Marokko 2016

Met de Camper naar Marokko

Marokko, een land dat bij camperaars zeer hoog aangeschreven staat, heeft een geheimzinnige aantrekkingskracht. Het land heeft dan ook veel te bieden. Niet alleen als ideale overwinteringsplaats met zeer goede faciliteiten.

Door de ligging aan zowel de Atlantische Oceaan als aan de Middellandse Zee een geliefd vakantieoord voor zonnekloppers.

Met in het binnenland de Hoge-, Midden- en Anti Atlas ook een zeer bergachtig gebied. Met woestijnen, oases, wijngaarden en kloven.

Tot de verbeelding sprekende koningssteden als Marrakesh, Fez en Meknes als sprookjes uit Duizend en één Nacht.

Een vriendelijk en gastvrij volk, dat niet opgezet is met de uitspattingen van sommige van hun landgenoten. Waar nog aandacht voor gezinswaarden is. Een jonge bevolking die haar eigen weg zoekt en daarbij soms de verworvenheden uit het verleden vergeet. Op deze trip doen we een uitgebreid bezoek aan het land. We komen binnen via het noordwesten langs de Internationale haven Tanger Med, om na een rondrit via de Spaanse enclave te Ceuta weer huiswaarts te keren.

We laten ons onderdompelen in de cultuur en bewonderen architecturale hoogstandjes die terecht zijn opgenomen op de UNESCO werelderfgoedlijst. We rijden over hoge passen en door diepe dalen. We maken een tocht door de woestijn en wandelen in natuurparken. We genieten van de lekkere Marokkaanse keuken en leren de muntthee te waarderen. Af en toe doen we een streepje bruin op langs de kusten.

Voorbereiding :

Ik ben niet erg vertrouwd met Marokko, maar het land intrigeert me enorm, zowel door zijn geschiedenis als door het landschap. De verhalen die ik van anderen hoor, wakkeren mijn verlangen om het land te verkennen alleen maar aan.

Navraag bij de verzekering bevestigd dat de 'groene kaart' wel degelijk geldt voor Marokko.

Ik begin met het maken van een lijst van 'must see and to do'. Dat wordt aangevuld met het uitpluizen van gidsen en het bestuderen van kaarten. Als bij toeval vind ik de Michelin kaart (bruine uitgave) met alle camperplaatsen en de coördinaten. Bij mijn weten is dit het enige land waar Michelin zo'n kaart voor heeft gemaakt. Dat bleek een grote hulp bij de voorbereiding.

De volgde stap is het samenstellen van een roadbook. De geografie van het land leent zich uitstekend tot het maken van een rondrit.

Vervolgens voldoende verlofdagen opsparen. Het maken van zo'n trip heeft geen zin als je maar 14 dagen hebt.

Als laatste stap is het aanschaffen van een compatible kaart voor mijn gps systeem.

De wagen servicen, laden en vertrekken dan maar. Marokko ik ben onderweg!  

 

Naar het zuiden door Frankrijk en Spanje

Dag 1 -Vrijdag 13 mei

Hoera, hoera, mijn gps kaart voor Marokko zat in de bus. We kunnen met gerust hart vertrekken.

Het is toch 18:00 u geworden Rouen halen zal moeilijk worden. Het voordeel van een camper - heel flexibel reizen. Na 210 km gestopt op de Aire de Béhen iets onder Abbeville. Rustige plek met het ontbreken van toeristen en truckers. 

Nodigt uit tot een picknick. Ik begin langzaam in verlofmodus te geraken.

Dag 2 - Zaterdag 14 mei

Vandaag toch de geplande bestemming – Saintes – 100 km ten noorden van Bordeaux bereikt, zij het met wat getrobbel met de gps coördinaten. Goed opletten tussen Oost en West. We bevinden ons op de O Meridiaan (die van Greenwich). 

In Saintes blijkt dat de CP opgedoekt is. Even zoeken naar een alternatief. Hebben dan samen met enkele andere gebruikers op de parking van de roeiclub aan de boorden van de Charentes gestaan. Een gedoogplaats en handig op doorreis. Geen faciliteiten, maar die hebben we voorlopig ook niet nodig. 

Na een babbel met de buren een kleine sightseeing van de haven en omgeving gemaakt 

Dag 3 - Zondag 15 mei

Vandaag proberen zo ver mogelijk te geraken. Even voorbij Bordeaux wordt de snelheid een beetje afgeremd door het hoppen van péage naar péage. 9 welgeteld - voor we op de Autovia de la Plata zijn. Tegen het einde van de dag is het duidelijk dat er 'iets' mis is met de remmen – maken een nogal vreemd geluid. Toch Bejar – 75 km ten zuiden van Salamanca bereikt.

Dag 4 - Maandag 16 mei

Beslis niet verder te rijden met onbetrouwbare remmen. Europ Assitance gebeld voor bijstand (08:00 u) Om 09:15 u komt er inderdaad een sleepwagen aan, duidelijk veel te klein. Die onverrichter zake  weer weg. Andere wagen wordt opgetrommeld – wordt beloofd tegen 11:00 u. 11:15 u telefoontje dat depannagewagen moet gedepanneerd worden. 12:15 u komt er een echte monstertruck aan (en neen ik heb geen foto's).

Brengt mij naar Placencia en wordt netjes voor de garage afgezet met de mededeling dat ik mij kan aanbieden om 16:00 u. Dus maar een uiltje geknapt (er was niets anders te doen op het industrie terrein).

Op z'n Noord Europees ruim op tijd aangemeld maar kreeg de aanmaning dat het nog geen 16:00 u was.

En ja hoor om 16:10 u begonnen ze eens te kijken wat het probleem was. Van het lokale Spaanse dialect kon ik niet veel maken maar ik heb toch genoeg technische kennis om te zien dat mijn remmen (blokken) volledig op zijn en dat de remschijven ook hun beste tijd gehad hadden. Dus maar vervangen de hele handel. Blijken ze de juiste wisselstukken niet te hebben, maar wel een zeer geschikte magazijnier. Met wat rondbellen werden prompt de juiste stukken aangeleverd. Het vervangen verliep bijzonder vlot en na betaling kon ik mij tegen 18:30 u weer op weg begeven richting zuiden. Tot 20:30 u doorgereden tot op een aire langs de autostrade. Heerlijk geslapen met een veilig gevoel en in navolging van mijn reismotto – Mox Salvus Redeas. Maar vooral dank zij de zeer goede service van Europ Assitance en de kundige technieker van Garage Hijo de Eugenio Hernandez SA.

 Dag 5 - Dinsdag 17 mei 

Laatste 338 km naar Algéciras. Ondanks de 'assistentie' van een gewillige medewerker toch net de boot van 12:00 u gemist. Vlotjes de boarding papieren omgewisseld en op de boot van 14:00 u. Dat inschepen verliep een beetje vreemd voor mij. Alle vrachtwagens moesten omgekeerd (achteruit) inrijden. Plots wordt ik onder de vrachtwagens gerekend. Het roll on, roll off systeem had maar één poort, vandaar... 

De overtocht zelf verliep vlekkeloos. De nodige politiële verplichtingen konden ook aan boord afgehandeld worden. Mijn papieren ingevuld met de hulp van een gedienstige stewardess die bijna meer van Brugge en Gent afwist dan ik (maar mijn kennis van het lokale is dan ook voorlopig niet zo uitgebreid - wordt opgespaard tot mijn pensionering). Allee leuke babbel gehad.

De ontscheping in  Port Tanger Med is zonder evenementen goed verlopen.

Daniël denkt :

2.387 km in 4 dagen is te doen, maar niet voor herhaling vatbaar. Nogal eentonig op de autostrades en anders is ook al weinig te beleven, terwijl je zoveel interessants overslaat. Europ Assitance bleek weer eens zijn waarde te bevestigen en dus zeker de jaarbijdrage meer dan waard.

Marokko - eerste indrukken

Dinsdag 17 mei (vervolg)

De aangekondigde douaneformaliteiten bleken meer dan mee te vallen. Na het invullen van de nodige documenten en een 'oogopslag' controle van de camper, mocht ik me op Marokkaans grondgebied begeven. Blijkbaar hebben ze hier niet onze zomertijd met gevolg dat ik voorlopig een uur cadeau krijg. Vlot kunnen doorrijden op de zeer Europees aandoende autosnelweg naar mijn eerste afspraak met Marokko – Camping Loisirs Flamants*. Prachtig gelegen met alles erop en eraan. De andere campers moet je bijna met een verrekijker zoeken.

Eerste indrukken van Marokko : de mensen zijn zeer vriendelijk en behulpzaam. Ze waarderen het enorm als je hun gedag zegt in hun eigen taal – salam aleikum tovert een smile op de gezichten en elke dienst met chukren bevestigen bewijst alleen maar respect naar de mensen in wiens land je uiteindelijk een gast bent.

dag 6 - Woensdag 18 mei

Vandaag de lagune gaan bekijken. Valt een beetje tegen, misschien ook door de laagwaterstand. Wat wel direct opvalt is de geur van de zee. Mouley Bousselham* is dan ook een uit de kluiten gewassen vissersdorp.

Na terugkomst van mijn wandeling bleek ik nog de enige op de camping te zijn – buiten de rustig rondkuierende schapen dan. De bedoeling is nog doorrijden naar Rabat.

 Er is van deze kant inderdaad niet zoveel van de lagune te zien. Het lijkt een beetje zoals bij ons. Van de vruchtbare grond wordt dankbaar gebruik gemaakt voor het verbouwen van alle soorten groenten. Opmerkelijk hoe een paar honderd meter verder de situatie compleet anders is. Het belooft een land van uitersten te worden.

Vanaf Mouley Bousselham heb je een beter zicht op zowel de lagune als de Atlantische Oceaan.  Met een beetje zoeken de juiste bank gevonden om wat geld te wisselen.  Eerste inkopen gedaan. Het leven belooft hier aangenaam te worden, ook financieel. 1 € = 10 MAD (Marokkaanse Dirham)

Verder zuidwaarts - langs de Atlantische kust

Woensdag 18 mei (vervolg)

De bedoeling is om naar de CP in Rabat te rijden. Blijkt afgesloten te zijn voor waarschijnlijk een festival of een ander evenement – misschien politiek geladen?

  De hele site is afgezet met om de 50 m een bewaker uit alle lagen van het veiligheidssysteem. Van 'gewone' politie-mannen tot zwaar bewapende militairen, waarbij ik mij afvraag of hun aanvalsgeweren wel geladen zijn. Om praktische en andere redenen heb ik dat maar niet uitgeprobeerd. Iedereen is wel behulpzaam maar ferm. Ik vind gelukkig een parkeerplaats (geen overnachtingsplaats wordt er duidelijk bijverteld) op een kleine 100 m van de oorspronkelijke CP. Wel dicht bij de oude stad gelegen.

Het bezoek aan het oudste gedeelte van Rabat, de Casbach des Oudaia** is zeker een aanrader.

  De toegang laat een pareltje vermoeden wat vraagt om ontdekt te worden. Een vriendelijke inwoner wil de toerist graag een beetje wegwijs brengen, mijn eerste kennismaking met het fenomeen van de 'guides noir'. Niet officiële gidsen zeg maar. Hij laat zich niet afschepen.

 Her en der waart de geest van de oude zeeroversstam nog door de kleine steegjes. Opvallend hoe net en rustig dit stukje van de Kasbach is.

 Maar ik moet dus nog duidelijker leren dat een neen een neen is. Zowat iedereen wil de toerist een beetje 'helpen' - tegen betaling achteraf.  Je hebt niet echt al die hulp nodig. Zal wat wennen worden. Een beetje vreemd zo van de één op de ander 'overgedragen' worden.

 Eindelijk wat verademing op het platform met een mooi zicht op de stad.

 Op de terugtocht een beetje bommelen, zoals de Duitsers zeggen, in de Medina. Ik kom ongetwijfeld nog van dergelijke plaatsen tegen. Ben een beetje afgedwaald en op een authentieke 'voddenmarkt' terecht gekomen.

  Ik heb niet de nieuwste spullen, maar wat ze daar allemaal slijten, heb ik niet meer gezien sedert mijn kindertijd.

 Aan de kade kunnen de jeugdige waterratten zich volledig uitleven.

 Spijtig dat er geen gelegenheid om te overnachten is. Ik was graag nog een beetje gebleven.

Rabat** vraagt het om verder verkend te worden, maar dat zal voor een andere keer zijn.

 Doorgereden naar de CP in Temara. De vervallen plaats nodigt zelfs een niet kieskeurige zwerver niet uit om daar de camper neer te poten. Een camping met schapen die rustig tussen de wagens door grazen tot daar nog toe, maar deze depressie opwekkende plaats blijkt toch maar niets. Het lijkt eerder een stort. 

Gelukkig is de parking van het Hotel l'Itoral een beter geschikte plaats. Met wat negotiëren komen we een prijs van MAD (= Marokkaanse dirham) 20,00 overeen om te mogen overnachten. Er is een gezellig eettentje en ik beslis de gok te wagen om me over te geven aan lokale specialiteiten. Ik vermoed iets met vis en kip. Het heeft gesmaakt en ze vonden het wel leuk om de toerist wegwijs te maken in de Marokkaanse snelkeuken.

 

 De parking ligt bij de zee, allee de Atlantische Oceaan en er is zowaar een promenade die we kunnen afwandelen. Ik meng me onder de mix van gezinnen, koppeltjes met westerse en traditionele uitstraling, groepen jongeren en ook de bezadigde oudere die het alles met goedkeuring aankijkt.

  Zo vriendelijk en behulpzaam als de Marokkanen zijn, zo milieu ongeïnteresseerd blijken ze te zijn. Wat allemaal weggekiepert, achtergelaten, neergesmeten en gedumpt wordt, heeft geen naam. Er is blijkbaar nog veel opvoedkundig werk aan de winkel. Met een beetje goede wil kan het afval evengoed in de toch aanwezige vuilbakken gedaan worden. Enfin, blijven het voorbeeld geven, denken we dan.
 De plaats zou 's nachts bewaakt zijn. Toen ik in de vroege morgen wegreed, was er niemand die beloond moest worden voor een vermeende 'extra' dienst.

 Dag 7 - Donderdag 19 mei 

  Na wat gelees en goede raad, beslis ik een tussenstop in te lassen in Mohammedia en niet direct door te rijden naar Casablanca. Zolang je op de autostrade bent, gaat het vlotjes, al moet je uitkijken voor overstekende mensen en traag voortkruipende overladen trucks. Eenmaal de autostrade verlaten, mag je van alles verwachten. Van enthousiaste niet gehelmde bromfietsers tot ezelswagentjes en alles daar tussen in. Heb zowaar een paar volledig uitgeruste wielertoeristen gezien.

  De aanbevolen camping l'Océan Bleu** wordt helemaal omsloten door de verder oprukkende bouwwoede (of noodzakelijke?) uitbreiding. Het vergt wel enig zoekwerk om de plaats te vinden. Maar prachtig aan de oceaan gelegen die er vandaag zelfs blauw uitziet. Goed onthaal en redelijke bezetting van vooral Franse en Duitse kamper-vrienden. De plaats en de gelegenheid nodigen uit tot een dagje tot rust komen.

           

  Het wordt ook even proeven van het zeewater.  Dat voelt fris aan ook wegens de stevige bries. Er kan daardoor spijtig genoeg geen sprake zijn van handdoekje leggen, insmeren en zonnen. Dan maar een beetje pootjebaden. 

Dag 8 - Vrijdag 20 mei

Nog wat reis en andere gegevens uitgewisseld met de nieuwe kampervrienden Monika en Ossi uit Oostenrijk.  Zeer simpa koppel.

  We blijken ongeveer een gelijkaardig traject af te leggen en zullen de komende dagen waarschijnlijk elkaar wel meer-dere keren ontmoeten. Om zeker te zijn, worden alvast contactgegevens uitgewisseld en afspraken gemaakt naar bevoorrading toe.

 

We rijden verder met een tussenstop in Casablanca.

  Ik wil vandaag het megalomane bouwwerk van wijlen Hassan II zien. Een van de redenen waarom wij zoveel Marokkanen in onze regio hebben, is te wijten aan dit gigantische verjaardagsgeschenk die zo'n slordige half miljard euro gekost heeft en waaraan de bevolking 'vrijwillig' mocht bijdragen. Een reeds verarmd land werd daardoor nog meer de dieperik in geduwd en velen zochten dan ook hun economisch heil in het buitenland terwijl hun wereldvreemde vorst de op één na grootste moskee - de Grande Mosque** - liet bouwen en overal te lande enorme golfcourses liet aanleggen. 

Het aardbevingsbestendig kunstmatig schiereiland mag wel gezien worden. De eerste moskee waar ook niet moslims toegang tot hebben. Prachtig fotogeniek gelegen.

 De rijweg er naar toe en van weg, vergt wel wat enige stuurvaardigheid in deze 6,5 miljoen tellende metropool. Als je je rijstijl een beetje aan de Marokkaanse aanpast lukt het vrij aardig – en het moet gezegd ze zijn niet te beroerd om de vreemdeling behulpzaam te zijn door voorrang te geven of anderzijds de weg vrij te maken.

 Verder langs de Atlantische kust naar het 100 km zuidelijker gelegen El Jadida. De Parking Plage voor het Ibis Hotel is een aanrader. Heb daar probleemloos gestaan en ook de nacht doorgebracht.

Naar het Cité Portugaise** is het wel een klein halfuurtje stappen langs de Promenade.

  De Portugezen hebben het in de tijd zeer goed bezien. De plaats ligt zelfs nu nog zeer strategisch en is een bezoek meer dan waard.

Vandaag is de vesting niet helemaal meer door water omgeven.

De toegang in het zuiden en de vaargeul in het westen zijn ondertussen gedempt en omgebouwd tot parkeerplaats.

 In de Medina** worden we eens niet lastig gevallen door de guides noir, waarschijnlijk omdat het vrijdag is en de meesten zich voor-bereiden op het avondgebed.  Er blijken ook weinig toeristen rond te lopen, wat mij alleen maar goed uitkomt.  Tijdens het bommelen ontdek ik dat de zogenaamde cisterne ondertussen gesloten is. Het bezoek wordt dus uitgesteld tot morgen.

 Het begin van het weekeinde is voor de Marokkanen ook de tijd van het bommelen, zoals dat overal in de wereld het geval is.

 De jongere generaties zijn duidelijk meer op het noorden georiënteerd zowel in gedragingen als in kledingstijl.

 Je kunt rustig kuieren op een stuk van de vesting waar je een mooi zicht op zee hebt en een blik kunt werpen op de eens zo drukke haven.

 Of hoe over de eeuwen heen de zeevaart zich ontwikkeld heeft. Nu merk je nog hooguit een plezierbootje.

 Met dit kanon kan er niet veel meer verdedigd worden vrees ik.

 Een wandeling brengt me op het staketsel waar ik een foto kan maken van mijn camperplaats in de verte. Centraal voor het witte gebouw.

   Als de avond valt, nemen de voetballers het strand over. Zelfs de meisjes, zij het met hoofd-doek, doen lustig aan dat getrap mee. Het gaat er bij momenten zeer ernstig aan toe. Voetbal wordt heel serieus genomen. Bij de klein mannen is Messi ongetwijfeld de Grote Held.

Dag 9 - Zaterdag 21 mei 

Vandaag op de doorreis nog even gestopt om de 'Cisterne Portugaise**' – waarschijnlijk een munitieopslagplaats - te bezoeken. De op de UNESCO geplaatste site is te bezoeken voor minder dan de kostprijs om te parkeren = MAD 10,00 (ongeveer 1€).

 Ik ben de enige bezoeker en kan dus rustig de tijd nemen om het geheel op me in te laten werken.  Deze kelder is bij toeval ontdekt tijdens uitbreidingswerken aan de bakkerij.  Plots door de muur en ziedaar een parel.  Wat zou er nog meer te ontdekken zijn in dit door geschiedenis door-trokken land?

 Verder langs de Atlantische kust, die bij wijlen een beetje aan Bretagne doet denken, naar een andere industriestad Safi*. Economisch interessant wegens zijn fosfaatwinning maar bij de toeristen beter bekend voor pottenbakkerijen.

Op de Camping Municipal ben ik de enige gast – menselijk dan. Ik deel de plaats met zowaar pauwen.

 Ik heb de indruk dat hier niet veel volk meer op afkomt. De prijslijst die uithangt, stamt uit 2007/2008. Het welkom is wel zeer hartelijk, ook een beetje ter compensatie omdat de bewaker geen enkele taal buiten Arabisch praat. Alsof hij zich daar voor moet verontschuldigen. Met veel gebaren en gegesticuleer komen we er ook wel.
Van hieruit is het een flinke wandeling naar Safi.  Op deze zaterdagmiddag is er niet veel te beleven. Ik word wel meegetroond naar een shop, maar het slenteren door de binnenstad is me liever. 

Dag 10 - Zondag 22 mei

Op naar de laatste Portugese Vesting in Essaouira** die we bezoeken vanaf Camping La Calme**.

 De ingang lijkt op een militair kamp. Om veiligheids-redenen nemen we aan.

 Eenmaal binnen blijkt het toch een pareltje te zijn.  Het water-punt is een staaltje van Marok-kaanse faience kunst.
Of hoe functionaliteit ook mooi kan zijn.

Deze plek is een aanrader. Mede dank zij het zwembad en schaduwrijke rustpartijen.  Eens een andere manier van reizen en genieten.

  Van hieruit kan ik meerijden met Monika en Ossi voor een bezoek aan Essaouira**.

 Onderweg bezoek aan een nostalgisch plekje voor Jimmi Hendrickx fans. Met tranen in de ogen vertelt de uitbaatster over het bezoek van Jimmi aan Diabat in 1968.

 Ook de ommuurde Medina** van Essaouira staat op de Werelderfgoedlijst. Spijtig genoeg zijn de rest van de vestingwerken aan de zeezijde wegens restoratiewerken voor het publiek tijdelijk afgesloten.

 Dit pleintje wacht duidelijk op toeristen. De lokale bevolking bevindt zich op andere plaatsen in de stad, waar het lekker flaneren is.  Voor een terrasje is het nog te vroeg en je kunt toch niet de hele dag thee drinken. 

 Na een beetje bommelen in de Medina vinden we zowaar een kruid dat de bevolkingsaanwas onder de Berbers verklaart.

  Op naar de haven door een stevige stadspoort. Het is zondag en een groot deel van de sardienenvloot ligt voor anker. 

 Reeds sinds de tijd van de Romeinen gekende purperen eilanden, bekend om de slakken die destijds de purperen kleur geven, zijn vanaf de kade van Essaouira goed te zien.

Door de Hoge Atlas

Dag 11 - Maandag 23 mei

 Vandaag wordt een verbindingsrit naar Taroudant** via Agadir*. De eerste 100 km langs de N1 gaan bijzonder vlot. Dan draait de weg terug naar de Atlantische Oceaan en laat de Hoge Atlas al een beetje in zijn kaarten kijken.

 Spijtig dat ik geen bijrijder heb die af en toe een foto vanuit het raam kan maken – of dat ik niet meer tijd kan doorbrengen langs de schilderachtige plaatsen die in snel tempo elkaar opvolgen.

Het binnenrijden van  Agadir vanuit het noorden brengt mij in één grote bouwwerf van nieuwe en nog te bouwen volledig op het toerisme afgestemde infrastructuur. Dat belooft voor de komende jaren ... De stranden mogen er dan natuurlijk wel zijn en doen denken aan deze van onze Belgische kust, maar dan met meer goed en vaster weer.

 Agadir is een nieuwe stad. Heropgebouwd na een verwoestende aardbeving en ware het niet van de chaotische verkeerstoestanden en drukte, men zou zowaar denken in een Europese grootstad te zijn beland.

 Het zoeken van een Carrefour waar de beloofde Marokkaanse wijn zou zijn te vinden, is niet zo evident maar met wat gevraag wordt deze toch gevonden. Inkopen gedaan op de manier die wij gewoon zijn – mijn klantenkaart wordt wel niet aanvaard. Ook de wijn wordt niet gevonden evenals het bier. Ik laat me later vertellen dat er een beetje moet aangedrongen worden om op de 'juiste' plaats terecht te komen maar dat beide wel degelijk, zij het alleen nog in de Carrefour, te krijgen zijn. Ik probeer ook de bekende supermarkt Marijane, maar daar verwijzen ze mij voor dergelijke inkopen terug naar de Carrefour. De vestiging is enorm met verschillende verdiepingen en heeft alles – allee dan toch bijna. Onder druk uit bepaalde religieuze kringen verkopen ze blijkbaar geen alcohol meer. Beetje vreemd voor een producerend land, maar officieel alleen voor de export dan.
 Er zijn wel degelijk wijngaarden, de Ksar bijvoorbeeld mag er best wezen en ook brouwerijen met onder andere een lekkere Flag pils. 

 Bij Agadir verlaten we de kust en rijden oostwaarts naar het gebied waarvoor we in feite gekomen zijn.

 De Hoge Atlas begint werkelijk vorm te krijgen en het wordt iets makkelijker om even te stoppen voor een foto.

 Het is een mooie landschapsroute naar Taroudant**

 De gekozen CP op de bioboerderij valt tegen – meer boerderij dan camping met een leeg zwembad. Misschien dat het hier in het 'echte' seizoen wel aangenaam toeven is. Ondertussen zijn Monica en Ossi er ook weer bijgekomen en we besluiten door te rijden naar Camping Le Jardin* in Taroudant op 2 km van het centrum. Deze nieuwe door twee Fransen aangelegde Camping zal binnen enkele jaren werkelijk een Jardin zijn.

 De weg er naar toe is ook interessant en bewijst eens te meer de vindingrijkheid van de Marokkanen. 

 Een boom die in (op) de weg staat is geen probleem. We leggen de weg er gewoon omheen.

 Ik wil nog graag een paar foto's van de muren van wat ook wel Klein Marrakesh genoemd wordt. Jullie kunnen later beslissen na vergelijk als er iets van aan is.

 Nog even een paar avondimpressies vastleggen alvorens richting camping te trekken. Het is hier niet makkelijk parkeren - dus moet je snel zijn.

 Enkele beelden van de volgende morgen.  Met hetzelfde parkeer probleem als de vorige avond.

Marrakesh

Dag 12 - Dinsdag 24 mei

 Vandaag naar de grote broer van Taroudant, Marrakesh***. Monica en Ossi zijn er al eens geweest en besluiten iets anders te doen. Na nog een snelle fotoshoot dan op weg.

Op de eerste 60 km van de N10 valt er weinig te beleven maar kunnen we goed doorrijden dan draaien we af op de R203 en liggen de Hoge Atlas recht voor ons met een veelbelovend rijtraject...

 De weg is afwisselend van goed naar doenbaar. Op bepaalde plaatsen hoop je dat er geen tegenliggers op je afkomen. De enkele keren dat het dan toch gebeurt, blijkt er uiteindelijk niet zoveel aan de hand en met wat gemanoeuvreer komen we er toch. Een waterrijk gebied met hier en daar zelfs een kleine waterval waar de gastvrije Marokkanen ook aan de medemens denkt.

 Naar de top van de Tizi-n-Test (2100 m) wordt het uitdagend rijden met vele nauwe door-gangen. Door de regenval en andere water-verplaatsingen wordt het dan wel heel spec-taculair.

 Ik rij kort achter een bulldozer die hier en daar de weg moet vrijmaken van aarde en slijk, veroorzaakt door kleine aardverschuivingen.  Op de passen van de Hoge Atlas wordt afgeraden om te rijden bij regen- of sneeuwval. Mij lijkt wel duidelijk waarom.

 Na alle doorstane avonturen wacht op de top niet enkel een prachtig uitzicht maar ook een glaasje muntthee in de Auberge Haut Vue, waar je trouwens ook kunt overnachten op een kleine uitgebouwde camping.

 De afdaling vergt meer concentratie dan het naar boven rijden. De weg is niet alleen minder goed maar je lijkt wel in een andere wereld terechtge-komen te zijn. Dit is duidelijk Berberland en de rijstijl moet bijgesteld worden. De weg is van hen en ze rijden goed door. Het opzij gaan is volledig voor rekening van de toerist. De nederzettingen onderweg zijn niet altijd even duidelijk van de rest van het landschap te onderscheiden maar geven toch een indruk over de leefomstandigheden van de volksstammen.

 Eens in het dal gaat het aan een 'normale' snelheid richting Marrakesh naar de voorziene Parking zowaar in de Medina bij hét herkenningspunt van Marrakesh – de Koutoubia Moskee** op Parking Koutoubia.

 Vriendelijke parkingswachter die in onderling overleg Mad 100 vraagt om 24 u te kunnen blijven staan met de garantie van bewaking tijdens de nacht. Hij wordt inderdaad door zijn vader afgelost.

 Het is er prettig wandelen in het nabijgelegen park op een boogscheut van de Moskee.  De overvloedig aanwezige prul-lariastandjes moet je er bijnemen.  De zichtbaar aanwezige toeristenpolitie waakt erover dat de standhouders niet al te opdringerig worden.

Dinsdag 24 mei vervolg - Marrakesh

Dan wordt het tijd om ondergedompeld te worden in de sfeer van de Medina en de souk. Daar het nog vroeg is, is er nog niet veel te beleven op de Jemaa-el-Fna***. Gelukkig hebben de Sultans het niet meer voor het zeggen want de naam betekent 'verzamelplaats van de ter dood veroordeelden' alwaar na executie de hoofden werden ten toon gesteld. Het is een zeer groot plein.

 Een beetje rondkuieren in de Souk** – je loopt weldra in cirkels, want het is een wirwar van steegjes en pleintjes - brengt je op plaatsen waaruit blijkt dat Marokkanen wel degelijk gevoel voor humor hebben. Wat denk van dit restaurantje?

 Een bezoek aan het Quartier des Tanneurs kan natuurlijk niet ontbreken.  Zoals in elke souk die ik bezocht heb, was het ook hier hun laatste dag in de stad.  Dus moest je er snel bij zijn om nog voordelig iets op de kop te kunnen tikken.

 Ik kan wel het handwerk waarderen maar de opdringerige verkooptechnieken zijn niet aan mij besteed.

 

 De vooravond leent zich voor een kleine wandeling langs de wallen niet ver van de Bad el Jid*, op maar enkele hond-erden meters van de camper.

 

Mij werd een zeer leuk restaurant aanbevolen in een oude Riad. Dank zij de daar aanwezige Amerikanen werden we vergast op muziek door een lokale band en een optreden van een buikdanseres. Helaas had ik mijn camera in de auto laten liggen – een overbodige veiligheids-maatregel zoals later bleek.

 Dan maar afgezakt om het volksspektakel op de Jemaa-el-Fna*** te ondergaan. Iets wat je moet meemaken.

 Van diverse groepen die muziek maken, over slangenbezweerders en volksvertellers naar toekomst voorspellers en tatoeëerders. Oh had ik maar mijn camera niet thuisgelaten.  Steek voldoende muntjes in je zak om als baksheesh te gebruiken.

Dag 13 - Woensdag 25 mei

 Afspraak met gids Abderrahim die stipt om 8u verschijnt voor een verder bezoek aan de stad. Na wat rondkuieren in de oude Joodse wijk*, zijn we nog iets te vroeg voor het bezoek aan het Bahia Paleis** dus tijd voor een muntthee en wat Arabische uitdrukkingen oefenen. 

 Er worden serieuze inspanningen geleverd om dit rond 1900 gebouwde paleis met ver-scheidene gebouwen en tuinen te restaureren. Het was oorspronkelijk de zetel van grootvizier Bou Ahmed en tijdens het Franse bestuur waren hier officieren gekwartierd.

 Op weg naar de nieuwe stad, door de Souk, die langzaam tot leven komt.

 Het maakt wel degelijk verschil als je vergezeld wordt van een plaatselijk 'gekende' gids. Je wordt met rust gelaten door andere 'gidsen' en overijverige verkopers maar je moet er wel stevig de pas in zetten. Duidelijke afspraken maken en op voorhand bepalen wat je wilt zien en bezoeken, maken goede vrienden en voorkomt eventuele misverstanden.

 Ten noorden van de Medina, in de nieuwe stad, ben ik klaar voor een bezoek aan de Jardin Majorelle**. Deze botanische tuin – een samenwerking tussen kunstenaar Majorelle en de couturier Yves Saint Laurent is nu toegankelijk voor het publiek. Naast de uiteraard vele toeristen ook vele Marokkaanse gezinnen die deze exotische plek bezoeken.

 Gedenkteken voor Yves Saint Laurent

 Met een indrukwekkende verzameling cactussen, die het in het plaatselijke klimaat uitstekend doen. Een prachtige parktuin met prettige schaduwpartijen.

 Terug langs een deel van de 17 km lange omwalling richting camper. Het is me veel te warm ± 40 graden - om de volledige wandeling te maken.  Ik laat me vertellen dat dit toch het mooiste stuk is.

 Verplaatsing in de middag naar het 15 km noordelijker gelegen camping Le Relais**. Onderweg nog even aan de kant gezet door een verkeersagent voor een vermeende overtreding die hij moeilijk kon uitleggen. Na wat onderhandelen bleek hij alleen in een baksheesh geïnteresseerd te zijn.

Dag 14 - Donderdag 26 mei

 De schitterende camping nodigt uit tot een middagje luieren en korte zwempartijtjes. Monika en Ossi sluiten weer aan en we beslissen er eens een avondje uit van te maken. 

 Naar Fantasia Chez Ali. Voor de prijs van MAD 500 krijg je een drie gangen menu onder begeleiding van plaatselijke bands.  Er wordt veel moeite gedaan er een 'Duizend en één Nacht' sprookje van te maken.  Net niet kitscherig.
 Tot slot een optreden van een buikdanseres en er komt zowaar een vliegend tapijt aangevlogen.   

 Als apotheose een heus ruiterspektakel, met gedurfde manoeuvres, vergezeld van veel geknal. Spijtig dat dit voor vele acteurs 'slechts' een verplicht nummer is. Bij velen is het enthousiasme ver zoek. Gelukkig grijpen de jongeren dan de kans en zij hebben er wel plezier in. Maar ja, dat zal bij ons niet anders zijn dan bij pakweg een doordeweekse voetbalmatch!

 Onze gereserveerde taxi brengt ons terug naar de camping. Daar blijkt de prijs van de rit toch niet in het gehele pakket te zitten.

Door de Anti Atlas

Dag 15 - Vrijdag 27 mei – Marrakesh – Ait ben Haddou
Voor we door de Anti Atlas kunnen rijden, moeten we terug naar Marrakesh over de tweede grote col in de Hoge Atlas – Tizi-n-Tickka - 2260 meter. Daarmee komt men op de hoogste bergpas in Noord-Afrika.

 De zichten die we kregen op de Tiz-n-Test krijgen we ook hier. Ook op deze weg wordt druk gewerkt en tegen de top aan komen we in een wervelwind van stof door de wegenwerken en het verkeer. Op de top waait het nogal stevig en daar de plaatselijke verkopers nogal aandringen om hun spul kwijt te raken, beslis ik hier geen wandeling te maken. 

 Voor de afdaling wordt gekozen voor de alternatieve – de oude karavaan route – via Telouét. Schilderachtig, zij het bij de aanvang wat moeilijk berijdbare weg. De kasba van Telouét kunnen we alleen van op afstand zien. Na Telouét wordt de weg beter. Deze alternatieve route via de Ounila Vallei** is zeker een aanrader maar een beetje durf is wel nodig.

 De witte strepen op de foto hiernaast zijn afkomstig van zoutsporen uit een mijn die eventueel kan bezocht worden.

 Dan laat mijn gps mij in de steek bij het vinden van de camping in Ait ben Haddou***, waarschijnlijk wil het mij via de kortste weg ter bestemming brengen maar dat is niet altijd een goed idee, zeker in Marokko niet. Er komt dus krik en stut werk aan te pas om het 'rijdend huis' zoals de Marokkanen zeggen weer mobiel te krijgen. Uiteindelijk zet ik mij op 'De Grote Parking' bij een klein restaurantje waar de altijd aanwezige bewaker voor een kleinigheidje op de camper wil passen.

Tijdens het bommelen zie ik het reisbureau 'Caravane Spirit of Morocco'. Zij blijken net datgene aan te bieden waar ik naar op zoek ben. Een trekking per dromedaris met overnachting bij de bedoeïen in de woestijn.

 Le gérant M. Abdrahim Marzak est en haut saison un organisateur des trekking et toute sorte des évenéments, et en saison bas, un antiquair. Pour mois il est een peu des deux. Un homme très sympatique et avec une vision pour son pays et aussi des ideeés economiques pour sa compagnie.

Na al dat gebabbel wordt het wel een beetje laat. Hij regelt wel nog een gids voor mij voor het bezoek aan de Ksar Ait ben Haddou*** terecht op de werelderfgoedlijst.

Dag 16 - Zaterdag 28 mei

Hassan is precies op tijd. De juiste man om me rond te leiden in 'zijn' dorp. Hij leeft daar en geniet nog na van zijn figurantenrol in Gladiator, die hier voor een stuk werd opgenomen. Voor de kenners van de film – de kleine arena waarin hij terechtkomt nadat hij ontdekt dat zijn familie is vermoord.

Het bouwen van zo'n kasba is bijna prehistorisch. Opgetrokken uit kleistenen vermengd met stro voor de stevigheid. Hassan vertelt me dat het onderhoud nog meer werk vraagt. Om de drie à vier jaar moet de volledige structuur opnieuw van een (buiten)laag voorzien worden.

 Trots toont hij mij ook de 21 ste eeuwse aanpassingen – elektriciteit en stromend water. In de huiskamer van de familie van Hassan drinken we thee. Prominent aanwezig is de poster van acteur Russell Crowe - alias Gladiator.  Hassan was figurant ten tijde van de opnames en loopt hoog op met de acteur die zeer toegankelijk zou zijn geweest. Er wordt natuurlijk niet elke dag een dergelijke kaskraker in je achtertuin opgenomen. Wel gezellig zitten.  

   Tijdens de verdere verkenning stoten we op een plaatselijke handwerker die met plantensappen prenten maakt waarbij de kleuren zichtbaar worden door verhitting. De meesten van die mensen wonen in de 'nieuwe stad' en houden hier winkeltje. 

 Alle kleine beetjes helpen natuurlijk om de plaats levendig te houden. Een hele uitdaging lijkt mij. 

 Na het bezoek is het tijd om te vertrekken richting Zagora*. Daar ligt het ouderlijke huis van de familie Marzak. Abdrahim vraagt mij een lift (zijn auto moet naar de garage) en biedt mij aansluitend een maaltijd bij zijn familie aan. Dit is duidelijk de juiste manier van reizen, en het leren kennen van de plaatselijke bewoners.

 Ik dus achter hem aan tot Oaurzazate* waar hij zijn auto zal achterlaten en dan verder met mij mee zal rijden. Onderweg bezoek aan de Atlas Corporation Studios*. Hier blijken nogal wat films (of delen) te zijn opgenomen. Recent nog episodes uit Game of Thrones.

  Wel eens interessant om te zien hoe zo'n decor in elkaar zit. Veel polyester, plaaster en karton dus.

 Ook dit is een replica, bijna echt en meer aansluitend bij de couleur locale, dan bijvoorbeeld de zeer kunstmatig aandoende hoofdingang.

 Normaal hangen hier wat plaatselijke jongeren rond op jacht naar handtekeningen van bekende filmsterren. Ik wordt duidelijk niet als zodanig herkend maar dat belet hen niet selfies te maken met mijn camper. Hun plezier vergroot alleen maar als ze merken dat ik best wel grappig vind. De moedigsten onder hen willen met mij op de foto! Ik denk dat mijn camper meer indruk maakt dan ikzelf...

 Dan op weg door de vallei van de Draa** een bijna 160 km lange oase met schitterende zichten en een goed berijdbare weg richting Zagora*.

 Het bij wijlen buitenaards aandoend landschap, prikkelt ook wel de fantasie. Hier zien we duidelijk het oog en een deel van de kop van een prehistorisch monster in. 

 Plots is daar dan de oase en neemt de bewoning weer toe. Misschien nemen wij het hebben van water een beetje te van-zelfsprekend.

 

 Ik installeer me op de Camping Oasis Palmier**. 

We worden onthaald met een muntthee, er wordt een tapijt voor de camper gelegd en een tafeltje bijgezet. Berberse gastvrijheid.

 Ik word per taxi afgehaald voor het diner bij huize Marzak waar een deel van de familie op een bruiloft blijkt te zijn. De 78 jarige papa is thuisgebleven om op de (klein)kinderen te passen. Uitgebreid in stijl ontvangen. Spijtig dat vader Marzak maar enkele woorden Frans spreekt en ik helaas maar enkele woorden Arabisch. Maar de inspanningen worden wederzijds gewaardeerd. Per petit taxi naar de camping teruggebracht.

Het brood breken bij een Berberfamilie thuis, maakt dat je voor het leven deel uitmaakt van die familie en dat er voortaan de voornaam wordt gebruikt.

Van gastvrijheid gesproken !

Dag 17 - Zondag 29 mei

 Abderahim heeft geregeld dat zijn schoonbroer mij een geleidde toer geeft in de oude joodse wijk Amazraou**.

Er leven nog enkele families. Die zijn voorlopig nog verstoken van stromend water – wat afgehaald moet worden bij de fontein aan de voet van de wijk.

 Interessant is hier de synagoge die men probeert intact te houden.

 Nog even halt houden aan het monument ter herinnering aan de snelste woestijntocht per karavaan van Timboektoe naar Zagora. Nadien zijn ze nog wel in de buurt van de 52 dagen gekomen, maar het record werd nooit meer verbeterd.  Nu is het nog alleen een herinnering uit een heroïsche tijd toen Zagora nog een karavanserai was.

Pendant le retour à Oaurzazate j'ai de nouveaux Adderahim comme passagier, photograph et méme pour un petit temp comme chauffeur. A façon relantir nous devient à Oaurzazate de nouveaux par la Vallee de Draa. 

Je dit au-re-voir a mon copain des derniers jours et peut-être inchallah nous rencontre de nouveaux un jour. Je laisse lui au garage ou on déja fixé son car.

 Wel leuk eens een chauffeur te hebben en rustig te kunnen rondkijken, van het landschap genieten en een foto te kunnen maken. Je kunt ook doorrijden daar de chauffeurswissel vlot kan verlopen.

 Let op de geconcentreerde blik van de Marokko roadtripper.

 Het landschap is zo buitengewoon afwisselend en bij tijd en wijle spectaculair dat je je bijna gaat afvragen - what will be next.

Zoals gezegd, zet ik mijn passagier in Oaurzazate af, om mijn tocht alleen verder te zetten.  Weer een interessante en bijzonder leerrijke ervaring opgedaan.

 Ik dan op naar camping Amridil in Skoura* (een andere oase) waar ik (weer eens) de enige toerist ben. Ik krijg zowaar een staf van drie mensen. Ze reinigen zelfs het zwembad voor me en doen er alles aan om me het zo comfortabel mogelijk te maken. Leuke gezellige plaats maar een beetje meer leven in de brouwerij zou welkom zijn.

 Op enkele plaatsen kun je je in de schaduw zetten - handig toch je plaats zo maar kunnen uitkiezen. 

Na het verdwijnen van de ergste hitte was een duik in het zwembad meer dan welkom.

De Klovenroute

Dag 18 - Maandag 30 mei

De verbindingsweg N 10 is een volledig afgewerkte weg waar zelfs de cruisecontrol even kan ingeschakeld worden. Door de vallei van de Dadès** naar Boumalne des Dadès. 

 Deze oasestad heeft niet veel te bieden en we rijden de de Gorge du Dadès** in. 

 Prachtige landschapsroute door een woest gebied. Op sommige stukken volgen de haarspeldbochten elkaar snel op. 

 In de vallei heb je dan weer het oase gevoel, door de aanwezigheid van de rivier.

 Het wordt helemaal spannend als we stapvoets en voorzichtig door een stuk moeten waar de helft van de weg is weggestort.

 Op de camping - annex hotel Berbère de la Montagne** staan we zeer beschut.  We hebben alle faciliteiten en een propere toiletruimte alles aan de prijs van € 6. Er is een gezin uit Polen aangekomen. Met drie kleine kinderen kamperen is geen sinecure maar het echtpaar is goed op elkaar ingespeeld en de kinderen amuseren zich zo wie zo.  Er is een laddertje tegen de muur geplaatst en daarlangs is het mogelijk om een wandeling naar de kloof en langs de rivier te maken.   We slapen hier op 1730 m.

Dag 19 - Dinsdag 31 mei

We moeten het stukje kloof weer uitrijden richting Tenerhir** voor een bezoek aan de ander, meer bekende kloof – de Gorge de Todgha** (spreek uit Todra). Een gelijkaardig scenario. De weg naar  Tenerhir is vlot berijdbaar. In Tenerhir lijkt alles gesloten, gelukkig kan ik onontbeerlijk drinkwater kopen in een klein winkeltje. Op de verschillende uitkijkpunten staan de onvermijdelijke verkopers van allerlei prullaria waarvan veel made in China blijkt te zijn. De weg naar de kloof is minder spectaculair dan de Dadès, maar de zichten hier zijn schitterend en één van de redenen waarvoor men naar Marokko komt.

 Ik rij voorbij Camping le Soleil* nog 7 km de kloof in. Hier zijn de mooiste zichten. Ondanks het late seizoen zijn hier duidelijk meer toeristen en lijkt het soms op een circus attractie - wat heel spijtig is en wat het landschap zeker niet verdient.

  Er wordt hier op kleine schaal landbouw bedreven dank zij de aanwezigheid van water.

Terugrijden naar de Camping – waar ik weer eens de enige ben, maar waar de staf geen zin heeft om het zwembad te reinigen. Spijtig.

Het voordeel van alleen op een camping te zijn, is dat je de plekjes maar voor het kiezen hebt. Hier wel een beetje ingesloten, maar de schaduw is dan weer zeer welkom. 

 

Naar de woestijn

Dag 20 - Woensdag 01 juni

Ik wil mezelf vandaag wel eens verwennen. Het restaurant met de camping verbonden, biedt een uitgebreid ontbijt aan. In de eetzaal ontmoet ik een familie met twee tieners die dol zijn op hun Marokkoreis. Ik raak aan de praat en we wisselen nog wat interessante weetjes uit. Zij maken de rondtrip in omgekeerde richting en overladen me met tips en herinneringen. Hun enthousiasme werkt aanstekelijk. Wel aandoenlijk hun plezier te merken van hun ervaring met het 'exotische', even weg uit hun comfortzone. De brede glimlach op het gezicht van beide ouders spreekt boekdelen. Ik ben volledig opgeladen voor het vervolg van mijn tocht.

De verbindingsweg naar Erfoud* is goed berijdbaar. Naarmate we de stad naderen komen we dichter bij de woestijn. 

 Er blijken zelfs stopplaatsen voor handen om even tot 'rust' te komen, zij het dat je weer in je nek wordt gesprongen door 'aanbieders' van diverse dingen.

 Camping Tifna** blijkt een uitvalsbasis te zijn voor allerlei tochten.

 Ik heb een rustige middag op de camping met zwembad voor mij alleen. Naarmate de avond vordert komen de 'echte' trekkers aangereden met speciaal voor de woestijn gemaakte 4x4 campers.

Dag 21 - Donderdag 02 juni

Ik heb vandaag een afspraak met de Erg Chebbi** bij de Auberge L'Etoile des Dunes. Een kort ritje van maar 45 km. In Rissani is het vandaag markt en zijn er ook de gebruikelijke wegenwerken. Hier eens geen bordjes met déviation,  dus maar op de gps gerekend die natuurlijk geen weet heeft van de wegenwerken. Ik dus slalommend tussen de Oosterse drukte en diverse keren de weg vragend. Zo geraken we weer op weg richting Merzouga. Staat er uitgerekend aan de uitgang van het stadje de wegpolitie toch niet zeker. Met snelheidsmeters. Gelukkig is er voor mij niet dikwijls gevaar om te snel te rijden.

 Op precies 23 km zuidelijk van Rissani, staat de aanduiding naar de Auberge, met zowaar een gps aanduiding. Dit versterkt het vertrouwen om de onverharde weg in de middle of nowhere toch maar te nemen. 8 km aan gemiddeld 10 km/u en een foltering voor mijn camper. Dit is geen aanrader. Na 6 km stuit ik op wegenwerken en wordt de weg berijdbaar(der).

 Aankomst bij de Auberge (spot on volgens de coördinaten) waar ik als enige gast met open armen wordt ontvangen. Bij een temperatuur van 42° blijft er niet veel over dan in de schaduw een beetje aan de blog te werken. Gelukkig staat er hier een fris briesje. We hebben al alle soorten dieren zien voorbijtrekken aan de camper. Deze keer dromedarissen.

 Er wordt normaal voor de dromedaristocht** verzameld rond 17 u, maar aangezien ik de enig gast ben, maken ze geen haast. Er blijkt echter een telefonisch afspraak binnen gekomen te zijn. Een jong Frans koppel zal ons op de tocht vergezellen. Iets rond 18 u vertrekken we dan richting bivoac in de het midden van de zandduinen. Onze dromedarien doet van zodra we de duinen intrekken zijn schoenen uit. Op blote voeten loopt het gemakkelijker in het zand, zegt hij. Zij rijden namelijk zelf geen dromedaris op dergelijke korte tochtjes.
 Het schip van de woestijn wordt zo'n dier genoemd en er is duidelijk iets van aan. Niet dat ik nu echt zeeziek wordt, maar het geschommel speelt toch parten.

 Onze begeleider weet de momenten te kiezen om de juiste foto's te maken. Wat denken jullie van dit fantasietje? Leuk gevonden.

 Hij kent blijkbaar iets van belichting en van camera's en geniet met volle teugen van zijn bijbaantje als fotograaf.

Het is donker als we het bivak bereiken en dan moet de tajine nog klaargemaakt worden. Dat neemt gemakkelijk twee uur in beslag en het is rond 23:30 u als we kunnen beginnen eten. 

 Na nog wat naar de sterren te hebben gekeken is het tijd om in de tent te kruipen. Een toeristenaanpassing van een bedoeïenentent zo blijkt. Er is zelfs een lichtschakelaar die een klein lampje van stroom voorziet. We hebben elk onze tent. 

Dag 22 - Vrijdag 03 juni

We zouden om 5 uur vertrekken om de zonsopgang mee te maken. Onze gids verslaapt zich en tegen de tijd dat we weer op de dromedarissen zitten, is de zon er al in haar glorie. Dus wordt het een rit in rechte lijn richting auberge.

  Ik vind het helemaal geen pretje zo'n dromedaris rit. Mijn hele onderlijf doet pijn - gemis van stijgbeugels? Comfortabel is anders.

  Na een douche kunnen we ons op het ontbijt storten.

Silvia en Nicolas nemen afscheid en reizen verder. Ik heb nog een dagje half pension en besluit daarvan te genieten. Bij 44° kan daar natuurlijk niet veel van in huis komen. Rond 16:30 u wordt het dragelijk genoeg om regelmatig eens in het zwembad te duiken.  Ik vraag me af hoe het in de hoogzomer hier aan toe gaat.

  Met veel belangstelling wordt mijn e-reader bekeken door de talrijke familieleden van de uitbater. Dat hadden ze nog niet gezien, ondanks het feit dat ze goed bekend zijn met gsm en i-pad.

 In de middag nog een wandelingetje gemaakt naar de duinen. Daar de wind sterk is aangewakkerd, krijgen we een rimpelloze duin.

 Op de voetsporen teruggelopen richting camper.

 Blijkbaar zijn er andere plaatsen waar er wel nog toeristen komen. Op de terugweg naar de camper kom ik een kleine uitgelaten karavaan tegen. Ze hebben er duidelijk zin. 

 Als de grootste hitte een beetje voorbij is, kunnen we ons uitleven in het zwembad. Zeer welkome verkoeling. Echt onthaasten. 

 Aan de rand van de woestijn is stroomvoorziening een probleem. Dat wordt opgelost door het gebruik van een generator, maar deze wordt stilgelegd rond 23 u en dan valt de duisternis letterlijk in.  Zalig voor ons die gewend zijn aan lichtvervuiling.

De Midden Atlas

Dag 23 - Zaterdag 04 juni

Blijkt dat er op minder dan een km van de auberge een weg ligt naar Rissani en Erfoud. Met een beetje voorkennis had ik een marteling voor de camper kunnen uitsparen. Met diezelfde voorkennis was het ook niet nodig geweest om via een reisbureau een reservatie vast te leggen. Op mijn rustdagje in de auberge was ik toch de enige gast. We zullen maar denken dat onze bijdrage de economie van Marokko ten goede komt.

 Wij dus vlotjes op weg naar Midelt door de Gorge du Ziz**. Deze is niet zo dra-matisch als zijn meer westelijk gelegen grote broers maar biedt toch ook liefelijke taferelen. We passeren zelfs een stuw-meer.

 Op de Tizi-n-'Talghaumt toch 1907 m hoog, hebben we inmiddels de Midden Atlas bereikt. 

 Op de pas ben ik getuige van schapentransport op Marokkaanse wijze, beetje omslachtig maar blijkbaar doeltreffend. Ik kan nog net op tijd een foto nemen voor de uitgestoken hand verschijnt. Toeristen hebben hier op deze hoogte dus ook al de plaatselijke sfeer verpest.

 In Midelt vinden we de Camping Municipal* precies volgens de coördinaten. Ware het daar niet van geweest het zou vraagwerk geworden zijn. Pas bij de ingang staat er een bordje. Ik blijk hier per grote uitzondering eens niet de enige te zijn. In een schaduwrijk plekje staat een Fransman met een 4x4 die zo te zien al behoorlijk wat werk heeft verzet.

 Rustig middagje. Spijtig dat het zwembad gesloten is. Fin de saison of iets dergelijks.

Dag 24 - Zondag 05 juni

 Ik heb een afspraak met berggids Heikko en chauffeur Mustafa om me naar de Cirque de Jaffar* te brengen. We vertrekken om 8 u. Zelfs ik gebruik nu en dan mijn verstand, gelukkig maar. De weg is niet geschikt voor lage campers en dat niet alleen wegens de wegenwerken. Ook onze kleine vrachtwagen had moeite met sommige passages.

 Na ongeveer 25 km ten westen van Midelt kunnen we aan de eigenlijke wandeling beginnen.

 Dit is een woonplaats.

Onder niet zo'n ideale leef-omstandigheden als je het mij vraagt.

 Rechts de nieuwe waterbron waar gretig gebruik van wordt gemaakt. Een hele verbetering.

 We maken even een stop bij een Berberfamilie geen jongens, maar drie meisjes waarvan je nu al weet dat ze geen prettig leven in het vooruitzicht hebben. Tot 10 jaar naar school en dan in het huishouden. Je zult maar meisje zijn!

 Prachtige wandeling door de kloof, waar in het winterseizoen normaal water staat. Nu wegens uitzonderlijke droogte, ook hier geloven ze in de opwarming van de aarde, wordt het een wandeling in de rivierbedding.  Met onderweg een kudde dromedarissen.  Ik krijg een aanbod om mijn camper te ruilen voor 15 kamelen.  Later hoor ik dat de prijs van een kameel ongeveer € 5.000 zou zijn.  Misschien een deal ware het niet wat je achteraf met de kamelen moet doen.  Ruilen voor een vrouw?

 We maken even een stop bij het grafmonument van Jaffar, naar wie dit stukje natuur is vernoemd. Het is blijkbaar niet alleen een gewoonte uit de oudheid om bouwmateriaal te recycleren.  Ook hier zal binnenkort niet veel meer van overblijven.

 Links op de foto zijn bakstenen opgestapeld die zeer binnenkort een andere bestemming zullen krijgen.

 Onderweg passeren we nog een paar nomadenfamilies.  Volgens mijn gids zijn ze zich aan het voorbereiden op een verplaatsing naar een ander kampement. Ik kan begrijpen dat de jongere generatie zich niet aangetrokken voelt tot zo'n leven. Ze moeten natuurlijk niet allemaal naar Europa komen.  

 Op de terugweg een andere route genomen die ons bij een geërodeerd plateau brengt wat bij mij associaties oproept met de Grand Canyon.  Spijtig dat het werkelijke effect niet op een foto is vast te leggen.  Mijn gids begrijpt mijn enthousiasme en is het volledig met mij eens.  

 Om 16 u zijn we terug op de camping en tijd om nog even te zonnen. Er is nog twijfel over het juiste begin van de Ramadan maar Allah wordt alvast gesmeekt om een beetje regen. En dan te horen dat er zowaar watersnood in Duitsland is.

De Camping Municipal te Midelt is een ideale plaats om wat op adem te komen. Heikko brengt voor mij brood mee en de uitbater maakt een lekkere tajine in de typische aardewerken stoofpot.

Dag 25 - Maandag 06 juni

 Nog altijd door de Midden Atlas op weg naar Arzou**.

Dit Arizoniaans aandoend landschap noopt voor een foto stop.

 De weg brengt ons over de Zaz pas* op een hoogte van 2200 m.
Gelukkig kan ik hier nog op-maken welke richting ik uit moet. Mijn Arabisch is nog niet zo goed dat ik de namen van de steden kan herkennen.

 Tegen de pas komen we nog meer nomaden tegen.  Die zijn blijkbaar niet aan het inpakken voor de verhuis.  Aan de andere kant van de pas blijkt waarom.  Het doet hier zeer Alpijns aan, is waterrijk en niet zo dor, geen reden om een omslachtige verplaatsing te organiseren.

 Geleidelijk dalen tot Arzou waar we door het Forèt des Cèdres** rijden.

 De Camping is mooi gelegen en ben per uitzondering niet de enige. Er staan twee Hollandse families en nog enkele losse tentjes. Euro Camping Azrou** wordt gesponsord door een oliesjeik.  Het is er duidelijk aan te zien. Prachtige locatie met wat andere dieren - een konijn?

 Het is voorlopig een van de goedkoopste campings waar ik gestaan heb.                               

 € 6 - met alle faciliteiten, waaronder, en dat heb ik nog nergens gezien, een kleine voorziene keuken, waar ook groenten en fruit ter beschikking staan.

Fez

Dag 26 - Dinsdag 07 juni

De Ramadan is officieel begonnen en het is nog een beetje afwachten wat dit in de praktijk betekent. Alvast dat de klok nog een uur teruggedraaid wordt. Dat is dan een twee uur verschil met Europa. Dat extra uur is alleen voor de Ramadan, en wordt op het einde van de Ramadan weer vooruitgezet. Ik kan hier alvast niet weg – de poort is gesloten en nu maar wachten tot er iemand mij wil buiten laten.

 Op naar wat de mooiste stad uit de Arabische wereld wordt genoemd – Fez***. Bij ons wereldberoemd wegens het speciale hoedje. De weg brengt ons door de vallei van de Fez en het lijkt wel een beetje thuiskomen. Landbouw zoals wij dat gewoon zijn, de huidskleur van de mensen lijkt mij zelfs een beetje lichter.

 Op Camping International de Fez*** heb ik weer eens geluk. Er zijn net vier campers weggereden en ik ben weer de enige gast. Heb de plaats maar uit te kiezen. Een volledig sanitair blok tot mijn beschikking. Het personeel is wel al in volledige Ramadan modus en ik moet een beetje mijn plan trekken.

 Had ik alle dieren moeten meenemen die ik aan de camper heb zien passeren, dan kon ik een kleine kinderboerderij beginnen. Hier is mijn gast een schildpad.

 Op wandelafstand van de camping is een hospitaal waar ik een taxi vind.

 

 De chauffeur is bereid me wat rond te leiden. Zo bezoeken we de Bor Nord en het Koninklijk Paleis rijden door het commerciële hart van Fez. Tijdens de bezoekjes zet hij zelfs zijn meter af.  Dat alles voor € 4.

  

 Ik laat me afzetten bij de Bab Bou-jeloud voor een eerste verkenning en bezoek aan het En-Nejjarine plein.

 Interieur van Museé En-Nejjarine**.

 Er is een tentoonstelling over  lokale kunst.

Rechts - Fontein En-Nejjarine*.

 Bommelen in de Medina brengt me oog in oog met een interessant verkeersbord.

Wat of wie er precies mee bedoeld wordt, is mij niet helemaal duidelijk.

 Op de camping wordt alles in gereedheid gebracht voor een feestje. Het begin van de Ramadan. Ik word niet vergeten en vergast op Marokkaanse zoetigheid.

Dag 27 - Woensdag 08 juni

Terug met de taxi naar Bab Boujeloud. De Blauw-Groene Poort**, hangt er van af van welke kant je hem bekijkt. 

 Vervolg van het bezoek aan de Medina** met gids Hassan, die me niet alleen de andere bezienswaardigheden, waaronder de Medersa Bou Inania en het Grafmonument Moulay Idris II laat zien, maar me ook meeneemt in de wirwar van steegjes.

 Beelden van de Midersa (Koranschool) Bou Inania.

Het hoekje van de koperslagers.

 Het doolhof van steegjes heeft ook enkele verrassingen die moeilijk te betreden zijn door die iets minder slanke medemens.

 Aangezien ik het heiligdom van Moulay Idris II* niet mag betreden, maakt Hassan een foto voor mij. Dit blijkt zeer uitzonderlijk te zijn, zegt hij. Ik heb niet de indruk dat de anderen zich daar echt aan storen.

 We lassen ook een stop in bij de tapijtwevers. Veel handenarbeid zoals dat bij ons in de negentiende eeuw ook het geval was. Misschien heeft het hier een overlevingskans door het toerisme – als die zich niet laat bedotten door Made in China wordt mij fijntjes uitgelegd.

 De leerlooierswijk mag uiteraard niet ontbreken. Ik word met ongelovige ogen aangekeken dat ik de aangeprezen 'koopjes' aan mij laat voorbijgaan.

 Het wordt ondertussen 41° en tijd voor een hapje. Mij wordt Palais Merinid aanbevolen.  Een chiquer en dus iets duurder restaurant.  Zoals gewoonlijk krijg je veel te veel, maar is het wel zeer lekker.

 Ik hou het voor bekeken en zak af richting camping voor een middagje rust – zon – en zwemmen.

Meknes - Voulubilis

Dag 28 - Donderdag 09 juni

We verlaten de camping te Fez, met een beetje gemengde gevoelens.  Na Fez, een absolute must, ben ik benieuwd naar een bezoek aan Meknes.  Uit verscheidene bronnen hoor ik dat Meknes zeker niet aan de twee andere koningssteden kan tippen.

 Ik vind een parking aan de voet van de oude stad.  Nog ietsje doorrijden had gekund, maar een plaats vinden rond de medina is niet simpel. 

 Een wandeling vanaf de stadswallen brengt me dus naar de hoger gelegen Medina.  De ingang met de Bab Mansour* mag er wezen.  Een beetje bommelen in de Medina* levert niet echt iets interessants op.  Medina vermoeidheid waarschijnlijk.  De 'guides noirs' dringen ook niet echt aan.  Waarschijnlijk wegens de Ramadan.

 Ik besluit verder te rijden naar het 29 km verder gelegen Voulubilis.

De Romeinse stad Voulubilis was een belangrijke schakel in de Romeinse Provincie waar Tingis (Tanger) de hoofdplaats van was.  

De renaissance bouwmeesters en ook de pausen van Rome, zijn te rade gegaan bij Moulay Idris I.  Aangezien alles voor het begin van de islamitische jaartelling (622) de periode van grote onwetendheid en heidendom was, heeft de stichter van de stad Moulay Idris enkele km ten noorden van Voulubilis, deze site zonder gewetensbezwaar als steengroeve voor zijn paleizen project gebruikt.  

  Met dank aan Franse archeologen is de plaats nu op de UNESCO werelderfgoedlijst geplaatst.  

 Hier is er een 'guide noir' die een slaatje uit de brave Belg wil slaan. Zijn onvriendelijke opdringerigheid zijn echt storend. De man was er niet mee opgezet dat ik zijn overbodige diensten à MAD 150 niet nodig heb. De begeleiding van een gids op deze site heeft echt geen meerwaarde. 

 

 De ontdekking van deze prachtige mozaïeken moet een echte opsteker voor de Fransen geweest zijn.

  De ooievaars die nu bezit hebben genomen van de resterende zuilen van het Capitool, schijnen zich niets aan te trekken van de gewichtige beslissingen die vroeger vanuit deze plaats werden genomen.

 De vorm van de zuilen toont aan dat enkele van de huizen gebouwd zijn in de 3 de eeuw AD.  Het oppervlak van de villa laat vermoeden dat de 'rijkere' burgers hier hun optrekje hadden.  

Zoals gebruikelijk op dergelijke sites, krijgen de huizen een naam die verwijst naar de gevonden mozaïeken, bij gebrek aan historisch bewijsmateriaal over de eigenlijke bewoners.

 Een blik door de Tingis poort naar de Triomfboog van Carracalla - ongeveer in het midden van de stad - over de Documanos Maximus (hoofdstraat) geeft een idee van de uitgestrektheid van deze antieke stad.  Aan deze hoofdader stonden ook de mooiste huizen.

 De sporen die de archeologen hebben gebruikt zijn op een deel van de opgravingen nog te zien.

 Oorspronkelijk was het de bedoeling om hier te overnachten. Blijkbaar is het 'plotseling' niet meer mogelijk, nochtans een officeële plaats.  Niets wijst in deze richting, maar ik maak er geen punt van en rij verder naar Ouezzane. 

 Dat brengt mij bij de Camping-Motel Rif**. Een leuke en rustige familiecamping. Met alle faciliteiten - in Marokko verstaan we daar standaard ook een zwembad onder.

 Monika en Ossi sluiten weer aan en we beslissen er eens een avondje uit van te maken. 

Daar we gasten op de camping zijn krijgen we korting op onze maaltijd - geserveerd bij het zwembad. Je moet wel een beetje geduld hebben maar dat wordt meer dan beloond.

Door het Rif naar de Middellandse Zee

Dag 29 - Vrijdag 10 juni 
 's Morgens afscheid genomen van op en aan reisgezellen uit Oostenrijk - misschien voor het laatst? Ze geven me een lift tot in Ouezzane**.

 Dit is een charmant, nog niet door het toerisme aangetast leuk stadje. Eén van de drie die op het programma staan om op de terugweg te bezoeken.

 Een enthousiaste bewoner brengt me naar de herkenbare Zaouia Moskee* met de achtkantige Minaret. Spijtig dat we de moskee zelf niet kunnen bezoeken. Ik mag wel een kijkje nemen vanaf het portaal. Het valt wel op dat dit een redelijk proper stadje is. Ik heb geen hopen vuil en rommel kunnen vinden.

 Aan de straatkant verse plaatselijke aardbeien kunnen krijgen voor MAD 8,00 (ongeveer €0.70) voor twee kilo.

De kosten voor levensonderhoud vallen hier echt mee.

 Om het oude centrum en Medina te bereiken is het flink klimmen geblazen.  Vele steile steegjes.  Hier en daar verbaasde blikken in mijn richting - waarschijnlijk denken ze dat ik een verdwaalde toerist ben.

 Enkele sfeerbeelden uit de Medina. Het is nog vroeg op de avond en de noodzakelijke Ramadan inkopen worden nog niet gedaan. Zo kun je eens rustig bommelen. Een prettige dag beleefd in deze aanrader!

 De terugweg, doe ik te voet omdat de petit taxis niet verder mogen rijden dan de stadsgrens.  Daar we in de olijfoliestreek zijn kom ik af en toe een 'huileries' tegen.

Ook de eigenaar van de camping is in feite een olijfolieboer.

 Terug op de camping is er nog tijd om een beetje te genieten aan het zwembad.  Ik begin me zo langzaam aan een luxetoerist te vinden.  Voor € 10 kan ik niet zelf koken.  Dus me nog even laten verwennen.

Dag 30 - Zaterdag 11 juni

Onderweg een indruk van het Rifgebergte. Ik ga bewust niet meer naar het westen, wat bekend staat om zijn marihuana plantages, naar het schijnt van goede kwaliteit.

 We krijgen een beeld van de 'kameel'. Anderen zien hier iets anders in.

 De tweede stad die we aandoen is een echte tongbreker - Chefchaouen - de blauwe stad. Medina's beginnen op den duur op elkaar te gelijken. Hier zijn ze duidelijk meer toeristen gewoon en het verschijnsel van de guides noirs duikt weer op. Gelukkig zijn er ook mooie parken waar een mens eens tot rust kan komen.

Dag 31 - Zondag 12 juni

Camping Azilan* ligt boven de stad. Goed aangegeven en voor de verandering eens redelijk bezet. Alle faciliteiten (deze keer zonder zwembad) zijn aanwezig. Er hangt een sfeer van camaraderie. 

Om het centrum te bereiken is een wandelpad aangelegd, dat aan de voet door het plaatselijke kerkhof loopt.

 De camping op zijn beurt, ligt aan het begin van het Telassemtane Nationaal Park*.  Een klein wandelingetje gemaakt om de smaak te pakken te krijgen. Dergelijke geplogenheden moet men duidelijk in de lente of in de herfst maken. Voor bergwandelingen is het nu veel te warm. 

 Dan maar een leuke babbel met een sportieveling die de complete fit-o-meter aan het afwerken is. Duidelijk een geëngageerd iemand die niet van plan is zijn heil te zoeken in Europa. Ik krijg te horen dat de omgekeerde trend aan de gang is. Gastarbeiders uit Spanje die hier in de bouw zouden komen werken.

 De populariteit van de camping is mee te danken aan mensen zoals Carl.  Een overblijfsel uit het Woodstock-tijdperk die de kunst van het leven helemaal begrepen heeft.  Zijn zaak in Zwitserland van de hand gedaan, een optrekje in Spanje ingericht en de rest van het jaar rondtrekken in Marokko - waarschijnlijk kent hij wel het 'juiste' gedeelte van het Rif.

Dag 32 - Maandag 13 juni

 De derde stad op weg naar de Middellandse Zee is de Witte stad Tetouan. Ik laat de stad links liggen om door te rijden naar de zee. 

De parking Face à la Mer* gelegen aan de strandboulevard is semi bewaakt. Af en toe steekt de oppasser zijn hoofd eens buiten het raam van zijn wachtlokaaltje. Het is hier wel bijzonder rustig. Buiten een waterkraan zijn er geen faciliteiten. Het wordt een prettig en aangenaam middagje. 

Dag 33 - Dinsdag 14 juni

 Op deze parking breng ik mijn laatste twee dagen in Marokko door. 

  

 Het is hier zo rustig dat ook de ooievaars ongestoord hun ding kunnen doen.

 

 

Ik begin zowaar echt een jaartje ouder te worden want ik breng een volledige dag aan het strand door. Natuurlijk vergeten in te smeren... Om erger te voorkomen als alternatief een wandeling gemaakt op de strandpromenade van Smir*. Een meer dan prettige afsluiter van deze zeer bijzondere rondreis!  

Naar huis

Dag 34 - Woensdag 15 juni

 Smir ligt maar op een boogscheut van Ceuta, de Spaanse enclave aan de Marokkaanse kust.

Ik besluit de boot van hieruit te nemen en niet meer helemaal naar Tanger door te rijden. Het blijkt een goede keus te zijn. Na 32 dagen zonder één regendruppel komt er in Ceuta een einde aan dit mooie liedje. We krijgen een flinke regenbui te verwerken - welkom in Europa. Meevaller blijkt dat de inscheping hier een stuk vlotter gaat en er een ticket kan gekocht worden aan de incheckbalie voor de prijs van € 75,80. Iets om te onthouden voor een volgende keer inch Allah.

Aan de Spaanse kant staat de tweelingbroer van de Zuilen van Hercules - de Rots van Gibraltar.  Daar het nog vroeg is (we hebben de klok ondertussen weer twee uur vooruit gedraaid aangezien wij in Europa de Ramadan niet als officiële feestdag kennen) kunnen we nog een stukje doorrijden.  Het wordt de niet zo rustige autostrade parking te Bailén bij Restaurante El Cordobes.

Dag 35 - Donderdag 16 juni 

 In etappes naar huis. Het weer in Spanje valt tegen. Bewolkt met regenbuien. Ik besluit dus maar door te rijden. Tegen de avond komt de zon erdoor in Benicassem*.

 Op de door de gemeente aangeboden kleine camperplaats, tref ik twee Engelse echtparen die met overjaarse Hymers op weg zijn. Gepensioneerden die alle tijd hebben om door Europa te zwerven. Je kunt er wel water lozen maar verder zijn er geen voorzieningen. Het centrum is niet ver weg en daar is mogelijkheid tot inkopen.
 Nog even een wandeling gemaakt in het nabijgelegen Nationaal Park.  Met als dagafsluiter een mooie zons-ondergang. 

Dag 36 - Vrijdag 17 juni

 De Autopista del Mediteraneo biedt de mogelijkheid om snel op te schieten - maar daar hangt wel een serieus prijskaartje aan vast.

 Door de Pyreneeën in nog altijd zware bewolking.  Op de grens een echte wolkbreuk met stapvoets verkeer.  Daar bovenop nog wegenwerken om de boel nog moeilijker te maken.  Gelukkig duurt dat niet al te lang en krijgen we de zon weer even te zien.

 Een tussenstop in het idyllische Peyriac de  Mer*. Klein dorpje met de mogelijkheid tot leuke wandelingen langs een ingesloten lagune en een vogelbroedplaats, waar we even niet in kunnen.

 De Fransen zijn al duidelijk in verlofmodus. Op de camperparking staan er al verscheidene.

De parking ligt aan het sportcentrum.
Het kleine Peyriac de Mer heeft een rugby team. Daar het vrijdagavond is, kunnen we een open training meemaken. Het moet niet altijd voetbal of petanque zijn. Tegen de avond wordt het een beetje fris. Ik moet weer leren wennen aan temperaturen van rond de 20°.

Dag 37 - Zaterdag 18 juni

 Op weg naar de volgende stopplaats doen we Béziers aan (links) en rijden we over de brug te Millau (rechts). Dit is een echt pareltje van hedendaagse ingenieurskunst!

 Het kleine Levet biedt ook aan camperaars een plaats aan met alle faciliteiten. En zie daar, er staat zowaar een paard in de wei.

 Hoe kunnen we beter zo'n fantastische reis afronden dan met een Fête de Musique? Iedereen in het dorp is gemobiliseerd voor deze jaarlijks terugkerende happening. 

 De afsluiter van de avond was een groepje dat met volle overgave en overtuiging rock nummers brachten uit de 70-80 jaren. Het Engels klonk een beetje raar, maar who cares.

Dag 38 - Zondag 19 juni

 Mijn gps voert me door Parijs langs de kleine périfhérique, maar helaas geen zicht op de Eiffeltoren. In Parijs begint het weer ook een beetje te verbeteren en komt de zon er zowaar door. De aire van de vallei van de Somme* nodigt uit tot een nader bezoek. Voor het laatste traject hebben we voor de verandering eens mooi weer bij thuiskomst.

Tot slot :

 Je zoekt een interessante reisbestemming?  Je houdt van een uitdaging en waagt een sprong in het onbekende?  Dan is een roadtrip door Marokko een aanrader en een ervaring die je zal bijblijven. Laat je zeker niet afschrikken door allerhande wilde verhalen, ik heb me geen moment onveilig gevoeld. Als de gelegenheid zich voordoet, ga ik zeker terug!


Appendix : Reis- en bezoekschema bij berichten (posts) - met afstanden en gps coördinaten