Mijn ochtend kabbelt rustig verder.
Op het Clavni trg (hoofdplein) werd in 1680 voor het eerst een zuil opgericht de zogenaamde Maria zuil door gelovige stadsbewoners aan het einde van de pestepidemie die het leven kostte aan een derde van de bevolking. De oorspronkelijke zuil dateert van 1681, maar werd in 1743 vervangen door dit barokke meesterwerk van de Duitse beeldhouwer Joseph Straub. Bovenop de witte marmeren zuil staat een verguld standbeeld van de Maagd Maria. Bij de sokkel wordt de zuil omringd door 6 heiligen.
De rooms-katholieke Maribor Kathedraal combineert romaanse, gotische en barokke stijlen. Het romaanse hoofdschip stamt uit de late 12 de eeuw. Later werden de gotische kruisgewelven, het grote koor en twee zijschepen toegevoegd. Nog later kwamen daar de barokke kapellen van Sint Franciscus Xaverius en het Heilige Kruis bij.
Tegenover de Stolnica (kathedraal) bevindt zich de Universiteit. Opgericht in 1975, viert de universiteit dit jaar haar 50-jarig bestaan. In het weekend is het rondom de universiteit bijzonder rustig.
De Glavni Most (oude brug) is één van de meest bekende plekken in Maribor. De brug is 166 meter lang en heeft 3 stalen bogen die de gehele lengte van de rivier de Drau overspannen. De brug werd in 1913 gebouwd en is tijdens de Tweede Wereldoorlog beschadigd en daarna gedeeltelijk herbouwd. In de jaren negentig van de vorige eeuw werden er nog verdere renovaties aan uitgevoerd.
Tijdens de rondwandeling door de binnenstad kun je onmogelijk naast de talrijke graffiti bekladingen kijken. Een deel van de charme van de stad gaat daardoor verloren.
Op de terugweg vanaf de overkant van de rivier heb je een prachtig uitzicht op de Sodni Stolp (de Oordeelstoren), een onderdeel van de stadsverdediging, die er nog net zo uitziet als toen hij in 1540 werd gebouwd. In de 17 de en later in de 19 de eeuw zijn er enkele aanpassingen aan de toren gedaan. In de jaren dertig van de vorige eeuw is de toren gedeeltelijk afgebrand, maar in 1950 werd hij gerestaureerd naar het originele ontwerp....
De herfst heeft zo zijn eigenaardigheden. Overdag is de temperatuur aangenaam genoeg om met een stoel buiten te zitten en van een boek te genieten. Waarschijnlijk door de nabijheid van het bos werd mijn nachtrust verstoord door het gezoem van muggen.
Zo laat in het seizoen, met het restaurant gesloten voor de winter, is het heerlijk vertoeven op deze rustige plek. Jammer dat er geen afvoer voor zwart water is, een klein minpuntje.
De nabijheid van het bos en de rivier maakt het een ideale plek om te ontspannen. Zwervend kriskras door het bos kom je onverwachte ontdekkingen tegen. Ik weet niet zeker of de paddenstoelen die ik vind eetbaar zijn, dus voor de zekerheid heb ik ze maar niet geprobeerd. Rond het Center is het opvallend rustig. Er zijn weinig mensen die de temperatuur van het water willen testen. Op een enkele roeiboot na blijft het rustig op de rivier....
Tot grote vreugde van de wijnboeren in de regio heeft het een groot deel van de nacht en ochtend geregend. Niet van die alles verwoestende soort, maar een zachte, aanhoudende regen waar iedereen mee kan leven, zelfs de campertoerist.
In de vroege avond rijden Michalina en Prezemek met een open brede glimlach de plaats op en installeren zich naast mij. Na het aftasten van onze taalvaardigheid besluiten we Engels te spreken. Het is even wennen na een paar dagen van monologen met mezelf, maar het gaat steeds makkelijker. Mijn nieuwe Poolse buren vertegenwoordigen een generatie jonge professionals die op afstand werken. Zoals eigen aan de jeugd hebben ze zich snel aangepast aan de post-covid periode. Ze maken deel uit van een groeiende dynamische groep jonge mensen die de uitdagingen van hun carrière combineren met een passie voor reizen en het ontdekken van nieuwe horizonten.
Aan de oever van de Drau, met de lichten van Maribor in de verte voor ons, delen we verhalen uit ons beroepsleven. Langzaam trekt de kou van de ondergrond door onze kleren en naarmate de kilte boven de rivier toeneemt, zoeken we de warmte van de camper op.
...
Het aanstekelijke enthousiasme van mijn buren zorgt ervoor dat ik besluit nog een dag te blijven. Terwijl hun ochtend gevuld is met werkactiviteiten, glijdt mijn ochtend rustig voorbij in een prettige, kalme routine.
In de middag hebben we afgesproken voor een fietstocht door Maribor. Met de herinnering aan mijn eerdere bezoek nog vers in mijn gedachten, neem ik spontaan de rol van gids op me. Ondertussen vraagt Przemek naar mijn inzichten over de socio-culturele en politiek-economische situatie in België. Zeer verrijkend, de combinatie van levensomstandigheden in België toelichten terwijl we langs de diverse monumenten fietsen en quasi terloops de wist-je-datjes van Maribor aanstippen.
Dagen 56&57 - wo 5 - do 6 november
Maribor - Koprivnica - 123 km
Het weer kan prachtig zijn, de omgeving uitnodigend en het gezelschap hartverwarmend, maar de werkelijkheid van het camperleven zit soms in de kleine dingen. Na zes dagen is mijn toiletcassette vol en zonder een ecologische manier om deze te legen, wordt de noodzaak om verder te reizen onvermijdelijk.
...
Het opwarmen van de motor van een medecamperaar zo vroeg in de morgen verbrak mijn diepe slaap. Eenmaal wakker bracht dit mijn ochtendroutine eerder op gang dan normaal. Bij het halen van een frisse neus werd ik begroet door een kille mist die me deed terugtrekken in de camper. Mist is niet het meest aangewezen weerstype voor het maken van een verplaatsing en al zeker niet in een vreemd land.
De praktische infrastructuur maakte dat ik besloot een extra dag te blijven. Naarmate de dag vorderde, brak de zon door, wat het perfecte moment was om de opgestapelde was aan te pakken. Een bezoek aan de supermarkt stond dit keer niet volledig in het teken van efficiëntie, maar van rustig struinen door de schappen, onderwijl een kritisch oog houdend op de inhoud van mijn winkelwagen. Alles moet immers op de rug of in een draagtas mee worden genomen.
Dagen 58-60 - vr 7 - zon 9 november
Koprivnica - Banja Luca - 211 km
De dag trekt zich langzaam op gang. De haastige ongedurigheid heeft plaatsgemaakt voor een rustig en kalm ritme. Een mentale checklist wordt afgevinkt ter voorbereiding op het vertrek. Dit alles gebeurt onder een grijze deken van dichte bewolking, passend bij het voorspelde weer voor een noodzakelijke, maar vrij enerverende verplaatsing.
Het begon als een voortzetting van het rijden naar Koprivnica. De eindeloze lintbebouwing en het constante terugschakelen. Daarna het wachten bij de grens. Hoe onvolmaakt Schengen ook mag zijn, volledige stilstand voelt niet meer van deze tijd. Enfin, er zit niets anders op dan geduldig te wachten en het geheel te ondergaan als noodzakelijk kwaad. Eenmaal voorbij de grens ervaar je de Midden-Europese realiteit, waarschijnlijk versterkt door het begin van het weekend. Even gaan mijn gedachten uit naar de forenzen die dit dagelijks meemaken. Ik laat het niet aan mijn hart komen, geef beleefd ruimte voor ritsen, maar raak toch licht geïrriteerd door de vrijbuiters die misbruik maken van een in wezen hoffelijke rijstijl.
Na de vermoeiende tocht was er net genoeg energie over om een simpele maaltijd in elkaar te flansen. Gelukkig is mijn koelkast goed gevuld.
...
De stramheid na de pittige rit van gisteren was niet zomaar uit mijn lichaam te krijgen. Ik moet toegeven, het kostte extra doorzettingsvermogen om mijn rek- en strekoefeningen af te ronden. Een blik in de spiegel bevestigde dat ik inderdaad een dagje ouder word.
Tijdens een praatje over het weer merkte de joviale uitbaatster droogjes op dat het winter is. De mist en de vochtigheid in de lucht nodigen niet uit tot een wandeling. De camping ligt aan de drukke E661 van Banja Luka naar Sarajevo, gevaarlijk voor fietsers en levensgevaarlijk voor voetgangers. Opmerkelijk hoe je perspectief verandert zodra je niet meer achter het stuur zit. Fietsen wordt ingeruild voor een wandeling. Het is duidelijk dat de inwoners van Bosnië-Herzegovina dol zijn op hun auto. Waar mogelijk loop ik naast de rijweg, en waar dat niet kan, blijf ik zo dicht mogelijk aan de rand. Laten we het maar houden op een verrijkende en leerzame ervaring.
Het meest fascinerende van de enerverende tocht zijn de uitzichten op de rivier en het begrip van de indeling van de stad. Uitgestrekt langs de rivier en omhoog lopend langs de heuvels.
Het mooiste uitzicht was nota bene vanaf de camping. Er is een klein strandje aangelegd met zwemmogelijkheid, wat de aantrekkingskracht van de plek aanzienlijk vergroot, zeker in de zomer. Ik had geen behoefte om de temperatuur van het water te testen, zelfs niet pootje baden.
Dagen 61-63 - ma 10 - wo 12 november
Banja Luca - Sarajevo - 184 km
Na een zonnige dag heeft de grauwe grijsheid het weer overgenomen. Er hangt regen in de lucht. Een schrale troost is dat ik geen last zal hebben van een laagstaande, verblindende zon tijdens mijn verplaatsing.
Camp Jamblan is perfect als tussenstop of om een paar dagen helemaal tot rust te komen, vooral in de zomer. Minder ideaal wanneer de camper je enige vervoersmiddel is en je de omgeving wilt ontdekken. Mijn Nederlandse buurman Mark-Jan staat hier met een kleine caravan en heeft een auto bij zich. Superhandig.
Reizen in Bosnië-Herzegovina is niets voor gehaaste mensen. Hoewel de weg tussen de twee grootste steden in redelijke staat verkeert, is het draaien en keren, afremmen en optrekken tussen de aaneengesloten dorpjes en steden een uitdaging voor je concentratie. Mijn GPS leidt me via de R442 en R413.
Dan word ik beloond met prachtige uitzichten op een kloof waarvan ik de naam niet heb kunnen achterhalen. Voor de verandering is de weg rustig en zijn er genoeg uitwijkplaatsen om van het adembenemende uitzicht te genieten.
Bij het binnenrijden van Sarajevo valt de regen gestaag. De scholen zijn net uit en de stroom van studenten en leerlingen voegt een extra uitdaging toe aan de toch al drukke en hectische verkeerssituatie.
Mijn hoofd volgt nog een tijdje de draai en keer bewegen van de verplaatsing. De aanhoudende regen hoedt me aan de camper gekluisterd. Het vroege invallen van de duisternis gaat gepaard met een ontladen ontspanning, gevolgd door uitgebreid koken.
...
Sarajevo is onlosmakelijk verbonden met de waanzin die 111 jaar geleden begon. Ik wilde op 11 november hier zijn, op de herdenkingsdag van het einde daarvan.
Na het oplossen van de mist kreeg de zon voldoende kracht om da dag met vertrouwen tegemoet te treden. De steile wandeling in bijna rechte lijn bracht me in ongeveer 30 minuten tot bij het At Mejdan Park en de Latinska Ćuprija (Latijnse Brug).
Sarajevo ontstond in 1461 onder de Ottomanen. Een wandeling door de oude stadskern ademt de sfeer van het oosten, met overal minaretten die het stadsbeeld bepalen. Op het plein bij de Sebilj-fontein waan je je even op het San Marcoplein in Venetië, omringd door honderden duiven die zich gretig laten voeren.
De herinnering aan oorlog is helaas nooit ver weg. Het Srebrenica Museum werd opgericht ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het bloedbad in 1995, voornamelijk Bosnische moslims. De blauwhelmen van Dutchbat konden deze tragedie niet voorkomen, mede doordat ze door de NAVO in de steek werden gelaten. Het liet een trauma achter waar Nederland nog altijd mee worstelt. In schril contrast met de hypermoderne bibliotheek een gift van Qatar.
Het gebouw is een koepelmoskee in vroegklassieke stijl. De hoofdgebedsruimte is 13 meter lang en de koepel reikt tot een hoogte van 26 meter. De moskee heeft twee zijschepen en vier marmeren arcaden aan de voorzijde. De enige minaret is 47 meter hoog. In de binnenplaats staat een fontein en hier bevindt zich ook het mausoleum van de stichter en van Gazi Murat Beg.
In 1997 werd het Inat-huis omgevormd tot een restaurant waar traditionele Bosnische gerechten worden geserveerd. Voor de ingang staat een bord :
"Ik stond aan die kant, maar ik ben hier uit pure wreedheid naartoe overgestoken."
Oorspronkelijk was het het grootste en meest representatieve gebouw uit de Oostenrijks-Hongaarse periode in Sarajevo en diende het als stadhuis.
Na een lange periode van sluiting werd het gebouw op 17 juli 2014 heropend. Tegenwoordig is het de zetel en het hoofdkwartier van de burgemeester van Sarajevo en de gemeenteraad.
Na een gezellig en ontspannen bezoek aan deze bruisende stad was het tijd om de steile terugweg te beginnen. Onderweg kwam ik langs een kleine supermarkt, ideaal om de voorraad aan te vullen. Net voor het invallen van de duisternis was ik thuis en keek ik met plezier terug op deze dag.
...
Er is een wasmachine beschikbaar en bij stralend mooi weer de gelegenheid om de opgestapelde was aan te pakken. Ook de wagen kan een schoonmaakbeurt gebruiken en ondanks de frisse temperatuur geniet ik van een hete douche.
In de vooravond krijgt de kleine camping een internationaal allure. Een Duits echtpaar en twee Engelse koppels, waarvan één met drie jonge kinderen, die volop van de boomhut genieten. Ze zijn al enkele maanden op reis en maken onderweg tijd vrij voor thuisonderwijs. De steeds wisselende locaties doen de ‘saaiheid’ van school ongetwijfeld vergeten.
Met z'n allen genieten we van de zonsondergang en het zicht op de onder ons liggende stad.
Dag 64 - do 13 november
Sarajevo - Orahovica - 66 km
Langzaam bereikt de zon ook mijn camper. De aanvullende warmte is zeer welkom en voor de verandering worden de gordijnen en blinderingen opengemaakt.
Mijn Engelse campervrienden genoten eerder al van de zon. Ik maak me rustig klaar om verder te trekken, zonder haast. Er is genoeg tijd om afscheid te nemen, nuttige tips te delen en reisplannen door te spreken. Met een welgemeend “goodbye and keep it safe” gaan we ieder onze eigen weg. Het echtpaar met drie jongens vertrekt richting Sarajevo, het jonge koppel kiest voor Hongarije. Op een kleine camping kruisen vele wegen elkaar, om daarna weer uiteen te gaan. Tja, zo gaat dat in de camperwereld.Op weg naar Mostar wil ik een tussenstop maken. De traverse door Sarajevo verloopt traag, met files en onverwachte manoeuvres van andere weggebruikers. Ik heb geleerd altijd genoeg afstand te houden en me niet druk te maken. Buiten Sarajevo gaat het een stuk vlotter. Toch duurt de hele verplaatsing zo’n 1,5 uur – een Balkanrealiteit.
De Neretva is 225 kilometer lang, waarvan 203 kilometer in Bosnië en Herzegovina en 22 kilometer in Kroatië ligt. Het is een paradijs voor rafters, maar in deze tijd van het jaar staat het waterpeil bijzonder laag en is raften niet mogelijk. Het overstromingsgebied doet vermoeden dat dit in het voorjaar wel anders is. De mooie plaatjes van een wildwaterrivier vallen een beetje tegen. Dagen 65-67 - vr 14 - 16 november
Orahovica - Mostar - 63 km
Camp Oaza is zo'n plaats die zijn naam alle er aandoet. Het moet hier aangenaam toeven zijn in een kleine groep. Rustig zonder kapsones.
De route langs de Nerveta is tot nu toe de mooiste landschappelijke weg. Er zijn enkele uitwijkplaatsen waar je even kunt stoppen, maar deze zijn vaak slecht aangegeven en meestal niet op de fotogenieke plekken. De weg is in goede staat, wat het vlot doorrijden aangenaam maakt.
Om 13u rijd ik Autocamp Victoria op – gps N 43.36588; O 17.81373. Bij de vriendelijke ontvangst, vermoedelijk door de zoon van de uitbater, krijg ik meteen een biertje aangeboden. Zo wordt de Belg in stijl ontvangen op het terras. Alle voorzieningen zijn aanwezig, ook de binnen toiletten van de feestzaal kunnen gebruikt worden. Uniek is de aanwezigheid van alles, van shampoo over scheerschuim tot tandpasta. De faciliteit is gloednieuw en de recent geplante bomen zullen in de toekomst voor schaduw zorgen. In de receptie benadrukt de drankdisplay het internationale karakter, met onder andere enkele flesjes Gulden Draak. De binnenstad ligt op ongeveer een uur wandelen en de bus stopt voor de deur.
Volgens goed ingelichte bronnen ben ik hier op het perfecte moment. In de zomer kan de temperatuur oplopen tot wel 45°,laat ik mij vertellen. De zon zorgt voor genoeg warmte om buiten in een T-shirt te zitten, maar zodra ze ondergaat, koelt het snel af.
...
Ontwaken in een ontspannen sfeer op een toplocatie is eens iets anders. Een voordeel van de wintertijd is dat het vroeg licht is. Aanpassen aan deze realiteit vraagt wat discipline. Zo komt het dat ik vroeg op ben en geniet van mijn eerste koffie op het terras bij de camper. Met mijn gezicht in de zon krijg ik spontaan een gebakje aangeboden; zoetigheid hoort hier duidelijk bij de lokale cultuur. Met plezier aangeboden, geeft het me het gevoel op een resort te zijn. Ik begin me zowaar aangepast te gedragen.
Voor mijn geplande bezoek aan de historische binnenstad is het openbaar vervoer best wel handig. De bus stopt voor de CP en voor slechts BAM 0,80 (€ 0,41) sta je op enkele honderden meters van het oude centrum.
Bezoek Mostar
Mostar werd gesticht in de 13d e eeuw en kende vier eeuwen lang een bloeiperiode onder het Ottomaanse Rijk. Dankzij de strategische ligging groeide de stad uit tot een belangrijk knooppunt voor handelaren die tussen de Adriatische Zee en het binnenland van de Balkan reisden. De naam Mostar stamt uit die tijd, toen wachters, de “Mostari”, vanuit hun torens toezicht hielden op wie via de houten brug over de Neretva de stad in- of uitging.
In 1566 werd de bouw van een stenen brug voltooid, ter vervanging van de wankele houten brug over de Neretva. Deze brug, de Stari Most ofwel de "Oude Brug", was een prachtig voorbeeld van barokke Ottomaanse architectuur, ontworpen door de Turkse architect Mimar Hajrudin.
In april 1992 brak in Bosnië en Herzegovina de Bosnische Oorlog uit, die al snel ook Mostar bereikte. Sinds 1995 wordt de stad gescheiden door een boulevard, met het Kroatische deel in het westen en het moslimdeel in het oosten. Van de Serviërs die voor de oorlog in de stad woonden, is na de oorlog slechts een klein aantal teruggekeerd. De oude binnenstad, met de beroemde brug en de rivier de Neretva, ligt in het moslimdeel. Ten westen daarvan, gescheiden door de boulevard, bevinden zich de Kroatische wijken, vooral bestaande uit deels kapotgeschoten en deels herstelde betonnen flats.
Het symbool van de oorlog en de stad werd de brug die tijdens het conflict kapotgeschoten werd. Na de oorlog is deze herbouwd met hulp van onder andere Turkije en Nederland. Prijskaartje : 10 miljoen euro. De heropening vond plaats op 23 juli 2004. In 2005 werd het historische stadsdeel, inclusief de Stari Most, door UNESCO tot werelderfgoed verklaard.
Ondanks de zaterdagsdrukte is het prettig slenteren door de nauwe straatjes. Vooral Bosniërs met hun kinderen geven het bezoek een exotisch oosters tintje.
...
Op deze tocht heb ik een nieuwe routine ontwikkeld: zondag is rustdag. Geen sociale media of telefoon, maar een boek, wat reflectie, een praatje met de buren en het campingpersoneel. Lekker uitgebreid koken, de afwas doen en in de ligstoel zitten met het gezicht naar de zon.
Dagen 68-81- ma 17 - zo 30 november
Mostar - Blagaj - 18 km
Gedurende de nacht is de bewolking boven Mostar langzaam dichtgetrokken. Bij mijn ochtendkoffie merk ik dit aan de temperatuur. Van T-shirtweer gesproken! Rond 11 uur zou die zachte temperatuur plaatsmaken voor regen.
Mijn medecamperaars maken zich ook klaar om verder te trekken. Mijn directe Nederlandse buren, die verliefd zijn geworden op Bosnië, spreken met zichzelf af om terug te komen voor een uitgebreider bezoek, maar willen nu graag in zeven dagen thuis zijn. De soloreizende Katrien blijft nog even in de streek. Tijdens haar sabbatical heeft ze zich hier geëngageerd om vrijwilligerswerk te doen in een dierenasiel. Bij mijn vertrek word ik bedankt voor mijn bezoek en uitgezwaaid door de eigenaar.
Bosnië blijft me aangenaam verrassen. Blagaj (spreek uit blakeye) werd me warm aanbevolen. De tips van Park4Night doen vermoeden dat het een populaire reisbestemming is. Ik koos voor Auto Camp Blagaj - gps N 43.25776; O 17.87944. Bij aankomst stond er nog één andere camper op het terrein, dat plaats biedt aan 50 wagens. Bij elke plek is er elektra en een wateraansluiting, en om de twee plekken een wasbak. De sanitaire voorzieningen zijn strategisch goed geplaatst. Bij de receptie is een klein eethuis. Ondanks dat de plek in wintermodus is, werd ik zeer vriendelijk ontvangen. Als welkom kreeg ik een fles lokale wijn.
...
De aanhoudende zachte regen houdt me aan de camper gekluisterd. Bij een glaasje lokale wijn kan ik dit wel waarderen, wijnstokken hebben vocht nodig. Gelukkig geen slagregens maar het hardnekkige gemiezer dat je verkilt tot op het bot. Wandelen wordt beperkt tot een verkenning van de omgeving.
De extra tijd wordt gebruikt om uitgebreid te koken.
...
Verkenning Blagaj
In de oudheid stond in het huidige Blagaj eerst een Illyrisch fort en later een Romeins castrum. In de middeleeuwen was het de zetel van de prins van Hum. Tijdens de bloeitijd van de Venetiaanse Republiek speelde het kasteel een belangrijke rol. De Osmanen, die in de vijftiende eeuw de macht overnamen, hebben hier lange tijd geregeerd. Veel huizen zijn gebouwd in de typische Osmaanse stijl.
Gelegen aan de 9 km lange rivier de Buna, een korte zijrivier van de Neretva, voert een wandeling door het dorp met 3000 inwoners langs enkele moskeeën en orthodoxe kerkjes. Dit kleine bergdorp is een centrum voor buitensport, met name rotsklimmen en wildwateractiviteiten. Verspreid over het gebied vind je diverse autocampings, afgewisseld met hotels, appartementen en B&B’s.
Blagaj wordt in historische bronnen voor het eerst vermeld in 1423. Tijdens het Ottomaanse Rijk was het de zetel van de Blagaj Vilayet en opgedeeld in verschillende wijken. In 1520 werd de Careva džamija (keizerlijke moskee) gebouwd ter ere van Sultan Suleyman I. 
Tot 1835 vormden de Bosniakken de meerderheid, maar in de Oostenrijks-Hongaarse periode waren er twee keer zoveel christenen. In 1893 verrees een orthodoxe Sint Basil kerk en in 1908 een rooms-katholieke kerk.
...
De zon schijnt door. De wasmachine is vrij en er ligt een stapel was klaar. Alles bij elkaar zorgt dat voor extra bedrijvigheid.
Rustige vastheid wordt gewaardeerd. De afgelopen dagen ben ik een beetje als onderdeel van de familie behandeld. Een vriendelijk woord voor het personeel, ook voor de mensen van het onderhoud, blijft blijkbaar niet onopgemerkt.
...
Blagaj is waarschijnlijk vernoemd naar zijn milde weer, aangezien blaga in het Bosnisch “mild” betekent. Daardoor is Autocamp Blagaj het hele jaar door toegankelijk. Het milde klimaat brengt soms enkele dagen zachte, aanhoudende regen met zich mee, ideaal om te ontspannen en een boek te lezen. Met temperaturen rond de 17° en de zon die ’s middags doorbreekt, kan dit zelfs buiten in de ligstoel. De prachtige omgeving en de warme sfeer laten je je direct welkom voelen. Een toplocatie om te onthouden en zeker naar terug te keren.
...
Vanaf de camperparking is de fortruïne, 300 meter hoger gelegen, duidelijk zichtbaar. Met uitzicht op de lager gelegen stad aan de Buma oefent het een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op de wandelaar en geschiedenisliefhebber. De 3 kilometer lange wandeling bergop, in ongeveer een uur, zou geen probleem moeten zijn.
Het oude fort van Blagaj (Stjepan grad) – Anders dan andere vestingwerken die als residentie dienden in Bosnië en Herzegovina, ligt het fort op een natuurlijk vlak plateau, omringd door steile kliffen in het zuiden, westen en noorden. In 1404 was het de residentie van de prins van Hum, en in correspondentie uit 1422 wordt er tijdens de Venetiaanse periode naar verwezen als ‘ons fort in Blagaj’. 
...
Ik begin stilaan hechtingsverschijnselen te vertonen. Allen vindt het helemaal niet erg. Met een brede glimlach zegt hij: "You are my friend and very welcome." Wie kan daar nu aan weerstaan? Af en toe komt er een buur bij, maar helaas blijft het bij oppervlakkige begroetingen.
...
Tijdens een nachtelijke trip naar het toilet genoot ik van een prachtige sterrenhemel. Een hogedrukgebied zorgt voor een flinke temperatuurdaling, maar Blagaj doet zijn naam als ‘milde’ stad eer aan. Het vriest niet.
Wakker worden onder een stralend blauwe lucht en een zon die je verwarmt, geeft me alle reden om mijn verblijf nog wat langer te rekken. De ontspannen zondagse sfeer laat me opgaan in de deinende stroom dagjesmensen met hetzelfde doel: de Blagaj Tekija en de Vrelo Bune.
De Blagaj Tekke ligt bij de bron van de rivier de Buna en is een bijzonder sacraal-residentieel gebouw van islamitische architectuur in Bosnië en Herzegovina. Het heeft opvallende kenmerken die voortkomen uit de barokinvloed op de Ottomaanse bouwstijl. In december 2003 besloot de Commissie voor het Behoud van Nationale Monumenten tijdens een zitting in Sarajevo om de Blagaj Tekke tot nationaal monument te verklaren.
(*) De derwisjen nemen een aparte plaats in binnen de soefi's, dit zijn mystieke broederschappen in de Islam. Iemand wordt pas 'derwisj' genoemd als die persoon een 'al-insan al-kamil' is, een perfecte moslim die aan alle 4 deuren en 40 treden voldoet. Een bekende groep zijn de Dansende Derwisj.
Vrelo Bune de bron van de rivier de Buna, is een krachtige karstbron(*). De rivier stroomt ongeveer 9 kilometer naar het westen en mondt uit in de Neretva bij het dorp Buna. In deze tijd van het jaar lijkt het wel een krachtcentrale. De hoge waterstand zet de terrasjes aan de oever onder water. De bordjes met ‘verboden te zwemmen’ lijken wat overbodig, want de stroming is zo sterk dat er zelfs geen wildwaterkajak wordt gevaren.
(*)Karstbron, een bron die uit karst ontspringt en een waterstroom op het oppervlak veroorzaakt.
Dag 82- ma 1 december
Blagaj - Podgorica - 259 km
Op 1 december kun je moeilijk van lentekriebels praten. In mijn aderen bruist het zwerverbloed en bij het ontwaken is mijn oog op de horizon gericht.
Met een vleugje weemoed neem ik afscheid van Auto Camp Blagaj, een plek waar ik me thuis voelde en waar de warme gastvrijheid een blijvende indruk op mijn geheugen heeft achtergelaten. Allen en zijn team hebben er alles aan gedaan om me op mijn gemak te stellen, ondanks de taalbarrière die volledig op mijn conto komt. Hvala vam na svemu i čestitam na vašem mjestu gdje su ljubaznost i gostoprimstvo na prvom mjestu.Op de Balkan moet je er rekening mee houden dat de openbare wegen niet altijd aan de verwachtingen voldoen die we elders gewend zijn. Het is verstandig om vroeg te vertrekken en in te calculeren dat de gemiddelde snelheid behoorlijk kan tegenvallen. Voor de zekerheid vertrek ik om 10u. In Buna gooit de praktische ik mijn tank vol. Aan €1,25 een kans die je niet moet laten liggen.
Tijdens de voorbereiding hield ik er rekening mee een traverse door het gebergte te maken. We stijgen vlotjes boven de 1000 meter uit en eenmaal voorbij de grenspost Vracenovici herinnert de kleur van de bergen me eraan waarom dit land Montenegro – Zwarte Bergen heet. Het is genieten van de schilderachtige route M6 tot Nikšić, waarbij ik een déjà-vu krijg van mijn eerdere bezoek. 
De aansluitende M18 brengt me vlot naar Podgorica. Mijn gps leidt me dwars door de stad, waar het chaotische verkeer al je aandacht opslorpt. Er is geen moment om even te pauzeren in de hoofdstad van Montenegro. Gelegen in het zuidoosten van het land, aan de samenvloeiing van de Ribnica en de Morača. Volgens de volkstelling van 2011 telt de gemeente 185.937 inwoners. Het vroegere Titograd heeft een universiteit, een theater en diverse industriële bedrijven. De stad oogt erg modern. In het noorden liggen de ruïnes van de oude Romeinse nederzetting Doclea. Ik wilde daar even stoppen, maar de rit door de stad over de Millenniumbrug besliste anders.
Om 15u draai ik Auto Camp Izvor op, gps N 42.84388; O 19.30635. Het ligt tussen de Morača en het gelijknamige Motel en is ingericht voor vijf campers. De faciliteiten van de receptie en kantine zijn beschikbaar en douches vind je in het Motel.
Het geplande stads-bezoek ging niet door, maar daar was ik niet rouwig om. De ontspannen wandeling langs de Morača kon me juist wel bekoren.
Ik ben net op tijd terug om een glimp op te vangen van de zonsondergang met de lichtjes van Podgorica op de achtergrond.
Dagen 83&84- di 2 en wo 3 december
Podgorica - Pristina - 287 km
Roamingkosten buiten de Eurozone zijn niet inbegrepen in mijn abonnement. Gelukkig is er op veel plekken wifi beschikbaar, al werkt die niet altijd even snel. Het bijwerken van de blog hangt daar deels van af. Dat los ik op door vroeg, heel vroeg, te beginnen met schrijven. Zo gaat duisternis langzaam over in schemerlicht om de zon boven de bergen te zien verschijnen.
Ik heb een lange rit voor de boeg, deels door het hooggebergte van Montenegro. De schilderachtige route langs de Morača over de M2 voert door een van de prachtigste berggebieden van Europa. Voor de verandering zijn er eindelijk genoeg uitkijkpunten om van de ruige schoonheid van de natuur te genieten.
Vanuit Rožanje begint een langzame klim naar het dak van deze rit op een hoogte van 1796 m. Een rit door de sneeuw naar de grens met Kosovo. De pas wordt beheerst door door de Žjeb. Aan de Kosovaarse kant is van de sneeuw niets te zien.
Aan de grens moet je een bijkomende verzekering afsluiten. Voor mijn kort verblijf is dat € 15.
In Vitomiricë pik ik de M9 op. Eerst de gebruikelijke verkeerschaos, maar uitgebreide wegenwerken toveren delen van de vierbaansweg om tot stukken snelweg waar je lekker kunt doorrijden.
Om 16u rijd ik Camp Lux op – gps N 42.61128; O 21.05860. Het is een netjes onderhouden, afgesloten terrein in een rustige woonwijk. Alle voorzieningen zijn aanwezig, behalve douches, wat ik een belangrijk minpunt vind in de prijs-kwaliteitsverhouding. Voor 24 € zijn sfeer en uitstraling prima, maar niet ten koste van comfort. De gastvrijheid en behulpzaamheid maken echter veel goed.
...
In het tijdperk van AI blijft menselijke input cruciaal. GPS-gebruikers merken vaak dat er verschillen kunnen zijn tussen de gegevens op het scherm en de situatie in real time. Dat ondervond ik zelf toen ik Pristina binnenreed op weg naar mijn overnachtingsplaats. Bij het verlaten van de vierbaansweg moest ik onder een tunnel door, maar mijn GPS gaf geen waarschuwing voor de hoogtebeperking – terwijl ik in TomTom Go Max netjes de afmetingen en het gewicht van mijn wagen had ingevoerd om verrassingen te voorkomen. Gelukkig reed ik stapvoets, tot een krakend geluid aangaf dat er ‘iets’ mijn dak had geraakt. Bij aankomst bleek de afdekkap van mijn dakairco beschadigd. Wat een rustig dagje had moeten worden, veranderde in reparatiewerk. Het ongeval gebeurde op wandelafstand, en ik vond de stukken van de kap terug. Met wat puzzel-, plak- en tapewerk heb ik het probleem voorlopig opgelost.
Dag 85- do 4 december
Pristina - Pristina Centrum - 17 km
Wanneer de ochtendnevel optrekt, nemen de luchtvochtigheid en kilte af en wordt de temperatuur aangenaam voor de tijd van het jaar. Voor een bezoek aan de binnenstad vind ik het taxitarief van €20 per enkele rit wat aan de hoge kant. Ik krijg de tip om de parking bij het stadion te proberen. Het hectische rijgedrag ben ik inmiddels gewend, al lijkt het soms alsof verkeersregels meer suggesties dan wetten zijn. Hoe dan ook, ik laat het niet aan mijn hart komen en probeer me zo goed mogelijk aan te passen.
De parking bij het Stadium – gps N 42.66080; O21.15504 – is bij aankomst goed gevuld. Een medewerker wijst me naar de rand van het terrein, waar ik een ruime plek krijg. Voor € 3 per 24 uur sta je op een stevige ondergrond en op loopafstand van het centrum. Behalve de overvolle vuilnisbakken zijn er geen voorzieningen, maar het voelt wel veilig. De plek is 24 uur per dag bewaakt en voorzien van cameratoezicht. De sfeer en gezelligheid zijn matig, maar de praktische bereikbaarheid is een groot pluspunt.
Helemaal afgesloten zijn van elektronische hulpmiddelen brengt me terug naar de dagen van weleer. De plattegrond goed bestuderen, opmerkelijke gebouwen als richtpunt gebruiken en me verder laten meedrijven met de mensenstroom.
Pristina heeft geen echte historische binnenstad en oogt als één grote bouwwerf. Gelukkig liggen de belangrijkste bezienswaardigheden op wandelafstand. Wat meteen opvalt, is dat het een levendige stad is waar de auto een centrale rol speelt. Op vrijwel elk terrein is een privéparking ingericht. De stad is niet bepaald netjes; milieuactiviste Greta Thunberg zou hier haar handen vol hebben aan echt nuttig werk. Er is duidelijk nog veel opvoedkundig werk te verrichten en sommige parkings lijken haast op kleine stortplaatsen. Hopelijk zorgen toekomstige verfraaiingen en verbeteringen van de infrastructuur voor een hogere leefbaarheid, want de stad heeft zeker potentieel.
In het collectieve geheugen van Kosovo neemt de herinnering aan Moeder Teresa van Calcutta een bijzondere plaats in. Ze wordt niet alleen herdacht met een brede boulevard die haar naam draagt.
Pristina ontstond in de middeleeuwen op de resten van Ulpiana, een stad die door keizer Justinianus I van Byzantium was herbouwd en zo’n vijftien kilometer ten zuiden van de huidige stad lag. Dankzij haar ligging op het kruispunt van diverse Balkan-handelsroutes bloeide Pristina door de handel en groeide ze ook uit tot een mijnstad. De Albanese bevolking van Kosovo ziet zichzelf als afstammeling van de lokale Illyriërs, die er al woonden voordat de Slavische volkeren arriveerden. De Albanese held Skanderberg(*) neemt een belangrijke plaats in het volkseigen in. Bij het zeer gepolierde wrijfbeeld, gezeten op een bankje, vraag ik mij af wat de wens van de huidige bewoners is. Waarschijnlijk meer autonomie en erkenning van Servië?(*) Skanderberg : Albanese prins uit het adellijk geslacht Kastrioti (1405-1468) als belangrijke schakel in de vrijheidsstrijd van Albanië - zie Shqipëria 2022 - dagen 16-18.
Dagen 86-93 vr 5 - vr 12 december
Pristina Centrum - Skopje - 98 km
De aanhoudende regen maakt het niet bepaald aantrekkelijk om de stad verder te verkennen. Kosovo doet serieuze pogingen om aansluiting te vinden bij de omliggende grootsteden. Zo is het prettig rijden over nieuwe, voorlopig nog tolvrije snelweg richting Noord-Macedonië. De toegang tot Skopje vormt echter een scherp contrast: stapvoets verkeer over nauwelijks berijdbare wegen, waarbij de regen de situatie alleen maar erger maakt.
De route door de binnenstad naar de in het zuidoosten gelegen Camper Parking Sopje (gps N 14.97056; O 21.45254) loopt over een brede boulevard. De afgesloten plek op privéterrein biedt ruimte aan 10 wagens en beschikt over alle voorzieningen. De eigenaar is via WhatsApp bereikbaar en geeft informatie over de locatie en de stad. Door de ligging in een buitenwijk is het er heerlijk rustig. De stad is eenvoudig te bereiken met bus, taxi of te voet (ongeveer 1 uur wandelen). Op 300 of 800 meter afstand vind je twee supermarkten.
...
Als je in een camper woont, leer je op een andere manier naar de regen te luisteren. Vandaag klinkt het als het scherpe tikken van ongeduldige vingers. Na een tijdje vervaagt dat indringende geluid terwijl ik opga in andere bezigheden dan het luisteren naar de regen. Er is een boek, een film een maaltijd...
...
Met een boek in de hand of een film op het scherm is het lastig om de knusse gezelligheid van de camper te verruilen voor het gure weer. Gelukkig helpen boodschappen doen me om aan het benodigde aantal stappen te komen.
...
Een flinke weersverbetering spoort me aan tot een bezoek aan de binnenstad. Met plezier ruil ik het zitten in voor een stevige wandeling van 4 km, ongeveer een uur stappen, naar het centrale plein.
Skopje (Скопје), als de hoofdstad en grootste stad van Noord-Macedonië, ligt aan de rivier de Vardar en is het politieke, culturele en economische centrum van het land. De stad heeft een rijke geschiedenis, mede door de rivaliteit met het Macedonische deel van Griekenland, en weerspiegelt invloeden van uiteenlopende culturen, van Ottomaans en communistisch tot het recente neoclassicistische ‘Skopje 2014’-project. Skopje staat ook bekend als de stad van de honderd standbeelden.
Het ruiterstandbeeld van Alexander, samen met het iets verderop gelegen imposante beeld van Filippos II, moet de ‘historisch Macedonische’ erfenis benadrukken. Dit ondanks dat de wortels van beiden in Griekenland liggen, met Pella als geboorteplaats van Alexander en het paleiscomplex van Filippos II in Vergina.
Tijdens een gesprek met enkele lokale jongeren op het uitgestrekte Macedonia Square bleek dat, zodra ze hoorden dat ik uit België kom, hun interesse meer uitging naar ‘onze’ voetbalhelden dan naar hun roemrijke voorouders.
Een van de bekendste bezienswaardigheden is het fort van Skopje, ook wel Kale genoemd. Dit kalkstenen bouwwerk staat op de hoogste heuvel naast de rivier de Vardar. De verdedigingsmuren verbinden ronde en vierkante torens over een terrein dat zich uitstrekt over de heuvel, met meerdere niveaus en diverse uitkijkpunten.
Volgens archeologisch bewijs woonden hier al mensen sinds 4000 voor Christus. De zichtbare kalkstenen muren stammen uit de 6 de eeuw, toen Byzantijnse heersers de vesting bouwden om de stad en haar handelsroutes te beschermen.
De naam Kale komt van het Turkse woord voor vesting en wordt nog steeds dagelijks gebruikt door inwoners die hier graag wandelen of samenkomen. Binnen de muren liggen Franse militaire graven uit de Eerste Wereldoorlog, die herinneren aan de rol van de stad in dat conflict.
Dag 94 - za 13 december
Skopje - Kriva Palanka - 95 km
Het mooie weer houdt aan. Volgens de uitbater is het al enkele winters geleden dat het echt vroor of sneeuwde. Het doet wat denken aan de kust in België: een paar dagen sneeuw die niet blijft liggen. Bij mijn Tsjechische buren is het tijd voor lenteschoonmaak. De stapel spullen uit de garage herinnert me aan de inhoud van mijn eigen garage, al hoef ik in mijn geval geen voorzieningen te treffen voor twee kleine kinderen.We raakten aan de praat en ontdekten dat we duidelijk vergelijkbare ervaringen hebben. De mensen zijn het vriendelijkst in Bosnië, maar overal op de Balkan is zwerfafval een groot probleem, met uitzondering van Slovenië, dat volgens mijn buur toch half Oostenrijks is. Daar heeft hij wel een punt.
Rond 12:30u ben ik eindelijk klaar om te vertrekken. Zodra ik weg ben uit de drukte van Skopje, is het heerlijk rijden over de nieuw aangelegde snelweg richting Sofia. Onderweg geniet ik volop van het uitzicht op het middengebergte.
Bij het invallen van de duisternis koelt het razendsnel af. Bij het halen van een frisse neus merk ik dat nog enkele andere camperaars de parking gevonden hebben. Bij de snelstromende Kriva hoor je geen zacht kabbelend stroompje, maar een constante ruis die toch niet storend werkt.
Dag 95 - zo 14 december
Skriva Palanka - Sofia - 134 km
Bij zonsopkomst overweeg ik even te blijven, totdat ik de temperatuur check. Als er ook nog ijs gekrabd moet worden en de batterijstand flink gedaald is, besluit ik toch maar door te rijden naar een plek met een elektrische aansluiting.
De rit naar Sofia is er eentje in wisselende snelheden, niet altijd even logisch en moet de aandacht op de weg blijven met een zijdelingse blik op het natuurpark. Het gerust stellende berichte van mijn provider brengt me weer in de Europese familie na een flinke financiële aderlating door een telefoongesprek buiten de overeenkomst. Ondertussen wordt de klok een uur doorgedraaid waardoor de rit 3u duurt.
De wandeling naar het Vrana Park met de begraafplaats van Tsaar Boris III bracht me bij een gesloten hek.
Na zonsondergang ben ik blij met mijn elektrische bijverwarming. Sofia ligt op zo’n 600 meter hoogte en koning Winter laat zich duidelijk voelen.
Dag 96 - ma 15 december
Sofia - Plovdiv - 139 km
Wat een verschil bij het ontwaken vergeleken met gisteren. Binnen is het aangenaam warm terwijl het buiten vriest. Zodra de zon opkomt, stijgt de temperatuur langzaam. Misschien moet ik toch eens overwegen om de winter door te brengen in zonnige, warme oorden.
Wat een vlotte rit over de A1 had moeten zijn, werd verstoord door een spectaculair verkeersongeval waardoor stapvoets verkeer de minuten liet wegtikken. Resultaat 45 minuten vertraging. Zodra het verkeer weer op gang komt en we de laagvlakte inrijden, doet het landschap wat denken aan de poesta van Hongarije.
In Plovdiv leidde mijn gps me eerst de oprit van het ziekenhuis op, waardoor er een opstopping ontstond met ongeduldige chauffeurs. Tot nu toe hebben de Bulgaarse bestuurders zich niet van hun meest vriendelijke kant laten zien.
Achteraf gezien had ik beter gisteren doorgereden zonder tussenstop in Sofia. Het verschil in locatie is overduidelijk, en dat voor een scherpe prijs van € 13 per nacht, met elektriciteit achteraf te betalen à € 0,30 per kWh.
Boeiend allemaal. Ben zelf de Via Francigena aan het voorbereiden. Tussen Lucca en Rome. On foot. 400 km maar de moeite. Geniet van uw trip.
BeantwoordenVerwijderenVoor mij geen pelgrimstocht maar 3 ongelooflijke kunststeden, dwars door Toscane en Lazio. 4 weken genieten om mijn pensioen te vieren.
Dzień dobry! It was so great to meet you Daniel <3
BeantwoordenVerwijderenThank you for you time :) Hope to see you soon!
Do zobaczenia!
Przemek & Michalina