Hongarije 2023

Hongarije is een land in Centraal-Europa, van noord naar zuid doorsneden door de Donau en grenzend aan Oostenrijk, Slowakije, Oekraïne, Roemenië, Servië, Kroatië en Slovenië.

Het ligt niet aan zee maar heeft met het Balatonmeer de grootste binnen zee van Europa. Hongarije meet ruim 93,000 km² en is drie keer zo groot als België met een vergelijkbaar aantal inwoners. De hoofdstad Boedapest met z'n ongeveer 1.8 miljoen inwoners is een zeer geliefde citytrip bestemming.

Naar landschap kan Hongarije ruwweg in vier delen opgedeeld worden.

De omvangrijkste is de Grote Hongaarse Laagvlakte ten oosten van de Donau, de oorspronkelijke Poesta of Grote Leegte. Het tweede landschapstype wordt gevormd door het gebergte in het noorden met als hoogste piek de Kékes – 1014 m. Ten westen van de Donau vinden we het glooiende landschap van Transdanubië waar het Balaton Meer deel van uitmaakt. In het noordwesten bevindt zich de vierde geografische streek, de Kleine Hongaarse Laagvlakte die zich uitstrekt tot Slovakije en Oostenrijk.

Het gebied van het huidige Hongarije wordt voor het eerst genoemd als de Romeinen rond het begin van de jaartelling het deel ten westen van de Donau bezetten en toevoegen aan de provincie Pannonia. Het land werd toen bewoond door Illyriërs en Kelten die al snel onder invloed van de Romeinse cultuur kwamen. Het rijk werd echter steeds bedreigd door de 'barbaren' aan de andere kant van de Donau en in de 5 de eeuw konden de Romeinen de grens niet meer verdedigen tegen de Hunnen.

Na de Hunnen kwam het gebied aan beide zijden van de Donau in handen van steeds andere volken met een Germaanse, Iraanse, Turkse of Slavische achtergrond. Rond het jaar 896 deden ook de Hongaren (of Magyaren) hun intrede. Ze onderwierpen de inwoners en waren door hun strooptochten een eeuw lang de schrik van heel Europa. De kroning van Stefan I als eerste christelijke koning, in het jaar 1000, liet echter zien dat de Hongaren in staat waren zich aan hun omgeving aan te passen en zich definitief te vestigen.

Wegens de ligging in Centraal Europa werd ze regelmatig bedreigd en moest het het hoofd bieden aan diverse invasies vooral uit het oosten.

Door een politiek akkoord uit 1867 werd het een deel van het dubbel koninkrijk Oostenrijk-Hongarije onder de Habsburgers. Na het einde van de WO I werd de kaart van Europa grondig hertekend. Hongarije werd een zelfstandige natie tot het einde van WO II toen het onder invloed van de USSR kwam te staan.

In 1956 kwam het tot een opstand. Die Hongaarse Opstand werd bloedig neergeslagen toen tanks van het Warschaupact Boedapest bezetten. In 1989 kwam een scheur in het IJzeren Gordijn toen een tank een stuk van de prikkeldraad versperring op de Oostenrijks-Hongaarse grens ten noorden van Sopron platwalste. Vanaf 1991 werden er onderhandelingen opgestart voor toetreding tot de Europese Unie. Op 1 mei trad Hongarije toe en ondervond snel de economische opportuniteiten van de eengemaakte markt. Sindsdien heeft het moeite met andere aspecten van het lidmaatschap van de EU.

Met zijn kleurrijke folklore, zigeunermuziek, traditionele feesten, mysterieuze puszta's, thermaalbaden en uitgebreide gastronomie biedt het een grote waaier aan activiteiten voor de bezoeker. Ook de geschiedenis- en cultuurliefhebber komt ruimschoots aan zijn trekken. Met z'n negen sites op de UNESCO werelderfgoedlijst, een land dat zeker een uitgebreide verkenning verdient. 

Op deze rondreis wil ik natuur op mij laten inwerken. Mij onderdompelen in de culturele en architecturale verworvenheden. Mij te goed doen aan de aantrekkelijke keuken en proeven van de wijnen. Ik hoop door persoonlijke contacten een diep menselijke indruk van dit land en haar bewoners te krijgen. Ik ben in blijde verwachting. 

Üdvözöljük Magyarországon! 

Planning :

We beginnen informatie in te winnen. Negen sites zijn op de UNESCO werelderfgoedlijst geplaatst en worden in de rondrit opgenomen. Na wat puzzelen is het roadbook klaar. Oorspronkelijk gepland om in 2020 uit te voeren. Toen kwam corona en gingen de grenzen dicht. In 2021 was de situatie nog niet helemaal duidelijk en trok ik naar de Pyreneeën - zie Tour de France 2021. Derde keer goede keer. Ik heb nu meer tijd maar ben onderweg naar het oosten. Het puzzelen kan herbeginnen.  Wegenvignetten kunnen tegenwoordig online besteld worden. In Hongarije kennen ze een elektronische registratie.

Magyar Köztársaság

Hongarije

Deel I -West

Dagen 1-3 - Zo 1 - wo 3 oktober 

     Sopron

Ik kom moeilijk op gang. Mijn gebruikelijke koppen koffie brengen ook niet veel soelaas. Mijn oorspronkelijk roadbook was gemaakt als rondreis en nu moet ik mij heroriënteren. Ik ben niet iemand die zomaar lukraak rondrijd. Ik zoek de camper af naar mijn groene gids Hongarije en de wegenkaart - niet te vinden. Die heb ik blijkbaar thuisgelaten. Tussendoor oefen ik nuttige Hongaarse uitdrukkingen, verplaats een paar keer de afwas en raak in gesprek met mijn Tsjechische buren.

Het VPT Camp Sopron - gps N 47.69332; O 16.60152 wordt als basis gebruikt voor de verkenning van de streek. Mijn geplande fietstocht wordt verplaatst en vervangen voor een impressie van de binnenstad. Sopron wordt omschreven als 'klein Praag' en ik ga op zoek naar sporen van die vergelijking.

Op weg naar de binnenstad loopt het een beetje op naar de St Michael heuvel. Op de top staat de oudste parochiekerk van Sopron. De oudste vermelding over de kerk dateert uit 1278 maar het huidige gebouw werd in 1484 voltooid. Opmerkelijk aan het gebouw is de compactheid uit de Romaanse periode en de meer elegante Gotische toren. Het daarmee het meest opvallende voorbeeld van Gotische stijl naast de Matheus kerk uit Buda. Helaas kan het Barokke interieur alleen vanachter de glaswand bekeken worden.

De bijna witte uitstraling zal veel van de tijdgenoten hartstikke jaloers maken. Ik hoop dat Sopron de luchtvervuiling op afstand kan houden zodat toekomstige bezoekers het niet in steigers moet vinden.

Het rechthoekige oorspronkelijke stratenplan uit de Romeinse periode is bedolven geraakt door de middeleeuwse kleinschaligheid in een wirwar van kleine straatjes zonder blijkbaar enige structuur. Dank zij de saneringen in de 18 de en 19 de eeuw waarbij gedacht werd aan ruime pleinen en brede lanen geeft Sopron een uniek beeld van middeleeuwse bouwstijl met sterke barokke weerslag. Wellicht vandaar de omschrijving klein Praag. 

In het Forum museum is het toerisme bureau ondergebracht. In word uitgebreid geïnformeerd over de overblijfselen die tijdens opgravingen zijn gevonden. Onder het gebouw (4,5 m lager) is de lay-out van diverse antieke overblijfselen te zien. Waaronder een deel van het originele Antieke Forum waarop Romeinse keizers als Marcus Aurelius en Septimus Severus hebben gewandeld. Er worden goede pogingen gedaan om de bezoeker wegwijs te maken in waar hij naar kijkt.

 

Terug bovengronds oefen ik mijn nieuw verkregen kennis van het Hongaars en word beloond met een infoblad met nuttige uitdrukkingen. De medewerker neemt even de tijd om met mij de uitspraak te oefenen. 

Om een indruk te krijgen van de middeleeuwse versterking van de stad, wandel ik langs de burcht omgang. De oplettende bezoeker wordt gewezen op de verschillende onderdelen van de omwalling - gaande van de Romeinen tot middeleeuwen.

Op het Főtér plein, het Romeinse Forum Scarbantia (dat 4,5 m onder de grond ligt), vinden we een ander voorbeeld van middeleeuwse architectuur. In de volksmond de Geitekerk genoemd. Een grappige interpretatie van een trieste geschiedenis. Henrik Ceissel (geit in het Engels) was de aanstichter op de moord op zijn familie. Uit penitentie schonk hij het geld voor de bouw. Dit is de oudste kerk in het centrum. De Habsburgse koning Ferdinand III en zijn vrouw zijn hier gekroond en hielden zitting tijdens de Turkse bezetting. Het staat hier te midden van Barokke pareltjes.

Wat het slenteren door het historische hart zeer aangenaam maakt is dat het volledig autovrij is. 

De kasseibestrating verhoogt de authentieke uitstraling.

Het herkenningspunt van Sopron is de 'Vuurtoren'. Deze middeleeuwse toren wordt gedragen door de oude Romeinse poort met een Barok ornament. Het wordt ook de 'Getrouwheidstoren' genoemd. Als herdenking aan het referendum op 14 december 1921 waarbij Sopron besliste deel van Hongarije te blijven. De toren wordt geflankeerd door Het statige stadhuis (R) en het museum kwartier (L). 

Ik ben vooral geïnteresseerd in de oude synagoge. Van speciale waarde omdat enkel drie middeleeuwse synagogen in Europa bewaard zijn gebleven (Praag, Krakow en Sopron). Helaas is mijn Hongaars alweer ontoereikend. Ik dacht dat een bezoek mogelijk was maar wordt aan de poort tegengehouden.

Ik ben bijzonder aangenaam verrast met dit bezoek aan Sopron. Als dit de standaard is die ik kan verwachten, staat mij een zeer interessante roadtrip te wachten.

Afscheid nemen van de binnenstad doe ik bij de middeleeuwse muur waar 20 eeuwen geschiedenis in één beeld te vangen zijn. Vanaf de Romeinen over de middeleeuwen tot de Barok en de hedendaagse tijd. Opmerkelijk.

Een afsluitende wandeling op één van de pleinen aangelegd op de buitenring van de stad, maakt mijn eerste kennismaking met Hongarije zeer geslaagd.

Ma 2 oktober

Het schitterende weer houdt aan. Temperaturen tot ver in de 20 graden moedigen niet echt tot activiteiten aan. Languit in de zetel met een boek kun je moeilijk een 'inspanning' noemen. Ontspannen is het nu ook weer niet echt. Ik kan moeilijk mijn hersenen uitzetten. Misschien moet ik eens meditatie proberen?

Ik neem afscheid van mijn nieuwe Hongaarse kennissen - viszontlátásra.                                                                                                                                                                                                     Hun plaatsen worden in de loop van de dag ingenomen door een bont internationaal gezelschap. Europ on Wheels zeg maar.                                                                                                                                                          

In de namiddag, als de grootste broeierigheid wat is afgenomen, waag ik mij aan een korte fietstocht. Bij de nieuwe infrastructuur is rekening gehouden met de fietser. Op bestaande wegen is het behelpen. Tot ik plots op een fietsschildje stoot en heerlijk kan verdwalen in de bossen in de omgeving.

Later op de avond raak ik in gesprek met een Duitse buur. Die heeft mijn nummerplaat herkend en informeert waar ik vandaan kom. Bij Vlaanderen krijg ik een heel verhaal te horen over zijn opa die aan het front in Ieper heeft gevochten. Van WO I belanden we naadloos bij WO II en dat ligt merkbaar gevoeliger. Mijn buur blijkt geschiedenisleraar op rust te zijn en ontpopt zich als apologeet. Van : heel Duitsland Nazi te noemen is kort door de bocht, over : de aanzet tot de oorlog een gevolg van een onhoudbaar Verdrag van Versailles, tot : 'wir haben is nicht gewusst' bij de generatie van zijn ouders. Als ik het heb over de begeestering van veel Duitsers tijdens de jaren dertig (ik heb de Reichsparteitagsgelände bezocht) wordt dit verklaart door de economische bloei die welvaart bracht tot de oorlog uitbrak. Over de Jodenvervolging hangt hij een verhaal op over Theresienstadt, een kamp waar het Rode Kruis toegang tot had, een modelkamp. Er zouden nog brieven in de familie circuleren die ze van 'bevriende joden' uit het kamp ontvingen. Uiteindelijk komen we bij Auschwitz-Birkenau een plaats die hij ook heeft bezocht. Een onverklaarbare en onbegrijpbare misdaad - zijn woorden, waar hij stil bij wordt. Als we het over de verwoestingen tijdens bombardementen hebben waarbij naast onnoemlijk veel menselijk leed enorm veel (cultuur)patrimonium verloren is gegaan, kan ik hem bijtreden. De opzettelijke vernietiging van Dresden bijvoorbeeld, een stad zonder militair strategische waarde en gevuld met vluchtelingen door brandbommen, kan er bij mij ook niet in. Ik ben het met hem eens over het belang van geschiedenisonderwijs. 

De meeste Duitse camperaars die ik onderweg tegenkom, vermijden het onderwerp en zien het als historisch verleden net zoals de Napoleontische oorlogen, de godsdienstoorlogen, allerhande veroveringsoorlogen ... De meesten zijn het met mij eens : wij zijn kinderen van een gezegende generatie. Alhoewel. Ik ben nu op rondreis in een buurland van Oekraïne waar ze dat allicht anders zien. 

Di 3 oktober

Een belangrijke reden waarom ik via Sopron Hongarije ben binnengereden, heeft te maken met het neerhalen van het IJzeren Gordijn. Op weg uit Oost-Duitsland waar we in de zomer van 1989 nog bij Checkpoint Charlie(*) zwaar onder de indruk waren van de strenge controlemaatregelen, hoorden we op het nieuws dat een tank een stuk van het IJzeren Gordijn nabij de Hongaars-Oostenrijkse grens zou hebben platgereden. Naarmate we verder huiswaarts opschoven, kregen we te horen dat stukken prikkeldraad als souvenir werden verkocht. Een zeer optimistische weergave van de gebeurtenis, zoals later bleek.

(*) Zie voor Berlijnse muur en Checkpoint Charlie - post Naar Centraal Duitsland 2019 - ma 25 maart

Wat er werkelijk is gebeurd, is dat tijdens de pan-Europese picknick op 19 augustus 1989 de poorten bij één van de grensposten te Sopron werden opengesteld zodat ongeveer 600 Oost-Duitsers de grens naar Oostenrijk konden oversteken zonder represailles. 

Ik ben hier samen met een groepje Hongaren en we spelen de gebeurtenis na. Ik mag Oostenrijker zijn en zij spelen een deel uitgelaten Oost-Duitsers.

Een reconstructie :

Op 19 augustus 1989 - de picknick.

11 september 1989 - Hongarije opent definitief de grens

9 november 1989 - De Berlijnse Muur valt 

Om aan die belangrijke gebeurtenis te herinneren is nu op de oorspronkelijke site een Gedenkpark pan-Europese picknick ingericht. 

Het kunstwerk symboliseert de ineenstorting van de machtsstructuren.  

Dit park moet de eenheid van de Europese volkeren benadrukken. Het kunnen leven zonder onder-drukking en ideologische barrières. 

Het geeft een heel apart gevoel nu te kunnen fietsen waar eens een prikkeldraadversperring was. The Iron Curtain Trail - eens iets anders. 

Op weg naar Mörbisch am See rij ik door wijngaarden en slaag erin wel een heel speciale foto te maken met de Neusiedler See op de achtergrond.

Terug op de CP raak ik in gesprek met mijn Nederlandse overburen. Alweer een tijd geleden dat ik nog eens van gedachten kan wisselen in de moedertaal. Met dit zeer bereisd echtpaar is het prettig enkele weetjes en tips uit te wisselen. Ook zij stellen vast dat niet alle camperaars even sociaal zijn. Dat er zelfs geen groet afkan, stoort hen duidelijk. Beleefdheid en vriendelijkheid kosten niets en maken de sfeer des te gezelliger.

Bij een koel drankje mogen nagenieten van schitterend weer en een gloedvolle zonsondergang is een meer dan passende afsluiter van deze dag.

Dagen 4&5 - Wo 4 oktober - do 5 oktober

     Sopron - Kőszeg - 45 km

Ik heb min of meer een plan voor het vervolg van de roadtrip in Hongarije. Na inkopen en tanken is het om op de volgende bestemming te komen flirten met de Hongaars-Oostenrijkse grens.

Aan de rand van het stadje ligt de gemengde verharde parking tussen de vijver en het speelplein - gps N 47.39819; O 6.53752. Er is een werkende toiletruimte (netheid kan beter) en vuilbakken. Het historisch centrum ligt op 1,5 km. In de week is het vrij rustig. Enige passage van vissers en wandelaars met de hond. Geen lawaai hinder. 

Het is ontspannend wandelen langs de vijver.

 Ik probeer een gesprekje met enkele vissers maar mijn doelpubliek spreekt helaas enkel Hongaars.

Naast de vijver loopt een klein stroompje maar geen wandelpad. Ik moet genoegen nemen met een blik stroomop- en afwaarts.

Een eendenfamilie heeft een eigen plekje uitgezocht in de veiligheid van enkele takken die in het water liggen. Geen gevaar van gevaarlijke haken aan hengels en dergelijke. Ze voelen zich zo zeker dat de gebaarde twee-voeter geen enkele angst inboezemt. 

Bij het vallen van de avond klaart het helemaal uit. De regenbuien hebben voor afkoeling gezorgd en het wordt merkbaar frisser. We kunnen al een pullover verdragen. 

Do 5 oktober

Wakker worden temidden van de geluiden van de natuur is al weer een tijd geleden. Het levendig gekwetter van de vogeltjes stemt een mens vrolijk. Een aan kracht winnende zon daar overheen geeft energie voor een verkenning van Kőszeg. Het wordt in Tripadviser omschreven als - een betoverend stadje in een veelzijdige regio van Hongarije. Ik ben benieuwd naar wat ik mij daar moet bij voorstellen.

20 min. stappen brengt me bij de ingang van het kasteel Jurisiscs - niet te verwarren met een met een filmisch park over prehistorische dieren. Resten van de burcht uit de 13 de eeuw zijn nog zichtbaar. Ik krijg een eerste indicatie over wat met onder betoverend verstaat. Het oorspronkelijk kasteel kreeg een gotische binnenhof dat werd aangepast in de renaissancestijl uit de 15 de eeuw. 

Het belangrijkste moment uit de lange geschiedenis is de onsuccesvolle belegering door de Turken in 1532. Het kleine garnizoen onder leiding van Jurisiscs heeft maar liefst 19 aanvallen afgeslagen. Om 11 uur worden nog altijd de klokken geluid om deze merkwaardige overwinning te herdenken. De opmars van Suleiman I tegen Wenen werd daardoor opgehouden.

Een belangrijke rol in de verdediging van de stad was weggelegd voor de polygonale zuidoostelijke toren waarschijnlijk in de 14 de eeuw gebouwd. 

Op verschillende plaatsen kun je het opnemen van de oude verdedigingswal in de hedendaagse gebouwen zien.

Het samengaan van diverse stijlen - in de loop der eeuwen aan-gepast; is duidelijk waar-neembaar rond de pleinen.

Prominent in het straatbeeld aanwezig is de Toren van de Helden; Tot aan de vernietiging in 1880 stond hier de zuidelijke poort. De huidige toren werd in 1932 gebouwd naar aanleiding van de 400 ste verjaardag van het Ottomaanse beleg uit 1532. 

Een prachtvoorbeeld van de stijlmix is te bewonderen in de façade van het stadhuis. Het stadhuis heeft sedert de 14 de eeuw altijd dienst gedaan als administratief centrum. nu zijn gotische, renaissance, en barokelementen te onderscheiden. Het wapenschild werd in de 19 de eeuw geschilderd de portretten in de 20 ste.  

Twee specifieke gebouwen hebben mijn bijzondere aandacht.

De Apotheek van de Zwarte Saraceen (L) door Nicolaus Herpius in 1665 geopend. Vervolgens runde de Küttel familie de zaak voor meer dan 300 jaar. 

Het andere gebouw is de Synagoge (R). De Joodse gemeenschap gaat tot op de middeleeuwen terug. Het huidige gebouw  in een romantische stijl opgetrokken, werd in 1859 ingewijd.

De terugweg staat in het teken van de herinnering. In een smal steegje naast het stadhuis is de geschiedenis van Kőszeg uitgebeeld in 60 vlakke metalen sculpturen beginnend bij de stichting van de stad in 1248 tot 2013. Mijn oog valt op de plaquette van de Hongaarse componist Liszt Ferenc(z) bij ons bekend onder de naam Franz Liszt.

Ik ben waarschijnlijk te nuchter om de term 'betoverend' te gebruiken. Teveel gebouwen staan daarvoor in de steigers en de willekeurig geparkeerde auto's in de binnenstad zijn niet bepaald sfeerbevorderend. 

De stijlmixen konden me wel bekoren. De levendige binnenstad voelt niet als een museum aan. Een belangrijke troef zijn de overvloedig aanwezige bankjes van waaraf je een mooi zicht op de gebouwen hebt en kunt genieten van het komen en gaan. 

 

 

Dagen 6-9 - Vr 6 oktober - ma 9 oktober

     Kőszeg - Sárvár - Doba - 101 km

Bedankt aan de stad om in deze plek te voorzien. Ik heb hier twee dagen rustig gestaan en uitstekend geslapen. Geen enkel probleem met de lokale vissers gehad. Integendeel. 

Oktober lijkt niet de juiste maand voor een roadtrip in Hongarije. Veel campings zijn reeds gesloten of sluiten rond half oktober. Ik poog voor die tijd aan het Balaton meer te zijn en moet dus een beetje opschieten.

Onderweg wil ik een tussenstop maken te Sárvár. Camping Vadkert Major is reeds gesloten en het 4 sterren alternatief aan € 45 is ver boven mijn budget. Ik zet me even op een parking voor mijn geplande bezoek aan het kasteel. Sárvár is ideaal voor families. Eén groot waterpretpark afgewisseld met meer mondaine heetwaterbronbaden. 

Mijn belangstelling gaat uit  naar het Nádasdy-vár (in de huidige vorm een kasteel uit de 16 de eeuw). Onder de Hongaarse vestingwerken is het Nádasdy-kasteel uniek omdat het volledig intact is gebleven, een gelukkige uitzondering. Dat dankzij het feit dat het tijdens zijn bestaan voortdurend werd bewoond en onderhouden.

Tegen het einde van de 15 de eeuw bouwde de Kanizsa familie het om in een kasteel met een gesloten binnenplaats, uitgebreid met paleisvleugels en versterkt met ver-dedigingswerken. 

Enkele delen zijn te bezoeken.

Het middeleeuwse kasteel - eerste verwijzing dateert uit 1327, verloor zijn militaire belang en werd aanzienlijk gere-noveerd door zijn latere heren, vooral na 1803, toen het eigendom werd van aarts-hertog Ferdinand Karl Anthony van Habsburg-Lotharingen. De buitengrachten werden gedempt en omgevormd tot een park. De gebouwen werden gerenoveerd in neoclassicistische stijl. De laatste eigenaars waren de koninklijke prinsen van het Beierse Huis Wittselbach, die hier tot 1945 verschillende keren verbleven.

Het is rond 14 u en Park4Night wordt geraadpleegd om een alternatieve overnachtingsplaatst te vinden. 

Na telefonische reservering word ik in Doba verwacht. Door wegenwerken op de toegangsweg richting Balaton moet ikzelf een omleiding zien te vinden. Eenmaal op de 84 is het goed doorrijden. Het landschap wordt heuvelachtiger en het is merkbaar drukker op de weg.

Mijn gps leidt mij keurig tot bij de poort van het Diamond Lukóauto Parkolό Doba - N 47.16422; O 17.38601. Het is even opletten bij het oprijden - de toegang is zeer smaal. Even voorbij de poort  kom ik in een groene oase van rust en stilte. Een pareltje. De kookruimte is uitgerust met een brandnieuw fornuis, in de ijskast vind ik enkele drankjes. Er is een wasmachine en een kraaknette afwasruimte. Een toiletruimte zou van deze plaats een topbestemming maken. Doba ligt in het hart van de oudste Hongaarse wijnstreek. Ik sta (voorlopig) alleen en kan mij volledig op de zon georiënteerd installeren. Dit nodigt uit tot ontspannen.

Za 7 oktober

Af en toe moet de pees van de boog. Goed voor de levensduur van de pees en de boog. Ik hou me even bezig met wie wat is. Resultaat van al dat gemijmer, na de was vlij ik me neer in mijn zetel met het gezicht naar de zon en vrij zicht op de burchtruïne, waar boog en pees waarschijnlijk bij tijd en wijle zeer belangrijk waren.

Uren in de zon zitten is niet echt mijn ding, nog los van de vraag hoe gezond dat is. Enfin, na deze zelf opgelegde rust, frikkelt mijn gat (Vlaams idioom voor een zekere rusteloosheid) en trek ik erop uit voor een verkenning van het nabijgelegen Erdődy-kasteléty.

Het kasteel van de familie Erdődy werd gebouwd volgens de plannen van de Franse architect Charles Moreau in 1839 in neoclassicistische stijl. De timpaangevel van het neoklassieke kasteel wordt ondersteund door Dorische en Ionische zuilengalerijen. Daaromheen ligt een Engels park van 91 hectare met bijzondere soorten bomen en vier visvijvers.

De enorme en prachtig gere-staureerde tuin is gratis te bezoeken. Het kasteel is verwaarloosd, ik zie verscheidene ingegooide ruiten en we kunnen het alleen van buitenaf bewonderen. Hongarije zal in de 21 ste eeuw waarschijnlijk  andere katten te geselen hebben dan afgelegen historisch patrimonium te onderhouden. Spijtig, zowel het gebouw als het omliggende park kan mijn zeer charmeren. 

Het is prettig flaneren in de goed onderhouden tuin en af en toe vergeet men een foto te maken. Deze heerlijkheid ligt op slechts 1 km van de CP. 

Op een pseudo rustdag mag al eens uitgebreid gekookt worden. De plaats voor mij alleen te hebben, verleent een apart cachet aan het zwerversbestaan.  

Zo 8 oktober

Bij het ontwaken laten het licht en de zon op zich wachten. Met een lage bewolking is dit niet uitzonderlijk. Dit grijze deken zorgt dat de temperatuur draaglijk is en onder de luifel is het heerlijk genieten van een pot koffie. Tijdelijk. Geleidelijk trekt de wind aan en ik zeker mijn luifel met spanbanden. Helaas laat de natuur zich niet zo gemakkelijk aan 'banden' leggen en zit er niets anders op dan de luifel in te draaien. Voor alle zekerheid ook mijn zijraam ingeklapt. Onder gelijkaardige omstandigheden is dat eens weggewaaid. Rukwinden zijn iets eigenaardigs, gelukkig vliegen er geen bomen in het rond.

Ideale omstandigheden om er een welverdiende en ook wel een beetje nodige rustdag van te maken. Ik kijk uit naar het WK gravel en hoe 'onze' jongens het ervan af zullen brengen. Met een kandidaat winnaar is het nog eens zo leuk. Eén van de redenen waarom ik voor een hybride fiets heb gekozen, is om ook offroad te kunnen gaan. Ik kan me zo voorstellen dat het gravelbiken hand over hand aan populariteit wint. Ik ben in elk geval fan.

Tegen de tijd dat de rechtstreekse uitzending op antenne gaat, had onze gedoodverfde overwinnaar Wout reeds zijn portie pech gehad en keek tegen een onoverbrugbare achterstand aan. Dat maakte het volgen net extra spannend. Waar zou hij stranden? Kampioen als hij is, sleept hij er in een heroïsche achtervolging, toch een achtste plaats uit en is daarmee de derde Belg in de top tien. Chapeau mannen, ook winnaar Mohoric uiteraard, hij lijkt wel voor dit werk gemaakt.

Ik heb een zeer ontspannende zondag beleefd op wat aanvoelt als een buitenverblijf. 

Ma 9 oktober

Ik kijk nu al enkele dagen tegen de hooggelegen burchtruïne aan en ben benieuwd naar de beloofde uitzichten. Het is schitterend wandelweer en voor de zekerheid worden de wandelschoenen aangetrokken. Een zeer afwisselend parcours brengt me geleidelijk aan bergopwaarts.

 

Het kasteel van Somlói, heeft een rijke geschiedenis. Het werd oorspronkelijk gebouwd als een kleine stenen vesting in de 14 de eeuw. Gebouwd op de top van een oude vulkaan met een bijpassende explosieve geschiedenis. Door de eeuwen gebruikt als militaire uitkijkpost en als toevluchtsoord voor de lokale bevolking tijdens oorlogen. Renovatiewerken worden momenteel uitgevoerd.

Een pracht voorbeeld van een weerkerend gegeven in middeleeuwse vesting-bouw. Overal in Europa werden de juiste plekken uitgezocht om maximaal uitzicht en bescherming te bieden. Ik wandel nog even door naar het 500 m verder gelegen Szent István Lookout (432 m hoogte) en heb over de totale 4 km wandelafstand 313 m moeten stijgen.

Voor deze ouwe man is het genieten  van de zichten op de Kleine Hongaarse Laagvlakte. Ik kan gemakkelijk Erdődy-kasteléty onderscheiden en gis waar de camper ongeveer moet staan. 

Infoborden laten je uitkijken naar exotische dieren in het bos. Ik kan alleen het gekwetter van een niet identificeerbare vogel onderscheiden. Eenmaal je ontdekt hoe de signalisatie werkt, is het makkelijk het pad volgen. Het moeten niet altijd rood-witte streepjes zijn. De gele driehoekjes voeren me onberispelijk langs wijngaarden en kleine afspanningen. Ongetwijfeld een levendige buurt in de zomer.

Dagen 10-12- Di 10 - do 12 oktober 

     Doba - Keszthely - 66 km

Onder de gegeven omstandigheden kan ik wel leven met een tussendagje. Een grijze, grauwe regenachtigheid is een volmaakte afspiegeling van het wereldgebeuren. Een mens zou van minder troosteloos worden.

Ik neem telefonisch afscheid van mijn gastvrouw Judit. Kőszőnom voor het meer dan prettig verblijf. Over de verplaatsing over de secondaire wegen kunnen we dat niet zeggen. Het grotere Europa heeft onder meer een toename in het goederentransport op gang gebracht. De wegeninfrastructuur was daar niet op voorzien. Het resultaat laat zich raden. Op de nieuw aangelegde hoofdwegen gaat het stukken beter. Hongarije doet enorme inspanningen op dat gebied. 

Onderweg stop ik te Sümeg aan de voet van het imposante kasteel bij een vestiging van de Lidl voor noodzakelijke inkopen.

Om 13:30 u  draai ik Kemping Tündérkert op - gps N 46.76587; O 17.28631 en word opgevangen door de zeer vriendelijke beheerder. Ik kan kiezen tussen twee talen - Duits en Engels. De naam van de camping doet vermoeden dat Duits de voorkeur geniet. Deze kleine no nonsens camping heeft alle voorzieningen zonder kapsones. Ik kom terecht tussen een mix van passanten en habitués, wat een speciale warme sfeer creëert. De camping is gelegen in een rustige residentiële wijk aan het fietsrondepad, op 850 meters van het meer en op 1,5 km van een inkoopcentrum. 

De wandeling van gisteren heeft toch een zekere tol geëist. Ik voel inspanningspijn in mijn dijspieren en leg mezelf een rustperiode op. Zoals dat ondertussen gaat op mijn leeftijd, val ik prompt in slaap. Ik word gewekt door de aankomst van Zwitserse buren waarvan ik vermoed dat ik die eerder ben tegengekomen. Geen van ons herkent de ander en dus houden we het op een nieuw contact.

Een verkennende wandeling in de buurt brengt me bij een publieks-trekker. Herstelde panden uit het begin van de vorige eeuw die nu een workshop annex winkel herbergen. Leuke pure nostalgie. 

Voor je het goed en wel beseft, valt de duisternis in, trekken mijn leeftijdsgenoten zich terug achter hun televisieschermen en probeer ik een gezonde salade te maken.

Wo 11 oktober

Opstaan onder een stralend blauwe hemel geeft de burger moed. Ik ben in voor een verkenning van 'het' vakantieparadijs van Hongarije. Het Balatonmeer is het grootste meer van Europa. Met een lengte van 77 km en een variërende breedte van 1,5 km tot 14 km lijkt het één groot pretpark waar waterplezier centraal staat. Onder de communistische paraplu was het 'de' samenkomstplek waar Oost-Duitsers hun West-Duitse familieleden konden ontmoeten.

Mijn verkenning is opgesplitst in twee delen. 's Morgens wandel ik langs het 'Balatoni bringakörút' een fiets en wandelpadcombinatie rond het meer, naar het Gyenesdiási strand. Vandaag is het bijzonder rustig. Een enkele wandelaar of fietser en hier en daar een visser. In de zomer moet het ontzettend druk zijn. Op een bankje beloon ik mezelf met een open zicht op het meer. Ik volg even het moeizame gezwoeg van een eenzame roeier en slenter dan wat rond in het park en wil mijn weg langs de oever vervolgen. Het terrein is volledig omheind en er is geen andere mogelijkheid dan op mijn stappen terug te keren om buiten te raken.

Terug op het wandelpad is het uitkijken met ijdele hoop om een glimp op te vangen van het meer. Op één plaats tussen de begroeiing wordt mijn volharding beloond.

 

In navolging van mijn Zwitserse buren haal ik de fiets buiten voor een verdere verkenning. Een stukje zuidoever is de bedoeling. Het fietsen zit duidelijk in de lift - ook in Hongarije. Ernstige pogingen zijn in het werk gesteld om een trage weg aan te leggen, gescheiden van het gemotoriseerde verkeer. Het is prettig afwisselend fietsen en ik ontmoet vooral leeftijdsgenoten. 

Om een echte open blik op het meer te krijgen, moet ik tot Balatonberényi fietsen. Hier is een openbaar terrein aangelegd en krijg je de mogelijkheid de afmetingen van dit enorme meer in je op te nemen.

Een zicht rechts...

  

... en een zicht links.

Tegen beter weten in, ik hoopte nog altijd iets langs het meer te kunnen fietsen, rij ik door tot Balatonmáriafürdö en kom in gesloten bebouwing terecht.

Op de terugweg valt mijn oog op enkele yourts die je kunt huren op Kemping Nomad Camp. Een prettige manier om het steppe leven van de Oud Magyaren te beleven, neem ik aan.

Ter hoogte van de camping blijf ik volharden in de hoop toch even langs het meer te kunnen fietsen en rij nog een stukje door. Tevergeefs.

De omgeving van het Balatonmeer is een aanrader voor strandvakanties met kinderen - van hele kleintjes tot tieners. De recreatieve fietser komt hier zeker aan zijn trekken. Iets minder geschikt voor de wegwielrenner.

Terug op de camping word ik warm verwelkomt door een bont gezelschap medecamperaars uit vooral Hongarije, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland - met Duits als voertaal.  

Do 12 oktober

Ik kreeg nog maar eens een praktische les in wat onthaasting werkelijk betekent van mijn Zwitserse buren. Op onze leeftijd en in onze staat 'moeten' we niet persé van A naar B. Op een plaats waar het ons bevalt en als het weer meezit, kunnen we besluiten te blijven.

Bij het languit in de zetel liggen, valt mij plotseling te binnen dat er nog enkele klussen moeten geklaard worden. Ik speur om me heen naar kabouters maar die komen alleen in sprookjes voor. De klussen moet ik dus zelf doen.

De fiets goesting heeft me te pakken en ik wil een stukje van de noordkant van het meer verkennen. Ik reken niet meer op zichten op het meer en natuurlijk krijg ik die juist wel. 

Dit luik richting Tilhany is veel sportiever dan de zuidkant. Zacht glooiend gaat het constant op en af en dat levert mooie zichten op het meer.

Het fietspad volgt de route 71 en geleidelijk komt het Szigligeti vár duidelijker in beeld. Ik heb voorlopig genoeg kasteelruïnes bezocht en laat het uitzicht en het bezoek aan de liefhebbers. Ik neem genoegen met een blik op wijnstokken op de flanken van de helling. 

In Badacsonutödemic ga ik zoek naar het uitzichtpunt van waar je een prachtig zicht op het meer zou hebben. Een steile klim van over de 17% brengt me afgepeigerd 254 m hoger op dat uitzichtpunt waar ik meer van had verwacht. De uitgestrektheid van het meer maakt wel indruk.

Als je eens iets anders wilt dan zonnen aan het strand of aan de hectiek van de pretparken wilt ontsnappen, is een fietstocht langs het meer een aanrader. Op deze tweedaagse heb in een klein proevertje van 100 km fietsen opgedaan. Er zijn legio mogelijkheden. Een aanrader.

Dag 13 - Vr 13 oktober

     Keszthely - Szenna - Kaposvár - 99 km

Ik neem afscheid van mijn buren van drie dagen. De sfeer op Kemping Tündérkert bevalt me uitstekend. Ik informeer naar de mogelijkheid om te overwinteren en het aanbod van € 250/maand alles inbegrepen kan me zeer bekoren. Iets om in het achterhoofd te houden. 

Op weg naar mijn volgende hoogtepunt Pécs las ik een bezoek aan het openluchtmuseum Szennai Skanzen in. Een tip voor de verplaatsing onderweg : pas je rijsnelheid aan. De secondaire wegen zijn nog oké maar de verbindingswegen tussen de dorpjes vormen een uitdaging voor je ophanging. Opletten geblazen bij het kruisen van een tegenligger. De meesten sjezen gewoon door. Een uitzondering - de landbouwers die vriendelijk vertragen en plaats maken zodat je putten en kuilen kunt vermijden.

Aan de ingang van het etnografisch Szennai Skanzen is een ruime parkeerplaats - gps N 46.30823; O 17.73224. Voor de inkomstprijs van € 1,20 (gepensioneerde Europese burger) kun je het bezoek moeilijk overslaan. Het terrein is netjes aangelegd. Infoborden buiten het Hongaars en Braille zouden handig zijn om het puzzelen te vermijden.

Enkele van de mooiste intacte voethuizen van de Zuid-Transdanubische volks-architectuur werden hierheen vervoerd en geassembleerd met de hulp van bekwame oudere dorpelingen, timmerlieden en meester-whippers. Hier zie je woonhuizen uit Rinvakovảsci, Kisbajom, Csököly, Nagykorpád en Somogyszob samen met hun schuren en andere bijgebouwen. 

Een medewerkster was volop bezig met diverse bewerkingen van wol en wilde maar wat graag een woordje uitleg geven. Nem értem. Mijn Hongaars is ontoereikend om de ongetwijfeld leerrijke uiteenzetting te volgen. Als troost kan ik een blik werpen in één van de huizen.

De leefomstandigheden zijn er sedert de 18/19 de eeuw fel op vooruitgegaan.

Op de heuvel is ook een oude kelder met houten egversieringen in Szalacska gebouwd en er is een bognar-werkplaats en een pálinka-distilleerderij. 

In 2008 werd het museum uitgebreid met een gereformeerde begraafplaats, waarvan de grafsporen deels afkomstig zijn van de oude begraafplaats in Szenna, deels authentieke kopieën gemaakt op basis van de collectie van Frenec Göinczi.

Het is een magere troost te weten dat ik niet over de graven van deze overledenen slenter.

Onderdeel en blikvanger van het openluchtmuseum is de gereformeerde kerk uit 1785 in volksbarokstijl, nu een beschermd monument met zijn karakteristieke beschilderde cassette-plafond. 

Opmerkelijk de bovengalerij waar de vrouwen de dienst mochten bijwonen. Luther en dezijnen hadden op dat gebied nog een lange weg af te leggen.

Een geslaagde setting die goede inkijk geeft op het dagelijkse leven in de 18 de en 19 de eeuw. Dromers over 'de goede oude tijd' vergeten dikwijls het harde labeur van geestdodende arbeid. Onze eeuw heeft ongetwijfeld zijn uitdagingen, maar ik ben wat blij een kind van de huidige tijd te zijn. Zeer geprivilegieerd, toegegeven. Ik ben mij daarvan bewust.

Ondertussen is het een flink stuk in de middag. Uit praktische (overwegend financiële overwegingen) beslis ik niet door te rijden tot de voorziene camping. 

Onderweg ligt een goed gelegen parking dichtbij het station en het openluchtzwembad in Kaposvár - gps N 46.35106; O 17.79954. Voor sfeer en gezelligheid moet je hier niet zijn. Toch handig aan de rand van de stad gelegen en overwegend rustig. Oké voor een nacht. Er zijn geen faciliteiten zelfs geen vuilbakken.

Voor de nachtbrakers de binnenstad op 1,8 km. Voor de hongerigen en de dorstigen een Aldi op 1,3 km.

Dagen 14- 18 - Za 14 - wo 18 oktober

     Kaposvár - Pécs - 65 km

Aanvankelijk had ik een tussenstop te Magyarkertélend ingelast maar het is niet helemaal duidelijk als de camping nu wel of niet open is. Park4Night met aangepaste betalende parameters (ik ben intussen lid voor € 9,99 per jaar) heeft een leuk alternatief in de aanbieding. Niet getreuzeld ende geaarzeld. Na twee koppen koffie (uiteindelijk niet zo schadelijk voor het prostaat laat ik mij wijsmaken door Dr. Google) begeef ik mij op weg naar Pécs. Ik heb me neergelegd bij niet optimale weginfrastructuur en het snelheidsgedrag van de gemiddelde Hongaar. Ik bemerk op de weg veel middenklasse wagens en bestuurders in de 'juiste' leeftijdscategorie. Zij hebben waarschijnlijk minder last van de ophanging als ik. De meesten rijden vermoedelijk niet met hun 'huis' rond.  Enfin, ik ben gast in het land en heb geen moeite me aan te passen - waarom zou ik?

Om 11 u draai ik de toegangsweg naar Kemping Familia Pécs op  - gps N 46.08538; O 18.26320. Mis de grindweg tussen de de Lidl en DM niet! De plaats lijkt een beetje passé maar mispak je niet. Maria, de 80 + beheerster is nog steeds bij de pinken en runt de plaats naar der hand. Absoluut niets mis mee. ze spreekt goed Duits en na de standaard Hongaarse uitdrukkingen is het ijs helemaal gebroken. Ik word enthousiast warm gemaakt voor een bezoek aan 'haar' stad, met nuttige tips. Alle faciliteiten zijn voorhanden - ik krijg een reductie voor het ontbreken van warm water (de gasprijs zou 7x verhoogd zijn). Betonnen slabs tussen de bomen geven een ideale installatiemogelijkheid. Helemaal niet druk (er staat één ander echtpaar).  Vlak naast een Lidl filiaal en een goede busverbinding naar de binnenstad. 

Maria wil enkel in HUF cash betaald worden en ik moet opzoek naar baar geld. Geen enkel probleem, als 65 plusser uit een EU land mag ik gratis met de bus rijden. Vier haltes verder ben ik in de binnenstad vlak bij een bank. Ik ga op zoek naar het Tourist Info en krijg te horen dat een multi muzeumticket bij de diverse musea moet aangeschaft worden. 

De binnenstad van deze vijfde grootste Hongaarse stad kan mij zeker bekoren. Nu ik mijn cashgeld heb, onderneem ik een kleine sightseeing en sta stil bij enkele niet gebruikelijke monumenten.

De Romeinen stichtten Sopianae in de tweede eeuw op een eerder door Keltische stammen bewoonde plaats, al zijn de vroegste vondsten in de streek al ongeveer 6000 jaar oud. In de vierde eeuw kwam de stad tot bloei door een gunstige ligging op het kruispunt van een aantal handelsroutes. De christelijke gemeenschappen bleven ook na de val van het West-Romeinse Rijk actief, en de activiteit in Sopianae bleef duren tot de verovering door de Franken in de achtste eeuw. De vijf vroegchristelijke kerken die nog rechtstonden bij de verovering door de Hongaren in 896 gaven Pécs trouwens zijn naam: de stad raakte bekend als Quinque Ecclesiae of Fünfkirchen, wat via het Turkse woord voor vijf uiteindelijk Pécs opleverde.

De oude Ottomaanse Moskee is 'heringewijd' als katholieke kerk en beheerst het Széchenyi ter. Dat alles onder de stoere blik van János Hunyadi. Gouverneur van Hongarije van 1446 tot 1453. Als uitstekende generaal, verdiende hij van zijn tijdgenoten het bijvoeglijk naamwoord Turk-slager.

Het Stadhuis van Pécs is ontworpen door de Hongaarse architect György Czigler en werd gebouwd tussen 1893 en 1897. Het heeft een neorenaissancestijl en is versierd met prachtige sculpturen en fresco’s. Het gebouw heeft een toren die 54 meter hoog is en een prachtig uitzicht biedt over de stad.

Een ander prominent aanwezig gebouw in het straatbeeld van Pécs is de Synagoge. Gebouwd tussen 1865 en 1869  getuigt het van een levendige aanwezigheid van een Joodse gemeenschap in de stad.

Op de sabbat gesloten maar één van de komende dagen een bezoekje waard.

De rest van de middag volg ik het voorbeeld van mijn gastvrouw. Maria heeft zich met haar gezicht naar de zon geïnstalleerd. Op rijpere leeftijd weet je de 'echt' belangrijke dingen naar waarde schatten.

Zo 15 oktober

Mijn gastvrouw heeft het goed gezien. De verwachte weersomslag is een feit. Waar we ons gisteren nog konden koesteren met 28° moeten we vandaag vrede nemen met regen. Geen striemende regen, eerder  aanhoudende herfstbuien. De gelegenheid om uit te slapen, wat te lezen en de actualiteit te volgen. 

In de middag zie ik mijn Duitse buren vertrekken en in de vooravond krijg ik er Nederlandse voor in de plaats. 

Ma 16 oktober

De regen van de voorbije dag heeft meteen ook het nazomerweer weggespoeld. Het is merkbaar kouder (allee frisser dan toch) maar wel bij een heldere hemel. Na een langzaam op gang komen, neem ik de bus naar de binnenstad om er nog enkele monumenten te bekijken.

De kathedraal bevindt zich aan de noodzijde van de stad tegen de vestigingsmuur.

De fundamenten  stammen uit de Romeinse tijd, rond de 4 de eeuw. Er wordt aangenomen dat op de plaats van de huidige kathedraal, zich een vroegchristelijke basiliek bevond die zich tussen de 8 ste en 9 de eeuw westwaarts uitbreidde. Onder het bewind van Stefanus I werd besloten om het gebouw vermoedelijk, met de twee westelijke torens uit te breiden. Na een grote brand in 1064 werd de bouw van de romaanse basiliek uitgevoerd, met deelname van Italiaanse architecten. In de middeleeuwen werd de kerk vergroot met twee zijtorens en gotische kapellen.

Na de schade en degradatie ver-oorzaakt door de Turkse bezetting (1543-1686) werden er po-gingen onder-nomen om het gebouw te restaureren. Het neoromaanse uiterlijk van vandaag is het resultaat van de reconstructie uitgevoerd tussen 1882 en 189, naar de oorspronkelijke plannen van de Weense architect Friedrich von Schmidt. De lengte van de kerk is 70 meter, de breedte 22 meter en de hoogte tot 60 meter (de torens).

Ik sta samen met een Nederlands echtpaar van de strakke lijnen te genieten. We zijn het erover eens dat het een hele verademing is een net gebouw te bekijken per hoge uitzondering eens niet in de stijgers.

We zijn niet de enige kijklustigen. Leunend op zijn balkon geniet ook Franz Liszt van het uitzicht. 

Het rijkversierde schip met cassettedak en sierlijke boogzuilen geven het interieur een 'Moors' tintje. 

In Pécs tref je veel studenten wat een zeker zwierig elan aan de stad geeft. De ruime autovrije pleinen omzoomd met sierlijke gebouwen creëren een ontspannen moderne sfeer. Met het flair van een kenner neem ik de bus - vier haltes - naar 'huis'. 

Dat de herfst onverbiddelijk zijn intrede heeft gemaakt, blijkt duidelijk bij het steeds vroeger invallen van de duisternis.

Di 17 oktober
 

De UNESCO sites waarvoor ik voornamelijk gekomen ben, blijken vandaag wegens technische redenen gesloten te zijn. Nu ik helemaal niet meer onder tijdsdruk sta, is de beslissing om nog een dag te blijven vlug genomen. Het bezoek over slaan zou heel spijtig zijn.

Pécs als kunst- en cultuurstad kan bogen op een vrij impressionant theater.

Het was een beetje uitkijken naar het plaatselijke wrijfbeeld wat ten slotte gevonden wordt voor de St-Francis kerk. Wat het precies moet voorstellen en wat de bijbehorende wens is, heb ik niet kunnen achterhalen.

Uiteindelijk hou je jezelf met van alles en nog wat bezig en plotseling zit je in het donker en is de dag voorbij. 

Wo 18 oktober

Toch wel bijzonder handig dat gratis openbaar vervoer. Intussen ken ik de weg en steven zonder omwegen op mijn doel af.

De Vroegchristelijke necropolis van Sopiane is in 2000 op de  UNESCO Werelderfgoedlijst opgenomen.  Ze bestaat uit zestien versierde graven uit de 4 de eeuw. Uitzonderlijk, zelfs voor deze tijd, vaak bestaand uit twee verdiepingen. Een ondergrondse begraafkamer waar de overledene ter ruste werd gelegd. Dat grafgedeelte werd niet bezocht, alleen geopend tijdens begrafenissen. De familieleden herdachten hun overleden geliefden in een herdenkingskapel opgericht boven de grafkamer.  

Een schitterend voorbeeld hiervan is de publiekstrekker - de Petrus en Paulus grafkamer. Genoemd naar de goed herkenbare fresco's. 

Een belangrijk deel van deze grafmonumenten in situ (de originele vindplaats) kan bezocht worden onder het Cella Septichora Bezoekscentrum. Langs een zeer professioneel uitgebouwd parcours wordt de bezoeker ondergedompeld in de fascinerende ondergrondse wereld. 

Ze geven een goed inzicht in de begrafenis architectuur variërend van voor de 'gewone' man tot de zeer behoede families. 

Het pareltje wordt tot het laatst bewaard. 

Aan het Szent István Tér ligt het Vroeg Christelijke Mausoleum. Van de herdenkingskapel zijn enkel de fundamenten bewaard gebleven. De ondergrondse grafkamer kan bezocht worden met hetzelfde ticket als de Cella Septichora.

Om een prachtig zicht op de fresco's te krijgen zijn enkele van de sarcofagen weggehaald. Op overzichtspanelen wordt de techniek van het schilderen uitgelegd. De leergierige student wordt ook bijgebracht hoe men de basiskleuren verkrijgt. 

Met plezier kijk ik op het bezoek van deze schitterende stad terug. Op een Hongarije reis kan die in feite niet ontbreken. Niet zozeer een aanrader, eerder een must.

Dagen 19&20 - Do 19 - za 20 oktober

     Pécs - Baja - 84 km

Mijn gastvrouw moedigt mij aan nog een museum te bezoeken voor ik wegga. Tegen de tijd dat de vertrekprocedure is afgewerkt, is het daar te laat voor. Trouwens ik ben aan een beetje ruimte in de natuur toe.

Op Parking Daru utca Strand - gps N 46.17858; O 18.93729 kom ik volledig aan mijn trekken. Gelegen aan de Sugovica (een zijriviertje van de Donau) op onverharde bosgrond. Bij het strand zijn er toiletten (te betalen met munten) maar verder buiten het seizoen geen faciliteiten. Ideaal om tot rust te komen, te wandelen en te fietsen.

Een wandeling door de vrijetijdsinfrastructuur brengt me na een kleine 2 km in de buurt van het Tourist Info.

In plaats van daar eerst naar toe te gaan, hou ik mij bezig met het bekijken van kindertekeningen die tentoongesteld worden. Ik laat mij vertellen dat alle scholen meedoen, van hele kleintjes tot middelbare scholieren. Ik kom een paar minuten voor 16 u bij het bureau aan maar het is reeds gesloten. De medewerkster doet alsof ze me niet opmerkt en ik kan aan de terugweg beginnen. De binnenstad van Baja ziet er mij niet zo autovrij uit wat aan sfeer en gezelligheid inboet. 

Ik ben gekomen voor de Donau en wandel vanaf de parking daarvoor nog een kleine 500 m verder naar de samenvloeiing met de Sugovica. 

De beloning voor al die inspanningen is een schitterend zicht. Op een bankje is het rustig genieten.

Vr 20 oktober

Een uitstekende plaats om tot rust te komen en een goede nachtrust te hebben. Totdat om 7:30 u een verwarde man aan de deur staat te roepen. Ik begrijp het niet helemaal. Iets met zijn telefoon. Eerst dacht ik dat hij wilde bellen maar uiteindelijk wilde hij geld. Waarvoor was nog altijd onduidelijk. Hij zag er niet verwaarloosd uit en wilde ook niets te eten hebben. Een tijdje later zie ik hem met de fiets richting stad rijden.  Clou van het verhaal, mijn uitslapen is onderbroken.

Baja staat omschreven als een smeltkroes waar etnische groepen in perfecte harmonie samenleven. Mijn taalkundige vaardigheid is te onvoldoende omdat te onderscheiden. Ik ga op zoek naar die diversiteit.

Wat meteen opvalt is de afwezigheid van hoogbouw. In de vallei van de Donau of Danu zoals ze heir zeggen, is daar geen behoefte aan. Het lijkt mij een doorsnee provinciestadje tussen een dorp en een mondaine stad in.

Om mijn hoofd leeg te maken, ik kan de actuele gebeurtenissen niet zomaar met een schouderophalen van me af zetten, maak ik een wandeling langs de Sugovica. Vroeg op de middag is het nog vrij rustig. Een blik op de parking waar de camper staat, toont maar eens hoe vrij het zwerversleven kan zijn. 

Bij de Donau wacht een kleine les in geografie. De Donau doorkruist Hongarije over een afstand van 417 km over het totale traject van 2850 km. Van west naar oost, waar de andere grote rivier - de Rijn -van oost naar west stroomt. 

Terug in de stad. Op een schiereiland is het op en af wandelen, ga ik op zoek naar de sporen van de diversiteit. Naast de Katholieke Sint Pieter en Paulus kerk Staat het beeld van Koning Bela III die Baja op de kaart heeft gezet. 

De Szint Miklόs Göeögketeli vertegenwoordigt de Servisch Orthodoxe gemeenschap. De templon zoals de Hongaren het noemen is afgesloten met een hangslot en van het prachtige interieur is het alleen maar dromen. 

De synagoge werd gebouwd tussen 1842 en 1845 in het laatclassiscisme volgens de plannen van architect Frey Lajos met een dubbele rij zuilen in de voorgevel. In de ontheiligde synagoge is sinds 1985 de stadsbibliotheek gevestigd.

Als een glimmende zilveren vis slingert de rivier zich onder de brug door. De lage waterstand valt op. Een gevolg van de getijden of van de achterwege blijvende regen. Ik heb er het raden naar.

Op deze zwoele herfstdag met 29° had ik gehoopt nog een beetje in de zon te kunnen zitten. Helaas ben ik daarvoor te laat. Met lede ogen zie ik de zon ter kimme gaan.

                                    Deel II -Midden

Dagen 21&22 - Za 21 - zo 22 oktober

     Baja - Szeged - 126 km

Uit de lage bewolking vallen regelmatig spetters. Niets overdrevens maar voldoende om me te doen besluiten door te rijden. Ik neem contact op met de camping in Szeged en ze verwachten me.

De verplaatsing over de secondaire routes 51 en 55 verloopt zeer vlot. Goede wegen met veel rechte stukken. Een uitdaging voor de Hongaren die van hun auto houden - ik zie hier veel betere middenklasse wagens rondrijden. De meesten houden van snelheid en in het weekeinde is dit geen zo'n goede cocktail. Onderweg zie ik verscheidene wagens met meer of mindere schade in de gracht liggen of langs de kant staan. Een vingerwijzing om niet de vrijdagavond (nacht) te rijden.

De ingegeven gps coördinaten brengen me bij een gesloten camping. Na telefonisch overleg krijg ik te horen dat ik op de verkeerde plaats sta. Zelfde naam maar andere locatie. Om 13:30 word ik zeer hartelijk ontvangen door de medewerker die onmiddellijk vermoed met de juiste toerist te doen te hebben. Sziksésfürdö Kemping Stad - gps N 46.25204; O 20.15892 is nog uitzonderlijk open wegens het aanhoudende 'goede' weer. Ik mag vrij een plaats kiezen aan de boorden van de Tisza. De camping is centraal gelegen op minder dan anderhalve km van het centrum. Alles is voorhanden maar de plaats heeft dringend een opknapbeurt nodig. Het voelt een beetje als uit de communistische tijd aan. In de doucheruimte bv. is privacy niet de hoogste troef (heb ik geen last van we zijn maar met twee camperaars) maar het water is heerlijk heet (echt heet zoals in kokend). 

Deze zuid Hongaarse stad ligt op een zucht van Servië en wordt in de gids omschreven als 'klein Parijs'. Dit tot enige hilariteit bij de campingmedewerker die zijn stad eerder omschrijft als 'Sun City' wegens de vele dagen zon. De voorraad moet nodig bijgevuld worden en ik kies voor de 1900 m verder gelegen Tesco vestiging op de andere oever. 

Netjes in het midden ligt de Bertalan hid (brug) met een prachtig zicht op de Tisza.

Zo 22 oktober

Sun City doet zijn naam eer aan. Het ochtend koffieritueel wordt uitgevoerd onder een blakende zon. Een zachte frisse bries heeft komaf gemaakt met de klamme zwoelheid van gisteren. Dit ideale short en T-shirt weer spoort aan tot een grondige verkenning van de binnenstad. En grondig is het geworden.

Een korte wandeling brengt me over de Belvárosi hid bij het welkomsbord van Szeged. 

Op het Klauzál ter (plein) word ik een eerste keer overweldigd door de elkaar bestrijdende 19 de eeuwse bouwstijlen. De vroegere paleizen vertonen de karakteristieken van het classicisme, eclectisme en de jugendstil maar weten toch een bepaalde harmonie te bewaren. 

Voldoende motivatie om mijn licht op te steken bij het Tourist Info.

Op zoek naar het Tourist Info zwerf over het Széchenyi ter wat aan de fietser en voetganger is overgelaten. Met 50.000 m² mag men terecht van een park spreken. Je vindt er eeuwenoude pla-tanen, magnolia's, keizerbomen en talrijke andere bijzondere planten. De plek om even de verpozing van een bankje op te zoeken.

Het Tourist Info ligt aan het plein. En wat blijkt de wereld toch soms klein. Na de algemeenheden wil de medewerkster weten waar in vandaan kom. Bredene zegt haar niet onmiddellijk iets maar bij Oostende beginnen de ogen te stralen. Ze kent Oostende want haar vriend woont daar. We zijn het niet eens over de skyline van Oostende maar ze weet me warm te maken voor het ontdekken van de architecturale pareltjes in haar stad. Op de vraag waarom Szeged met Parijs wordt vergeleken, krijg ik te horen dat dit komt door de herbouw van de stad na de Grote Overstroming van 1879 waarbij Szeged van de aart werd geveegd. De herbouw met een binnen- en een buitenring zou op Parijs geënt zijn.

Gewapend met stadsplan, interessante tips en vooral de Nederlandse stadsgids ben ik toegerust om op uitgebreide verkenning te gaan. 

Een must see in Szeged is ongetwijfeld de Nieuwe Synagoge. Volgens het gelijkheidsbeginsel mocht de synagoge een zelfde uitstraling hebben als andere religieuze gebouwen. Dit op de middeleeuwse architectuur geïnspireerd gebouw naar een concept van architect Lipόt Baumhorn uit 1903 met richtlijnen van de opperrabbijn Immánuel Lőw is een schitterend samengaan van diverse stijlen. Heel bijzonder is de koepel naar het model van de Dom In Firenze.

Een opkomend hongertje drijft me richting camper. Vandaag steekt het niet op een km meer of minder. Voorbereidend studiewerk moet me helpen een parcours uit te zetten voor mijn middag bezoek.

Mijn verdere architecturale verkenning voert me eerst naar het noorden van de stad. 

Op de plaats waar eertijds de middeleeuwse burcht stond (de resten van de Teresia Maria poort zijn nog te zien) mocht een ode aan de kunst verrijzen. Het imposante neoclassicistische Mόra Ferenc Museum uit 1896 is een toonbeeld van symmetrische structuur met een timpaan gedragen door rijen Korintische zuilen. De licht gekleurde muren stralen een rustige waardigheid uit. De fonteinpartij op de voorgrond geeft het geheel iets hedendaags.  

Terwijl bezoekers staan aan te schuiven om binnen te mogen, zoek ik de juiste hoek om de Nationale Schouw-burg van Szeged vast te leggen. 

De storende elektriciteitslijnen voor de trolley-bussen moeten we maar even wegdenken. 

Dit schitterende eclectisch-neobarok theater opende zijn deuren in 1883. De grootse uitstraling hebben we te danken aan Feller Ferdinand en Helmer Helmann twee Weense theaterarchitecten. De twee standbeelden van Jόszef Katona en Ferenc Erkel aan beide zijden van de rondbogige voorgevel zijn door Antal Tápai ter plaatse gehouwen.

Het Deutsch Paleis werd met majolica motief in groen, blauw en oranje kleuren als een weelderig ontwerp van Mihály Erdélyi tussen 1900 en 1902 gebouwd. Het geldt als het spectaculairste voorbeeld van Hongaarse jugendstil. Prachtig uitgevoerde fijne smeedijzeren balkons sieren de voorgevel. 

Het Berigi Huis naar ontwerp van Pál Kόtay een plaatselijk docent aan het hoger beroepsonderwijs combineert de baksteenarchitectuur uit 1900 met de Hongaarse secessie stijl. De gevels worden gedomineerd door het rood van de stenen, het roomgeel van de stoeptegels en de doffe tint in het pleisterwerk.

Naar het meest dominante gebouw aan de Tisza Lajos boulevard was het even zoeken. Het Graaf Paleis, genoemd naar de opdrachtgever Graaf Árpád Márton is het grootste jugendstil gebouw en is nu een beschermd monument. Gebouwd naar een ontwerp van Jenő Ferenc Raichl in 1912-13. Opmerkelijk zijn de hoektorens. In het fronton aan de voorgevel zijn naast, blauwe, gele en goudkleurige motieven ook op verschillende plaatsen keramiek wandversieringen uit de Hongaarse kunst te zien. Ook de smeedijzeren elementen eigen aan de jugendstil ontbreken niet. 

Een in 2007 in oorspronkelijke staat hersteld jugendstil pareltje is het Mόricz Huis. Tussen 1910 en 1912 door Jenő Ferenc Raichl  gebouwd in opdracht van postmeester Jόzsef Mόricz. De gevel werd voorzien van een keramieken decoratie die aan de schaapsvachten jas van herders zou moeten doen denken. 

De neogotisch gereformeerde kerk werd in 1884 voltooid naar het plan van Frigyes Schuek. Het grondplan lijkt op een klavertje met drie blaadjes.                                                                                                                                                              Het eclectische Anna badhuis werd in 1896 gebouwd op grond van de plannen van Antal Steinhardt en Adolf Lang. Oorspronkelijk functioneerde het als stedelijk badhuis. In 1927 werd de bron geboord en het water werd voor het eerst gebotteld  door Anna dochter van de ondernemer Dezső Patzauer, vandaar de naam. Het vertoont sterke oriëntaalse invloeden.

De korstte weg naar het zuiden van de stad brengt me terug bij het Széchenyi plein.

Het park telt verscheidene beeldhouwwerken die herinneren aan dominerende figuren van de stad- en landsgeschiedenis.

Ik sta stil bij de invloed van latere overstromingen. Bij het monument dat tegelijk wanhoop en hoop uitstraalt is een markering aangebracht tot waar het water gekomen is tijdens de overstroming van 1970. Szeged blijkt nogal overstromingsgevoelig te zijn.

Een belangrijk gebouw aan het plein is het huidige stadhuis. Het is het derde gebouw op dezelfde plaats met een gelijkwaardige functie. De eerste uitvoering dateert uit 1728. Naar het ontwerp van István Vedres werd het tweede gebouw opgetrokken in de 18 de 19 de eeuw. 

Na de Grote Overstroming uit 1879 werd het plein opgevuld en kwam het gebouw te laag te liggen. Ődőn Lechner en Gyula Pártos hebben op de bestaande fundamenten nieuwe verdiepingen en een ranke toren ontworpen. Het neobarokke Stadhuis werd door Keizer Frans Jozef I ingehuldigd. Een werkende fontein zou aan de grandeur van het gebouw hebben bijgedragen.

Het Dugonics Plein is een geliefkoosde plek van samenkomst voor de plaatselijke inwoners. Het plein is genoemd naar de priester-leraar-schrijver van de eerste Hongaarse roman - Etelka uit 1788. Het hoofdgebouw van de universiteit van Szeged staat in het midden van het plein, een vroeger eclectisch paleis. De fontein (niet in werking) werd in 1979 ingehuldigd als honderdjarige herdenking van de overstroming.

Het beeld van András Dugonics kwam tot stand door een publieke geldinzameling.

Na de Grote Overstroming hebben de inwoners van Szeged de belofte afgelegd om een monumentale katholieke kerk te bouwen. De oorspronkelijke ontwerpen van Frigyes Schulek werden - wegens te hoge kosten - door Foerk Ernő gewijzigd. In 1913 werd met de bouw begonnen. De Dom werd op 24 oktober 1930 ingewijd en is daarmee de vierde grootste kerk van het land. 

Dit zeer interessant architecturaal pareltje is een mengsel van verschillende stijlen - de romaanse, gotische en Oriëntaals-Grieks-orthodoxe elementen zijn duidelijk te onderscheiden. 

Die Oosterse invloeden zijn nog duidelijker terug te vinden in het interieur. 

Morgen, 23 oktober is een belangrijke nationale feestdag voor Hongarije. Als voorbereiding daarop sta ik op het Béla Rerrich plein stil bij de revolutie van 1956. Een eerste poging om het Sovjet-Communistische juk af te werpen. Het marmeren standbeeld laat jongelui zien die de pasgeboren vlinder als symbool van de vrijheid opheffen.

Op weg naar het laatste grote bouwwerk word ik vergezeld van een student die net uit Londen terug is. Al babbelend verlies ik een beetje de omgeving uit het oog.

Ede Magyar een dertigjarige architect heeft dit kunstwerk, het Reök-Paleis in 1903 in Hongaarse jugendstil gebouwd. Opdrachtgever was Reök Iván ingenieur in wateraangelegenheden. Water zou het dominerende motief zijn in de uitvoering van het gebouw. De reeks blauwe waterlelies op de sneeuwwitte voorgevel verwijzen hiernaar. De fijn uitgevoerde balkontralies moeten ons aan het bewegen van watergolven doen denken.

In het Reök Paleis is sinds 2007 het Centrum voor Regionale Kunsten ondergebracht. Bezoekers kunnen tijdens periodieke tentoonstellingen werk van Picasso, Chagall en Rembrandt bewonderen.

Op een warme zondagavond ook een geliefkoosde trekpleister.

Op weg naar 'huis' heb ik nog even aandacht voor het bijzondere Zwarte Huis. Het werd in 1857 in Engels romantische stijl door Károly Gerster ontworpen. Het heeft zijn naam te danken aan de donkere wandbepleistering (nog benadrukt door de schaduw van de ondergaande zon). Het unieke aan dit kruispunt is dat op alle hoeken zich gebouwen uit de tweede helft van de 19 de eeuw bevinden die de verwoestende overstroming uit 1879 hebben 'overleefd'.

Ik heb genoten van de bouwkundige studiedag. Mijn kennis over de architectuur van de laat 19 de begin 20 ste eeuw is zeker bijgespijkerd. De concentratie van gebouwen uit een ongeveer gelijke periode, gelegen aan brede lanen en afgewisseld met ruime parken doet me aan Wenen denken. 

Szeged is een bezoek meer dan waard!

Dagen 23&24 - Ma 23 - di 24 oktober

     Szeged - Hódmezővásárhely - 26 km

De nachten worden langer en frisser. Als de zon er eenmaal doorkomt is het genieten van temperaturen rond de 25°. Ook vandaag doet Sun City zijn naam meer dan eer aan. Helaas is het tijd om afscheid te nemen.

Bij de afrekening raak ik in gesprek met Sándor (afgeleid van dé Alexander). Een hele resem aan onderwerpen passeert de revue. We hebben het over taalvaardigheid en opleiding. Enkele binnenlandse problemen blijven niet achter. Zo leer ik dat de prijspolitiek nogal afwijkt bij de rest van Europa. Dat het pensioenfonds sterk onder druk staat (1 werkende voor 1 gepensioneerde is niet houdbaar). Zeker in stedelijke gebieden valt het me op dat veel ouderen aan de rand van de maatschappij leven. Migratie is zeker een thema. Elk land heeft zijn absurditeiten. Dat het bv. voor de gemiddelde Hongaar goedkoper is naar Griekenland te reizen dan naar het Balatonmeer? We kloppen het af op een voorbeeld van de nieuwe Europese realiteit. Zoals het jonge mensen past, zijn er dromen, aspiraties en zorgen. Ze denken aan gezinsuitbreiding maar maken zich grote zorgen over de huidige ontwikkelingen in de wereld. Het siert hen dat ze de eventuele verantwoordelijkheid van de opvoeding bij zichzelf leggen en niet bij de maatschappij.  Op een lichtere noot blijken we een zelfde liefde voor Jazz te hebben. Daarbij is het opzetten van een Jazzcafé door corona compleet ontspoord. We hebben eenzelfde passie maar geen budget voor een reis naar IJsland. Gelukkig kijken zijn vrouw en hij toch enigszins hoopvol naar de toekomst. Minden jót kívánok!

Als ik nu ook nog eens zou leren lachen voor de foto.

Hij doet me de suggestie het 25 km westelijker gelegen Hódmezővásárhely te bezoeken. Dat staat in de streek bekend als 'het landelijke Parijs'. Ik ben uiteraard benieuwd.

Een half uur later draai ik Hód-Thermal Kemping op. Volg niet de aanwijzingen van Google, die brengen je bij de ingang van het zwembad. De ingang van de camping ligt om de hoek - gps N 46.41187; O 20.31831. Ik word vriendelijk ontvangen in een volkomen onverstaanbaar Hongaars. Gebaren, goede wil maar vooral de hulp van mijn Oostenrijkse buren leggen alles in de juiste plooi. Dit is een kraaknette splinternieuwe plaats. De natte cellen zijn ondergebracht in containers en verder zijn alle faciliteiten voor handen - waaronder wasmachine, microgolfoven en elektrische kookplaat. De ijskast-vriescombinatie was niet aangesloten waarschijnlijk wegens de lage bezetting.  Naar de binnenstad is het 5 min. wandelen. Gebruik van het zwembad is in de prijs inbegrepen. Zowel Interspar, Lidl en Aldi liggen op minder dan een km.

Een kleine verkenning van de binnenstad brengt me op deze vrije dag in een welhaast leeg centrum. Het maakt een zeer nette indruk. Ik probeer een gesprek met een scholier over de gebouwen in de stad maar het enige wat hij kent is de school waar hij studeert. Tja, de belangstelling van tieners ligt waarschijnlijk op een ander terrein, zoals overal elders trouwens.

Met de nodige fantasie doet het aan Versailles denken (zonder het koninklijke paleis uiteraard). De ontspannen provinciaalse sfeer kan mij zeker bekoren. De niet door toeristen platgetreden paden heeft een zekere charme. 

Di 24 oktober

De 'plattelandssfeer' in deze stad van toch 50.000 inwoners, kan mij na een zeer goede nachtrust zo bekoren dat ik beslis even te blijven. Mijn morgen wandeling brengt me door een park bij een cluster van inkoopcentra. Nu ik geleerd heb kleinere voorraden in te slaan, moet ik regelmatiger inkopen doen. Ik probeer in te blenden met de lokale bevolking maar wordt er toch als een toerist uitgevist ondanks mijn gebruik van de standaard beleefdheden. Of misschien juist daardoor?

Na mijn bezoek aan het historische hart wil ik de 'volkswijken' wel eens zien.

De ante-communistische gelijkvormigheid valt best mee in deze ruime stad met niet zoveel hoogbouw. Het samengaan met de 21 ste eeuwse moderniteit is helemaal niet storend. Hódmezővásárhely is zo uitgestrekt als de naam. De groene partijen tussen de woongedeelten geven de stad iets dynamisch jong.

Mijn buur Hans komt me uitnodigen voor een zwempartijtje. Met onze elektronische sleutel hebben we toegang tot de buitenzwembaden. Voor mij een nieuwe ervaring om te kunnen weken in een bad van 37°. Het is er aangenaam druk met een mix van alle leeftijden. Zwemmen is een belangrijk onderdeel van het sociale leven. Er is ook een overdekt oefensportbad met daarnaast een competitie bad strikt voorbehouden voor wedstrijden. Van veel zwemmen komt niet veel in huis. We doen zoals onze plaatselijke leeftijdsgenoten. Gezellig keuvelen. Goed om mijn Duits te oefenen.

Dagen 25&26 - Wo 25 - do 26 oktober

     Hódmezővásárhely - Ópusztaszer - 48 - km

Zou het de invloed van het hete bad geweest zijn? Ik heb heerlijk geslapen en voel mij bijzonder goed. Hód-Thermál Kemping is een rustige plaats in een rustige stad. Speciaal arrangement kan geregeld worden voor een langer verblijf.

Bij de afrekening raak ik in gesprek met Bálazs de campingverantwoordelijke met hart voor zijn werk. Hij zorgt ervoor dat de camping op de kaart wordt gezet en denkt aan plannen voor verbetering. 

We hebben het o.a. over de geschiedenis van de stad die ver teruggaat. Er zijn sporen gevonden van nomadische nederzettingen. Sinds de middeleeuwen is de stad steeds verder uitgebreid en heeft verschillende dorpjes opgeslokt. Bálazs leert me de betekenis van de naam - Beverveld marktplaats. Waarbij het eerste deel zou verwijzen naar de ligging terwijl het tweede stuk de geleidelijke politieke en economische invloed benadrukt. Door de ligging in de Grote Centrale Steppe heeft ze samen met de rest van Hongarije een historische vergelijking met België. Doortrekkende en bezettende machten hebben hun sporen nagelaten. Ik krijg nuttige tips voor mijn bezoek aan Ópusztaszer.

Köszönöm a kellemes időt és sok szerencsét a helyhez.

Door dat interessante gesprek ben ik een beetje de tijd uit het oog verloren. Mijn sympathieke Oostenrijkse buren hebben extra bijgekookt en ik mag delen in een typisch gerecht - knödels met salade.

Door al die drukte ben ik vergeten een foto te maken. Vielleicht treffen wir uns ja in der Zukunft.

De gemakkelijkste en snelste weg naar Ópusztaszer is over Szeged. Eens uit de stedelijke agglomeratie ontvouwt zich geleidelijk aan de steppe. Er is een ruime parking voorzien bij het Nationaal Erfgoedpark - gps N 46.48858; O 20.09272. Er zijn geen voorzieningen. Autonoom kunnen staan is aangewezen. Dat gebrek wordt ruimschoots gecompenseerd door het wijdse zicht. Onderweg passeer ik de camping en bij een verkenning maakt de plaats een iet of wat verwaarloosde indruk. Niet de standaard van waar ik vandaan kom. Waarschijnlijk door het einde van het seizoen? 

Het uitgebreide bezoek aan het Ópusztaszer Nemzeti Emlékpark wordt naar morgen verschoven. De rest van de middag is het genieten van prachtig herfstweer in de ligzetel, met het gezicht nar de zon...

Koning Arpad van Hongarije moet niet onderdoen voor enkele illustere historische voorgangers. Een indrukwekkende 'voorouder' kunnen opvoeren, is in elke tijd een belangrijk politiek public relations middel gebleken. De anonieme Gesta Hongarorum voert zijn lijn terug tot niemand minder dan Atilla (de Hun - jawel).

Historisch onderzoek heeft uitgewezen dat ze eerder verwant waren aan de Turkse steppevolkeren dan de Hunnen (die tegen die tijd volledig uit de geschiedenis verdwenen waren).

Ik laat me graag morgen onderdompelen in de Hongaarse geschiedenis. 

Vandaag ben ik ruim tevreden met een schitterende zonsondergang vanuit mijn zetel.

Do 26 oktober

Heerlijk uitgeslapen ontwaken. Te midden van de geluiden van de natuur. Gelukkig hebben de Magyaren zich 'gesetteld' en draven niet meer rond op vurige paarden onder het schreeuwen van woeste kreten. Vredige rust is mogelijk. Ik begin van de steppe te houden. Hoe is het zover kunnen komen? Ik ga rustig de tijd nemen om de geschiedenis over me heen te laten spoelen.

maquette

De juiste plaats daarvoor is het Ópusztaszeri Nemzeti Történeti Emlékpark oftewel het 'Nationaal Monument Park Ópusztaszer'. Dat is opgebouwd uit twee delen 1. De Rotunda : waarin het panoramisch schilderij vas Feszty is ondergebracht en 2. het Nationaal Herdenkingspark, een samenstelling van herdenkingsmonumenten en een 'Skanzen' of openlucht etnografisch museum.

De toegangsprijs van HUF 4.000 (ongeveer € 10) vind ik op het einde van het seizoen waarbij veel delen afgesloten zijn, nogal aan de hoge kant. 

Ik start mijn bezoek in de Rotunda waarin het panoramisch schilderij dat het moment van het binnenvallen van de Hongaarse stammen in de vallei van de Voloc uitbeeldt. 

Panoramische schilderijen werden heel populair in de 19 de eeuw. Over de hele wereld zijn er nog 40 à 50 overgebleven. Daarvan 18 in Europa, ondermeer in Waterloo die de nederlaag van Napoleon illustreert. Dit panoramisch beeld is in zoverre uniek dat het schilderij van 120 m lang en 15 m hoog naadloos overgaat in een in situ museumuitbeelding. Verhoogd met bijpassende muziek en geluid wordt de bezoeker meegezogen in de actie. Met een beetje fantasie maak je er deel van uit.

Boven op de heuvel overschouwt kroonprins Arpad de leider van alle Hongaarse stammen het toneel van de verovering, gezeten op zijn wit paard en omringd door de leiders van de zeven stammen. In de verte zien we Hongaarse hordes al  zegevierend galopperen. Op de voorgrond zijn we getuige van de verwoesting aangericht onder de plaatselijke nomadische bewoners.

Eindelijk is er een eind gekomen aan de omzwervingen van het Hongaarse volk. Hier in de Karpatische vallei hebben ze een permanente vestigingsplaats 'gevonden'. Volgens de geschiedschrijving gebeurde dit alles in 896.

In de Rotunda is ook een klassiek museum ingericht met min of meer permanente tentoonstellingen. Er is zeer uitgebreide duiding in het Hongaars met her en der een summiere verwijzing in het Engels. 

In de eerste tijd na de verovering was huisvesting nog eerder primitief. Zoals de opbouw van een yurt  of een half ingegraven hut. Tegen de middeleeuwen werden de nederzettingen steeds 'Europeser' van aard. Opgebouwd rond kastelen, kloosters en kerken.

In het Herdenkingspark is ook aandacht voor de overstromingsgevoeligheid van de regio waarbij de nadruk ligt op de Grote Overstroming uit 1879. Met een waterpeil van 806 cm was de verwoesting wel groot maar in 1970 werd er 960 cm gemeten met een triest hoogtepunt van 1009 cm in 2005.

Het park toont de geleidelijke overgang van een nomadisch bestaan naar de blijvende vestiging in het land en alle uitdagingen en ontwikkelingen die dat met zich meebracht.

Van min of meer tijdelijke vissershutten naar meer permanente yurts. 

Voor het grote (en kleine) publiek en om de toerist te plezieren mag de traditionele oorspronkelijke yurt niet ontbreken. Ik snuffel even binnen en kan niet voorbij de al of niet opzettelijke paardenlucht. Het paard was uiteindelijk voor elk steppevolk zeer belangrijk.

In een herdenkingspark mag enige heroïek niet ontbreken. Daarin staat Arpad heel centraal. 

 

Het was in Szer dat de confederatie onder zijn leiderschap besloot om hun 'volk' structuur, bestuur en wetten te geven.

Een prachtige beeldengroep moet de samenhorigheid van de 'Founding Fathers' van het Hongaarse volk onderstrepen.

Terwijl sommigen droomden van een 'Duizend Jarig Rijk' zijn er anderen die het verwezenlijkt hebben. Met vallen en opstaan maar in een democratische richting. Ik denk dat Koning Arpad min of meer tevreden neerkijkt op de cirkel van opvolgers die hem omringen bij dit eeuwfeest.  

Op deze herfstdag is het stil in het park. In de zomer moet het er gezelliger aan toegaan als er historische belevingsmomenten georganiseerd worden.

Rustig mijmeren heeft ook zijn charme.

Het bezoek aan dit uitgestrekte park zal voor mensen met verminderde fysieke mogelijkheden zeker een uitdaging zijn. Er zijn aangepaste golfwagentjes beschikbaar. In de zomer zal er ongetwijfeld een toeristentreintje rijden. Een leerrijke visuele aanvulling op je historische kennis. Een omweg waard.

De rest van de middag tot het steeds vroeger invallen van de duisternis kan ik vanuit mijn gemotoriseerde yurt genieten van de kleine steppe voor mijn deur. Als herinnering aan het ruitervolk van weleer mogen paarden niet op het appel ontbreken. 

En of ik een ritje zou willen maken. 

Dagen 27&28 - Vr 27 - za 28 oktober

     Ópusztaszer - Dunaföldvár - 109 km 

De koffie genieten we bij zware bewolking. Tegen de tijd dat we aan het ontbijt beginnen wordt dat regen. De weer app stelt niet veel goeds in het vooruitzicht. Geschikt voor een verplaatsing, tankbeurt en inkopen.

Dat rijden door de vlakte doet me aan Vlaanderen denken. Ook de bebouwing. Het silhouet van de kerken met de specifieke torens herinneren me eraan dat ik echt in Hongarije ben. De gehele dag regenbuien ben ik hier niet gewoon. Vandaar de associatie?

Tegen 14 u draai ik Kék-Duna Kemping op - gps N 46.81210; O 18.92664. Op deze kleine camping word ik vriendelijk ontvangen en mag vrij een plaats kiezen. Vrij zicht op de Donau in de beschutting van enkele stevige bomen is vlug beslist. Alle faciliteiten zijn voorhanden. De natte cel is verouderd maar kraaknet. Via een poortje heb je toegang tot de Donaupromenade. Op 15 min. stappen (ongeveer 1 km) van het centrum. Binnen wandelbereik diverse supermarkten.

In de late middag waag ik mij aan een wandeling ondertussen aan de herfsttemperatuur aangepast. Het is een prettig weerzien met de Donau. Langs het wandelpad zijn er sluipwegen aangelegd die een open blik op de majestueuze rivier toelaten.

Naarmate de avond verder kruipt worden de beelden impressionistischer. Ik krijg het gevoel in een schilderij rond te wandelen.

Za 28 oktober

Als toeristen beleven we een onaangename dag. Een aanhoudende druilerigheid afgewisseld met flinke regenbuien. Boeren en tuinders zullen daar ongetwijfeld anders over denken. Van uitslapen kan ook geen sprake zijn. Motorliefhebbers hebben de camping gekozen als verzamelplaats voor één of ander evenement. Enkelen vinden het nodig om reeds op 7:30 u hun machines te laten proefdraaien. Ik bekijk de drukte met een geanimeerde blik en zie een bonte verzameling van gemotoriseerde tweewielers. Van antieken over oldtimers die je bij ons niet meer vindt, tot zeer moderne machines en alles daar tussenin. Er is zowaar een contigent scooters. Ik probeer er achter te komen wat de bedoeling is, maar kan aan de uitleg niet wijs worden. Tegen 10 u is de rust weergekeerd maar de regen geïntensifieerd. 

't Is lang geleden dat ik mij nog eens geïnstalleerd heb met een boek. Vandaag is zo'n dag. Om de kilte te verjagen wordt de bijverwarming ingeschakeld en maak ik het knus en gezellig. Per uitzondering eens met een pot thee.

Als rond 15 u breder wordende opklaringen grote gaten slaan in de zware bewolking en de zon aan kracht wint, waag ik mij aan een verkenning van het stadje.

Op de plek van het oude kasteel zijn alleen nog enkele fundamenten te zien. De donjon heeft overleefd zij het in aangepaste versie. De toegangspoort is herbouwd en op het terrein van de vesting zijn nu enkele musea en kunstateliers ingericht.   

Als koppel kun je terecht bij de leuk uitziende restaurants. Als alleenstaande zijn de cafés en soortgelijke gelegenheden meer een aangewezen ontmoetingsplaats. Het valt me op hoeveel mensen niets anders dan Hongaars spreken, zelfs onder jongeren is meertaligheid eerder een uitzondering. Dat deze toerist moeilijk in gesprek geraakt met de plaatselijke bewoners is natuurlijk niet hun fout. Het blijft bij algemene beleefdheden en proberen de uitleg te volgen.  

Bij het rondslenteren kun je ook geluk hebben. Vandaag bijvoorbeeld is een traditioneel trouwfeest. Waar wij gewoon zijn aan een mooie auto of een koets ben ik hier getuige van de blijde intrede van bruid en bruidegom in een boerenkar. Begeleid door een stepperuiter. Uit respect voor het koppel neem ik de foto vanop afstand. Rond het hele gebeuren ontstaat spontaan een klein volksfeest. Laat ons hopen dat dergelijke tradities overleven.

Na dit feestelijk intermezzo trek ik naar de Donau voor een wandeling. De plaatselijke visliefhebbers hebben ook gewacht op de verbetering van het weer. Iedereen heeft zo haar of zijn favoriete plek, in groep of alleen. Mijn wens voor succes wordt gewaardeerd.

Hun köszönöm wordt beantwoord met mijn szίvesen!

Dagen 29&30 - Zo 29 - ma 30 oktober

     Dunaföldvár - Alsόös - 105 km

Merkwaardig vroeg ontwaken ondanks het ingaan van de wintertijd. Van de vroege morgenkoffie kunnen genieten bij een volop binnenschijnende zon geeft een bijna zomergevoel. Vanavond zal het wennen worden aan de vroege duisternis. 

Tijdens de verplaatsing valt het me op hoe eentonig, weinig schilderachtig de route en het landschap zijn dat ik doorkruis.

Om 12:30 u ben ik op Préhaz Borozó Kemping geïnstalleerd - gps N 46.99256; O 17.98533. Dit is een sfeervolle kleine camping te midden van wijngaarden. Op een grasondergrond zijn er zes plaatsen voorzien. De faciliteiten zijn zeer passé maar kraaknet. Vanaf mijn plaats heb ik zicht op het Balatonmeer. Direct aan de fietsweg gelegen en op 1,5 km van het openbaar strand en de jachthaven. Eén van de weinige campings in de streek die het gehele jaar open is. 

De wandeling brengt me bij de jachthaven en het is een prettig weerzien met het Balatonmeer. Een meer waar het er vrij onstuimig aan toegaat. Regelmatig slaan de golven over en moet de pet stevig vastgehouden worden. De zomer is nu wel definitief voorbij.

De promenade is een geliefkoosde uitwaaiplaats voor de lokale bewoners. Een bonte doorsnee van de bevolking wil graag een frisse neus halen en genieten van het toch wel zachte weer. Deze amateurfotograaf kan zich uitleven en het is grappig om te zien dat mijn voorbeeld gevolgd wordt. 

Op de camping heb ik er nieuwe buren bijgekregen en tijdens de kennismaking leer ik dat onthaasting steeds populairder wordt bij jongere mensen. Het Duitse koppel is op zwerftocht in Europa tijdens een sabbatical. Ondertussen is de 93 jarige eigenaar toegekomen, krijgen we een rondleiding en maakt hij reclame voor zijn eigen geproduceerde wijn. Net voor het invallen van de duisternis komt een groep jonge fietsers het terrein opgereden later gevolgd door de begeleidende campers. Als de duisternis volledig bezit heeft genomen van deze reisenclave, vindt die de plaats afgeladen vol.

Ma 30 oktober

Af en toe moet een noodzakelijke pauze worden ingelast om de fysieke en mentale batterijen op te laden. Er zijn slechtere plaatsen om een rustdag in te lassen. In de schoot van het internationaal gezelschap die de weg naar deze oase van kalmte en rust heeft gevonden, is het prettig keuvelen over koetjes en kalfjes of met grootouders over de bezorgdheden over kleinkinderen. 

Ik bemerk onder mensen van mijn generatie een zekere ongerustheid over het verlies van een moreel kompas bij de jongere leeftijdsgroepen. Waar wij vroeger konden kiezen door welke krant we ons lieten leiden, ruimdenkenden onder ons kozen meerdere bladen; is het voor jongere mensen een hele uitdaging om genuanceerd en kritisch de steeds snellere stroom van (des)informatie te verwerken. Waar westerse jongeren voor de gewichtige taak staan naar welke muziek ze zullen luisteren en welk concert ze willen meepikken, maken minder fortuinlijke leeftijdgenoten zich zorgen over hoe te overleven en een redelijke toekomst uit te bouwen. Ik hoop dat na de socio-politieke these en antithese de synthese uiteindelijk de bovenhand zal krijgen. Ik blijf vertrouwen hebben in de jeugd. De overlevingsdrang die zich over millennia hebben ontwikkeld zullen de bovenhand krijgen. De weg naar een betere wereld voor iedereen is er een van vallen en opstaan met af en toe een ernstige terugval. We zullen toch niet zo dwaas zijn onszelf compleet in de vernieling te rijden?

Moet ik mij dat nog allemaal aantrekken? Ik bemerk op mijn rondzwervingen dat mensen soms behoefte hebben aan een luisterend oor, begrip en aanmoediging. Ik geef toe, soms laat ik me helaas nog verleiden tot een discussie. Ik hoop daarbij wel de extremen te vermijden zonder mijn morele principes over boord te zetten.

Dag 31- Di 31 oktober

     Alsόös - Pannonhalma - 77 km

De levendige drukte bij het ontwaken lijkt wel op een kamp in volle afbouw. De enigen die zich daar schijnbaar niets van aan trekken zijn mijn directe Duitse buren. In allerhande Midden-Europese talen wordt gegroet en afscheid genomen. Mijn overburen zijn een gemengd koppel (hij Duitser, zij Nederlandse) zo kan er ook nog in de moedertaal gebabbeld worden. Mijn nieuwe kennissen zijn ervan overtuigd dat we elkaar wel ergens weer zullen treffen. Tot ziens dan maar.

De verplaatsing doet me weer aan Vlaanderen denken. Biljartvlak, niets opvallends maar wel rijden bij wisselende regenvlagen. Sorry Vlaanderen. In de buurt van Pannonhalma verandert het landschap. Het wordt heuvelachtig met op de top van één van de heuvels mijn reisbestemming : het klooster.

Rond 12:30 u plaats ik mij op de parking van het Visitor Center - gps N 47.55519; O 17.75939. Buiten een paar wagens die in de overdekte garage staan (hoogtebeperking 2,20 m) heb ik de plaats voor mij alleen. Er zijn geen faciliteiten, buiten vuilcontainers (eventueel toiletten in het Center maar dat is gesloten). De parking ligt aan de voet van het klooster op 500 m. Iets verder ligt het bos.

Na een lichte maaltijd ga ik even horizontaal onder het constante geroffel van regen op mijn dak. Regenweer in een camper doet rare dingen met een mens. Ik word wakker doordat het is opgehouden met regenen. Het vergevorderde uur doet me beslissen het bezoek uit te stellen tot morgen maar een wandeling in het bos zie ik wel zitten. 

De 'boomtoppen wandeling' is een leuke vinding. Een houten pad in de vorm van een vis (zeer toepasselijk als vroeg christelijk symbool). Vanaf het platform een mooi zicht op het stadje met aan de horizon de lage heuvels van Transdanubië.

Ik ben net thuis of het wolkendek sluit zich weer en jawel we krijgen er nog een vlaag bovenop. Waarom eens niet uitgebreid koken en mezelf verwennen met een lekkere maaltijd?

Dag 32&33 - Wo 1 - do 2 november

     Pannonhalma - Tata - 76 km

Ik moet me niet haasten. Op deze feestdag kan het bezoek aan de Aartsabdij doorgaan tussen 10 en 15 u. Aan het aantal auto's - ik zie enkel Hongaarse nummerplaten - is de site erg in trek.

De Benedictijnse aartsabdij van Pannonhalma is het geheel van gebouwen over de eeuwen gegroeid uit een middeleeuws gebouw als een van de oudste historische monumenten in Hongarije. Het werd gesticht in 996 en ligt in de buurt van de stad, op de top van een heuvel (282 m). Dit is de op één na grootste territoriale abdij ter wereld, na die in Monte Casino. Tegenwoordig wonen er ongeveer 50 monniken in het klooster. De abdij is aangevuld met de Benedictijnse Hogeschool en een jongensinternaat. Vanwege de uitzonderlijke architecturale evolutie van de abdij in de loop van haar 1000-jarige geschiedenis en haar historisch belang als internationaal cultureel en religieus centrum, werden de abdij en haar omgeving in 1996 ingeschreven op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Geschiedenis

In 1096, op weg naar het Heilige Land als leider van een van de drie legers tijdens de eerste kruistocht, bracht hertog Godfried van Bouillon hier een week door om te onderhandelen over de veilige doortocht van zijn leger door het Hongarije van koning Coloman.

De eerste gebouwen van de gemeenschap werden in 1137 verwoest en vervolgens herbouwd. De pilaren van de basiliek en het vroegotische gewelf werden gebouwd in het begin van de 13 de eeuw, met behulp van de muren van de voormalige kerk (delen daarvan zijn te zien in de kloostergang). In 1486 werd de abdij onder koning Matthias herbouwd in gotische stijl.

Het klooster werd in 1541 een aartsabdij en als gevolg van Ottomaanse invallen in Europa in de 16 de en 17 de eeuw werd het versterkt. Gedurende anderhalve eeuw van de bezetting van Hongarije door het Ottomaanse Rijk moesten de monniken de abdij voor verschillende perioden verlaten. Pas later konden ze beginnen met de wederopbouw van de beschadigde gebouwen. In de tijd van aartsabt Benedek Sajghó (1722-1768) was er een grote barokke bouw aan de gang in het klooster.

In de 17 de en 18 de eeuw werden rijke barokke versieringen en uitbreidingen aan het complex toegevoegd en een groot deel van de huidige gevel dateert uit deze tijd. Het kreeg zijn huidige vorm in 1832, met de bibliotheek en de toren, die in classicistische stijl werd gebouwd. De 18 de eeuw, het tijdperk van de Verlichting, beïnvloedde ook het leven van de kloosters. De staat en de vorsten beoordeelden het functioneren van de gemeenschappen naar het onmiddellijke nut en tolereerden over het algemeen alleen die orden die verpleging en onderwijs beoefenden. In de jaren 1860 organiseerde Ferenc Storno grote renovaties, voornamelijk in de basiliek.

Na 1945 werd Hongarije een communistische staat en in 1950 werden de eigendommen van de Orde en de scholen van de benedictijnen door de staat in beslag genomen, om pas na het einde van het communisme te worden teruggegeven. In 1995, een jaar voor het millennium, werd het complex volledig gereconstrueerd en gerenoveerd.

Tot de bezienswaardigheden die toegankelijk zijn voor het publiek behoren de basiliek met de crypte (gebouwd in de 13e eeuw), de kloostergangen, de monumentale bibliotheek met 400.000 volumes waaronder het oudste bewaard gebleven document in de Hongaarse taal, de oorkonde van de benedictijnse abdij van Tihany, uit 1055. De kunstcollectie van de aartsabdij (de op één na grootste van het land) bevat naast vele sacrale enkele meer mondaine voorwerpen.

De Basiliek

De huidige 3 beukige kerk in vroeg gotische stijl werd in 1224 ingewijd. Archeologische opgravingen hebben aangetoond dat er op deze plaats een eerdere kerk heeft gestaan. 

Door de eeuwen heen heeft het interieur diverse aanpassingen ondergaan. De laatste renovatie stamt uit 2012 waardoor de basiliek er zeer 'modern' uitziet.

De bronzen (buitenkant) hoofdpoort werd gemaakt ter gelegenheid van het millennium van de abdij in 1996. Aan de scharnieren werd veel aandacht besteed.

De Toren

De classicistische toren is ongeveer 50 m hoog en is een toevoeging uit 1820.

De Crypte

Het oudst bewaarde gedeelte van het complex dateert uit het begin van de 13 de eeuw. Op haar vraag is Princes Stephanie van België (een dochter van Leopold II) hier samen met haar tweede man begraven. Na zijn overlijden (in 2011) werd het hart van Otto van Habsburg tussen de beide anderen ter ruste gelegd. 

Het Klooster met gang

Aan de zuidzijde van de kerk, in het midden van de abdij ligt de tuin, een uitbeelding van het paradijs (deur was gesloten). De kloostergang is atypisch voor abdijen. Aan de tuinzijde zijn ramen aangebracht waar dit normaal open is. De trap die toegang geeft tot de kerk is monumentaal. 

De Bibliotheek

Het bibliotheekgebouw met dezelfde leeftijd als de toren is eveneens in classicistische stijl uitgevoerd. 

De indrukwekkende decoraties in het interieur zijn het werk van de Weense kunstenaar Joseph Klieber. 

De bibliotheek is nog steeds in gebruik en zou voor iedereen toegankelijk zijn. Ik zou graag wat willen rondneuzen in de ongeveer 400.000 volumes, samengesteld uit codices, oude drukwerken en oude Hongaarse boeken. 

De Schatkamer

Bevat uiteraard een hele verzameling voorwerpen gebruikt bij de liturgie. Een prachtexemplaar van een schrijfpen trekt mijn bijzondere aandacht. Het wordt duidelijk waar de betekenis van het Franse porte-plume vandaan komt. 

Heel strategisch voert de rondleiding langs de tentoonstellingsruimte door de Abbey Gift Shop naar de uitgang.

De Botanische tuin

Het arboretum en de botanische tuin maken deel uit van de abdij. Over de 400 boom- en struiksoorten zouden te onderscheiden zijn. Ik ben niet zo thuis in de wereld van de flora. Het geheel maakt op mij eerder de indruk van een wilde Engelse tuin.

Verplaatsing naar Tata

Ik ben rond 13:30 u terug bij de camper en heb geen zin rond de parking te blijven hangen. In dit deel van Transdanubië liggen veel meertjes en vijvers. De parking bij de vlottende huisjes te Oroszlá lijkt me wel wat. Op de kleine zeer oneffen parking staat het afgeladen vol. Een open zicht op een fabriek spreekt me ook niet zo aan. Park4Night heeft een schitterende alternatief met zeer positieve recensies bij het meer van Tata. 

Om 15:45 u ben ik geïnstalleerd op de Parking Tanada tér - gps N 47.64339; O 18.32095. Deze P ligt aan de oevers van het meer met open zicht op het kasteel (750 m). Op vuilbakken na zijn er geen faciliteiten maar op een dergelijke toplocatie kunnen we daarmee leven. Op 1.200 m ligt een supermarkt en iets dichter ben je in het centrum. Het is mogelijk volledig rond het meer te wandelen.

Tata lijkt me een gezellig stadje om te verkennen. Met diverse gezellige restaurantjes en monumenten binnen wandelbereik moet dat wel lukken.

Veel wandelaars zijn op stap waaronder ge-zinnen met kinderen. De gebruikelijke jog-gers, fietsers en hondenbaasjes maken het 'zondagsgevoel' compleet. Rond het kasteel is het me te druk en ik plooi me op de camper terug. 

De jeugd komt de boel nog wat opvrolijken met 'westerse' muziek en gierende motoren. Tegen 20:30 u is alleen nog het ruisen van de wind te horen en heel af en toe het kabbelen van het water. Precies zoals we het graag hebben. 

Do 2 november

Vrolijke kinderstemmen en het geroep van bezorgde mama's rukken me uit mijn slaap. Het is nog even wennen aan de wintertijd. De zon is vroeger van de partij maar staat zo laag aan de hemel dat mijn zonnepaneel daar onvoldoende voordeel van heeft. We gaan het zuinig aan moeten doen met energie. Goed voor de portemonnee en het milieu. 

Deze rustige plek nodigt uit tot ontspannen. Een blik in het stadje levert niet zoveel op en mijn aandacht wordt zo wie zo getrokken naar het meer. Een flinke wandeling door het bos langs de oever zie ik wel zitten. Voor de verandering mag er eens stevig doorgestapt worden. 

Vanaf de parking krijgen we een mooi zicht op het kasteel met de middeleeuwse om-walling aan de waterkant. Voor de verandering ligt de oude vesting eens niet in de hoogte maar beheerste een knooppunt van belangrijke han-delsroutes.

Dagen 34-37 - Vr 3 - ma 6 november

     Tata -  Nagysáp - 37 km

Terwijl het aan de Atlantische kust in Frankrijk en Groot Brittannië nogal onstuimig aan toegaat, moeten wij genoegen nemen met aanhoudende regen. De zware bewolking laat zich gevoelen bij de oplading van mijn batterijen via het zonnepaneel. Een alternatief met alle voorzieningen is te vinden in Nagysáp. 

De korte verplaatsing voert langs een kronkelende schilderachtige route in een tussengebergte wat een beetje als de Vogezen of de Jura aanvoelt.

Om 15:15 u draai ik de CP Granárium domb op - gps N 47.68560; O 18.60840. De CP ligt bij het gelijknamige Hotel-Restaurant (reeds gesloten). Om toegang te krijgen tot het terrein moet je inbellen. Dat gaat zeer vlot (in het Duits). Ik ben alleen en kan een mooie plek uitkiezen met zicht op het onderliggende dorp. Er is een sanizuil (ambachtelijk) en elektra-aansluiting. Grijs water kan geloosd worden. De CP ligt aan de hoofdweg maar ik sta achter het restaurant en heb daar geen last van.

Bij een eindje wandelen op de hoofdweg ben ik er getuige van dat de meeste Hongaren liefhebbers zijn van hoge snelheid. Fietsen langs deze weg is beslist een gevaarlijke uitdaging.

Rond 16 u klaart het voldoende uit om mij te wagen aan een verkenning van het stadje. Het maakt op mij een nette indruk en ik denk dat het vooral de betere middenklasse is die hier een optrekje heeft. De omgeving is vooral landbouwgebied.

Een voordeel van het vroeg invallen van de duisternis is dat ik mij gemakkelijker aan het fornuis installeer. 

Za 4 november

De nacht gaf een kleine vingerwijzing over wat tijdens de dag te verwachten. Toen ik een extra fleecedeken nodig had om me te beschermen tegen de kou vermoede ik dat de zware bewolking plaats had gemaakt voor een heldere hemel. 

Heerlijk kunnen genieten van een verwarmende zon op mijn gezicht tijdens de koffie en het ontbijt terwijl het dorp onder mij baadde in een fel herfstlicht. Geen vuiltje aan de lucht doet me besluiten daarvan te genieten. In plaats van verder te rijden, koester ik mij in de zon genietend van stilte en rust. Als die zon ter kimme zakt, de duisternis steeds donkerder wordt en de temperatuur gevoelig daalt, is daar altijd nog een boek om mij in te verliezen. Om het knus te houden, schakel ik mijn bijverwarming in. Eens alle beslommeringen van de boze buitenwereld van me af te kunnen zetten, brengt rust in mijn hoofd. 

Zo 5 november - ma 06 november

Me op een politiek-historisch project gestort. Even alles uit het oog verloren en dat is nogal uit de hand gelopen.  

Gelukkig wel even de tijd genomen om samen met mijn Duitse buurvrouw van een vlammende zons-ondergang te genieten. 

De drukte op de weg valt zeer goed mee. Ik heb daar helemaal geen last van gehad. Een schitterende plaats om even op adem te komen. Kom wel bevoorraad toe. 

Dagen 38-40 - Di 7 - do 9 november

     Nagysáp - Budapest - 52 km

Op een rustige steeds drukker wordende weg nader ik langzaam de Hoofdstad - Budapest. Om me niet al te euforisch te laten voelen blijft er de gehele dag een hardnekkige mist hangen. Af en toe piept er eens een verdwaalde zonnestraal door maar het blijft overwegend duf, grijs en grauw. Het is zelfs een beetje kil. Budapest lijkt me een vrij open stad met brede lanen. 

Ik heb helemaal geen moeite om de CP aan de Tűzér utca te bereiken gps N 47.51869; O 19.06376. Dit is een gedeelde parking met enkele plaatsen voorzien voor campers. Ik heb geluk dat de beheerder aanwezig is op het moment dat ik toekom. Zonder zijn aanwijzingen zou het zeer moeilijk geweest zijn om me redelijk te plaatsen op de zeer krappe ruimte. Alle voorzieningen zijn aanwezig (reken niet teveel op Wifi - werkt zeer traag en valt dikwijls weg). Zeer centraal gelegen in de binnenstad met een overdekte markt op enkele honderden meters, een bakker om de hoek, vlotte aansluiting op het openbaar vervoer...

Ik ben door mijn voorraad heen en vind alles van mijn gading in de oosters aanvoelende overdekte markt. Niet overmate druk en geen roepende verkopers. Juist nu moet mijn provider een update doen en heb ik geen toegang tot mijn iPhone waar de toegangscode voor het hek op staat. Er zit niets anders op dan een beetje rondzwerven in de buurt. De hangoudere spelen. Ik ontdek een tweedehandse boekwinkel en ja ze hebben Engelse boeken en ja ik ben door mijn lectuur heen en ja ze hebben een van mijn favoriete schrijvers. Met mijn nieuwe Ken Follet zal ik wel een tijdje zoet zijn. Alleen moet ik niet vergeten de stad te bezoeken maar dat zal voor morgen zijn.

Wo 8 november

Mijn bezoek aan deze dubbel stad heb ik netjes opgesplitst in twee delen. Vandaag wil ik uitgebreid kennis maken met Buda. Neen, neen, niet dé Boeddha, maar het stadsdeel vooral rond de burcht.

Ik heb ondertussen de gemakken van het openbaar vervoer ontdekt en laat me keurig afzetten op de Batthyány tér. Dit plein ligt aan de boord van de Donau en bij dit schitterend weer kies ik ervoor om verder te wandelen.

Bij de minder cultureel georiënteerde bezoeker aan Budapest heeft de Széchenyhácchid (de Kettingbrug) een bijzondere invloed. Als een magneet trekt de brug vooral jonge mensen aan. Grappig te merken hoe een fotoshoot anderen aanzet om dat voorbeeld na te volgen. Geduldig wacht ik tot ik vrij zicht krijg. Mijn voorstel tot het nemen van een groepsfoto wordt afgewezen omdat iedereen in het groepje onidentificeerbare Aziaten een eigen 'show' wil opvoeren. 

De Burcht van Buda : Budavári Palota (Hongaars), is het historische kasteel- en paleiscomplex van de Hongaarse koningen. Het werd voor het eerst voltooid in 1265, hoewel het enorme barokke paleis dat tegenwoordig het grootste deel van de site beslaat, tussen 1749 en 1769 werd gebouwd. In het kasteel is de Hongaarse Nationale Galerie en het Historisch Museum van Boedapest in onder gebracht.

De Burcht ligt op de zuidpunt van de burchtheuvel en is een zeer geliefde toeristische trekpleister. Het kasteel en burchtheuvel maken sinds 1987 deel uit van het UNESCO werelderfgoed. Het oorspronkelijke Koninklijk Paleis werd verwoest tijdens WO II en werd herbouwd in een vereenvoudigde stalinistische barokstijl tijdens het Kádár-tijdperk (secretaris-generaal van de Socialistische Arbeiderspartij van 1956 tot 1988).

Ik ben altijd al een beetje tegendraads geweest en beslis de burcht - eerder een gebouwencomplex, vanaf de achterkant te benaderen. Burchten liggen in hoofdzaak op een heuvel en het wordt een flinke klim. De jaren beginnen me parten te spelen en even moet ik mij zetten, om van het uitzicht te genieten maak ik mezelf wijs. Op de eerste trapgedeelten en bastions kom ik niemand tegen, buiten arbeiders die druk in de weer zijn met herstel- en heraanlegwerken. 

De grandeur en prestige van het Hongaarse koningshuis wordt mede benadrukt door het flair waarmee de 'mindere goden' hun belang wilden onderstrepen. Een prachtig voorbeeld is het paleis aanvoelende optrekje van de Horsehold Cavalry. De officiersmess zeg maar.

De bronzen poort van het Guard House is een overzicht van Hongaarse geschiedenis.

Het is prettig slenteren in dit gebouwencomplex waarbij je beloond wordt met schitterende zichten op de stad aan de overkant van de rivier. 

Tot de verbeelding sprekende beeldengroepen geven inzicht in jacht en visvangst en vooral wie daarbij betrokken was. De vissende jongeren krijgen een duimpje. 

De plannen van het prachtige, U-vormige barokke paleis met een cour d'honneur (met ruiterstandbeeld van Eugene van Savoy bevelhebber tijdens de Ottomaanse Oorlog) werden getekend door Jean Nicolas Jadot, hoofdarchitect van het Weense hof. (later gewijzigd door zijn opvolgers). De eerste steen van het paleis werd gelegd op 13 mei 1749, de verjaardag van koningin Maria-Theresia. Wat we nu zien is de eerder genoemde herbouw uit de 20 ste eeuw.

Op het terrein ligt ook het werkkabinet van de president van Hongarije ondergebracht in het historische Sándor-Palota (Sandorpaleis). Zoals het een goed bestuurder past heeft hij een Erewacht die om de x tijd een parade nummer opvoert ten behoeve van de toeristen.

Op weg naar het iets lager gelegen noordelijk deel van de kasteelwijk - de oorspronkelijke 'oude stad' kom ik bij enkele tot de verbeelding sprekende monumenten.

Het Houdini Huis. 

Op straffe van een 'verdwijntruc' te ondergaan, is het ten strengste verboden een rode lijn te overschrijden (zonder ticket).

Aan het Szentháromság tér liggen enkele belangrijke monumenten. Het is een levendig autovrij plein zeer geliefd bij jong en oud. Het is er prettig flaneren bij niet overdreven drukte. Ik kan een groepje Nederlandse toeristen wegwijs helpen door aan te geven wat waar ligt.

In klokwijzerzin : 

Het gotische Athena Congrescentrum. 

Zoals helaas met veel historische gebouwen staat het groetendeels in de steigers.  

De blikvanger die het plein beheerst is de kerk van Onze-Lieve-Vrouw van het Buda-kasteel, beter bekend als Mátyas templon, de Matthiaskerk, een katholiek monumentaal gebouw met een lange geschiedenis.

Volgens de kerkelijke traditie werd het oorspronkelijk gebouwd in romaanse stijl en ingewijd in opdracht van koning Stephan in 1015. Het werd verwoest tijdens de Mongoolse invasie in 1241, hoewel daar weinig verwijzingen naar zijn. Het huidige gebouw werd in de tweede helft van de 14e eeuw in laatgotische stijl gebouwd en aan het einde van de 19e eeuw grondig verbouwd. Het was de op een na grootste kerk in het middeleeuwse Boeda en de zevende grootste kerk in het koninkrijk Hongarije.

Gedurende haar eeuwenoude bewogen geschiedenis heeft de kerk veel meegemaakt.

Tijdens de eeuwenlange Ottomaanse bezetting werd de kerkschat verschillende keren naar Bratislava overgebracht en na de verovering van Boeda (1541) werd de kerk omgevormd tot de grootstedelijke moskee, waarbij de laatgotische fresco's werden vernield. Na de bevrijding begon de restauratie in barokstijl. Tussen 1874 en 1896 werd het, volgens de plannen van Frigys Schulek herbouwd in een ingebeelde gotische stijl, die vandaag de dag nog steeds te zien is. Tijdens het beleg van Boedapest in WO II werd het gebruikt als kamp door de Duitsers en later door de Sovjets in 1944-1945. De kerk werd tussen 1950 en 1970 grotendeels gerenoveerd met financiering van de Hongaarse overheid. De klokkentoren werd gerestaureerd, samen met de renovatie van binnenschilderingen en fresco's. Het vijfklaviers orgel, dat tijdens de oorlog werd verwoest, werd in 1984 gerenoveerd en ingewijd.

De totale hoogte van de Matthiastoren is 78,16 meter vanaf de vloer van de kerk en 76,57 meter vanaf het niveau van het trottoir. Het onderste kransbalkon van de toren werd opengesteld voor bezoekers, dat een hoogte heeft van 46,73 meter en bereikbaar is via 197 treden.

Een voor Hongaren belangrijk standbeeld is dat van Koning 'Sint' Stephan (977-1038) de eerste koning van het koninkrijk Hongarije. Ik bemerk dat het monument met een zekere eerbied behandeld wordt.

Ik verlaat de kasteelheuvel via het Halászbástya of Vissersbastion.

Het verrees tussen 1895 en 1901 naar een neoromaans ontwerp van Frigys Schulek.

Over de juiste oorsprong van de naam bestaat geen zekerheid. Waarschijnlijk komt de naam van de vissers die beneden in deViziváros- visserstad woonden en hier hun vismarkt hielden. Het kan ook zijn dat de naam voortkomt uit het feit dat dit deel van de burchtmuur van oudsher werd verdedigd door de vissers van Buda. Het is geen vesting (bastion) maar een terras met sneeuwwitte natuurstenen muren, trappen, torens en arcaden. Schulek wilde de door hem gerestaureerde Matthiaskerk met dit gebouw een waardige uitstraling verlenen. Vanaf het bastion gaat een imposante trap met aan beide zijden armleuningen in 145 treden naar beneden naar de Waterstad.

Het bouwwerk biedt uitzicht over de Donau, op de stadsdelen van Pest met het opvallende parlementsgebouw en op achtergrond de Gellértberg. Het mooiste zicht van 't stad schijn het.

Ik neem afscheid van Buda met een gespannen ver-wachting naar wat Pest te bieden heeft. De skyline zonder hoogbouw straalt gedegen-heid uit die de stad een ontspannend romantische charme geeft. Niet verwonderlijk dat het een top-bestemming is onder koppeltjes. Authenticiteit zonder toeristische overrompeling zoals bijvoorbeeld Praag of Venetië. 

Do 9 november

Ik heb er een beetje de Pest in, mede omdat de zon niet helemaal wil meewerken bij dit tweede luik van het bezoek aan de stad. Op mijn lijstje van plaatsen die ik wil bezoeken prijkt het Ozszágház, het Hongaarse parlement helemaal bovenaan. In feite ligt het niet zover van de CP maar ik wil graag nog een beetje rivierzichten op mijn netvlies overbrengen en beslis deze parel aan de Donau via een boog te benaderen.

Het Hongaarse parlementsgebouw (Országház) is, gelegen aan de Pest zijde van de Donau. Het Huis van Afgevaardigden houdt hier regelmatig zitting. Staatshoofden en andere prominenten worden hier door de Hongaarse president en ministers ontvangen. Het kan bezocht worden. Ik heb een toegangsticket voor 11:30 u. Voor ik het interieur (onder begeleiding) wil bekijken, wil ik de grandeur van de buitenkant volledig op me laten inwerken.  

Het front van het imposante gebouw staat naar de Kossuth Lajos tér gericht. De brede monumentale trappen die naar de ingang voeren, worden geflankeerd door bronzen leeuwen. Op het plein staan standbeelden van Lajos Kossuth (gemaakt door Kisfaludi-Strobl, Kocsis en Ungvári) en Frans II Rákósz (gemaakt door János Pásztor). In de omgeving van het parlementsgebouw staan voorts vele regeringsgebouwen, waarin ministers zetelen.

Geleende foto

Het gebouw beheerst het gedeelte van de Korso tussen de Kettingbrug - R - (Széchenyi-Lánchíd) en de Margarethabrug - L - (Margit híd). Het staat niet alleen symbool voor Boedapest maar voor geheel Hongarije. Het is in 1885 ontworpen door Imre Steindlen het kwam in 1904 gereed. Het behoort tot de fraaiste monumenten van de wereld. De lengte is 268 meter, de grootste breedte is 118 meter. De hoogte is 27 meter en de koepel is 96 meter hoog. Het parlement beslaat 17.745 m². 

In de beide zijvleugels van het in neogotische stijl opgetrokken bouwwerk zijn de zittingszalen ondergebracht. Aan de zijde van de Donau bevinden zich lees-, gezelschaps- en eetzalen. De parlementsbibliotheek bevat 400.000 boeken. Het ontwerp van Steindl werd uitgekozen na een prijsvraag. De nummers twee en drie zijn eveneens gerealiseerd. Het betreft de monumentale gebouwen tegenover het parlement. Een ervan is nu het Museum voor Volkenkunde.

Op de zuilen onder de koepel van het parlement staan de beeltenissen van de drie vorsten uit het huis Habsburg, negen Hongaarse koningen en vier Zevenburgse vorsten (liggen nu in Roemenië). De koepel is door twee grote en 20 kleine torens omgeven. Op de randen staan tussen gotische tinnen en zuilen 242 historische standbeelden. 

Er zijn in het gebouw 29 trappenhuizen en circa 115 zalen in ondergebracht, terwijl 10 tuinen de sfeer nog verhogen. Voor de versieringen van de trapleuningen, trappen en zalen heeft men meer dan 40 kg goud gebruikt. De zalen zijn versierd met fresco's en beelden van kunstenaars uit de 19 de eeuw. Hieronder bevindt zich onder andere een werk van de beroemde Hongaarse schilder Milhály Munskácsy.

Veel aandacht wordt besteed aan de koepelzaal waarin de koninklijke regalia zijn ondergebracht (verboden te fotograferen). 

In verhouding tot het gebouw zijn de kamers van de plenaire vergadering eerder klein. Als alle 453 leden werkelijk aanwezig zijn moet het er redelijk druk aan toegaan.

In de 'coulissen' of wandelhangen kon er verder rustig gedebatteerd worden. In de zittingszaal mocht er niet gerookt worden. De meeste 'voorname heren' rookten zo wie zo sigaren. Een zitting mocht niet langer duren dan de tijd die iemand nodig had om zijn sigaar op te roken. In de genummerde houders kon ieders lid zijn rookwerk achterlaten en terugvinden.

Een werkelijk indrukwekkend gebouw in een prachtige om-geving waar een leger onder-houdsmensen zich inspannen om het uitgangsbord van Hongarije volledig tot zijn recht te laten komen. 

Mijn hersenen moeten zoveel overweldigende pracht en praal even verwerken. Niets geschikter dan een bankje aan de oever van de Donau met zicht op Buda. Om te voorkomen dat een hongertje me overvalt, ben ik voorzien van een kleinigheidje, vakkundig weggespoeld met een bijhorend drankje, genietend met mijn gezicht naar een flauw stralende zon. Er zijn dezer dagen slechtere plekken om te vertoeven dan deze UNESCO werelderfgoed plaats.

Ik blijf langs de boord van de Donau wandelen en stoot op een groepje ingetogen jonge mensen. Op dit stukje oever is een gedenkplaats ingericht voor de gedeporteerde Joden uit Hongarije die nooit zijn teruggekomen. De Joden uit Boedapest werden eerder ontzien en door de geringe lokale samenwerking zijn de meesten aan deportatie ontsnapt. De grootschalige Jodenvervolging kon slechts met de medewerking van de lokale bevolking en besturen. Boedapest is een voorbeeld van het tegenovergestelde. Verzet, onwil en weigering tot samenwerking heeft veel levens gered. Iets soortgelijks gebeurde ook in Denemarken.    

Foto's van ontvoerde mensen tijdens de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober, geven de gruwel een gezicht. Waaronder de 4 jarige Ariel. Wat ik niet zie, zijn schreeuwde vlaggen zwaaiende pro Palestina sympathisanten. Dat cynische doodseskaders mensen als ruilmiddel behandelen is totaal verwerpelijk. Volwassenen in de groep kunnen misschien begrijpen dat ze als politieke pasmunt worden ingezet. Maar kinderen? Ik zag een foto van een meisje van negen maanden!

Op weg naar mijn volgende monument passeer ik langs een zeer dynamisch wrijfbeeld. Een krantenjongen die de gedachten van de pers uitdraagt. 

Ik ben niet bijgelovig, zelfs niet goedgelovig ook niet lichtgelovig (allee denk ik toch niet). Maar symbolen hebben hun nut. Mensen die mij kennen, kunnen zich waarschijnlijk wel inbeelden wat mijn wens is bij het verder polieren van dit beeld dat de veerkracht van de jeugd moet uitstralen.   

Bij toeval kom ik bij het Tourist Info terecht en kan daar een kaart van de stad krijgen. Gemakkelijker dan telkens mijn gsm te moeten raadplegen. Zo kom ik bij de :

Szent István Bazilika (Sint-Stefanusbasiliek) het op twee na hoogste gebouw in Boedapest na de Mol Campus en het Parlement en het op drie na hoogste gebouw in Hongarije. De hoogte van het gebouw is 96 meter, lengte - 87,4 meter, breedte - 55 meter. Met een capaciteit van achtduizend mensen.

Volgens de oorspronkelijke, classicistische plannen van Jozef Hild zou de basiliek een geslotener, compacter gebouw zijn geweest dan nu, met een Korinthische zuilenportiek aan de westgevel en vier enorme pilaren aan de zijkanten. De basiliek kreeg zijn huidige vorm als gevolg van de heroverweging van Milklos Ybl, die aanzienlijk verschilt van het origineel, voornamelijk in het ontwerp van het gevelgedeelte. De toegang tot het gebouw is via een ruime vestibule tussen de geveltorens die uit elkaar worden gespreid door een reusachtige, halfronde nis.

Op de westgevel, omsloten door twee torens, ondersteunen Korinthische zuilvormige pilasters het timpaan, waarin een beeldengroep van Leo Fessler te zien is. Op de richel onder het timpaan staat de een uitspraak van Jezus uit het Nieuwe Testament : EGO SUM VIA, VERITAS ET VITA; (ik ben de weg, de waarheid en het leven). De buitensculpturen van de torennissen en koepel zijn het werk van Leó Fessler, Béla Brestyánszky en Ede Mayer. In de muurnissen van de toren staan beelden van Sint- Ambrosius, Sint-Augustunus, Sint- Gregorius de Grote en Sint- Hiëronymus, terwijl er op de koepel beelden van de vier evangelisten te zien zijn.

Een ander belangrijk religieus bouwwerk is de synagoge aan de Dohanystraat, of zoals het in de volksmond wordt genoemd: de Grote Synagoge. Het is de grootste synagoge van het Hongaarse neologe jodendom en de grootste van Europa. Het staat in de voormalige Joodse wijk, waar nog steeds veel mensen wonen die het jodendom belijden.

Anderhalve eeuw geleden werd een aanbesteding aangekondigd voor de bouw van de synagoge. De bouw werd toegewezen aan Ludwig Föster (1797-1863), een Duitse architect en professor aan de Weense Academie, met zijn synagogeontwerp in Moorse stijl. (Hij had eerder ook de Grote Synagoge in Wenen ontworpen.) De volledige bouw werd in slechts vijf jaar voltooid, wat zelfs in die tijd al een recordtijd was. De synagoge werd op 6 september 1859 plechtig ingewijd.

Oude voorschriften dicteren hoe te werk te gaan. Zo moet de gevel van de synagoge naar het oosten wijzen, in de richting van Jeruzalem, daarom is er een kleine breuklijn ontstaan bij de ingang van de synagoge aan de Dohanystraat, die afwijkt van de richting van de straat.

De hoekrisalieten, opgetrokken door gladde vierhoeken, worden geflankeerd door veelhoekige driekwart zuilen, waarop een koepel oprijst. In de zuilen fungeren zowel de torus als de trochilus als structurele elementen. Het echte gewelf in het onderste deel is gevuld met verschillende lagen oosterse, decoratieve versieringen. De raamopening op de bovenste verdieping, bedekt met ornamenten, wordt gedeeld door vier kolommen. 

Boven de poten van de pilaren, op het onderste niveau van de vensteropeningen en onder de gekartelde kroonlijst loopt een stenen vlecht langs de hele gevel. De gevel van het gebouw is bedekt met gebrand keramiek, kalksteenplinten, bekleding en op sommige plaatsen marmer. De onderste en middelste eenheden van de middelste risaliet zijn functioneel. Zes treden leiden naar de sierlijke hoofdingang, die is omgeven door een baksteenvormig frame. Een halfrond venster aan elke kant zorgt voor symmetrie.

 

Boven de poort staat een bijbels citaat:"Vöászu li mikdas, vösachánti bötocham." "En bereid een heiligdom voor mij, opdat ik onder hen kan wonen." De som van de numerieke waarden van de letters gemarkeerd met een asterisk geeft de bouwdatum van de synagoge, 1859.

Het opengewerkte, getoogde roosvenster boven de schriftzin is een van de belangrijkste lichtbronnen in het interieur. De vensters aan beide zijden imiteren met hun vorm de stenen tafelen van de Tien Geboden. Alsof ze het religieuze karakter van het gebouw willen benadrukken. De bovenste zone van de centrale rizalite bestaat uit ritmisch herhalende vensters. Lichte en donkere tinten van bakstenen zorgen voor harmonie door hun materiaal en locatie.

De overige panden aan de Dohanystraat laten een veelheid van bouwstijlen uit het einde van de 19 de  en begin 20 ste eeuw zien. 

Het gaat er in deze volksbuurt zeer levendig aan toe. Bij het maken van foto's word ik constant opgejut door toeterende automobilisten.

Boedapest heeft oneindig veel meer te bieden. De stad maakt op mij een nette en veilige indruk. Ze zijn trots op hun historisch en cultureel erfgoed en houden dat in ere. Dit internationaal uitgangsbord van Hongarije trekt daarom bezoekers uit de hele wereld uit alle lagen van de bevolking, terwijl ik niet het gevoel heb (voorlopig?) overspoeld te worden met toeristen.  Deze eerste kennismaking is me bijzonder goed bevallen. Een stad die staat aangestipt om verder verkend te worden. Vizontlátásra!

                                        Deel III - Oost

Dagen 41&42 - Vr 10 - za 11 november

     Budapest - Hollókő - 112 km

Hoe praktisch, centraal gelegen en beveiligd de CP ook mag zijn, voor deze gepensioneerde is de prijs van € 25 per dag budgettair buitenproportioneel (hét wereldwijde woord van de maand). Voor alle duidelijkheid voor enkele dagen volledig oké. Om een noodzakelijke tussendag in te lassen trek ik verder naar mijn volgende bestemming.

Ik doorkruis Transdanubië op goede en minder goede versta gerust slechte wegen (= kapotgereden wegens niet berekend op zwaar transport). Stop onderweg bij een gekende Duitse supermarkt om overbrugginsvoorraad in te slaan maar moet vooral mijn aandacht op de weg houden in plaats van op het landschap.

Zo draai ik de P te Hollókő op - gps N 47.99675; O 19.58960. Ruimte en keuzemogelijkheden zat. Wel een hele uitdaging om de wagen iet of wat horizontaal te krijgen. Geen sinecure op dit zeer hellend vlak. Een hydraulisch nivelleringssysteem zou zeer handig zijn. Er zijn geen faciliteiten op vuilbakken na. Zeer 'rustig' en 'vredig' gelegen naast het handig afgeschermd kerkhof. Vlak bij het visitor center van deze UNESCO werelderfgoed site.

In het vrijwel verlaten visitor center word ik vriendelijk geholpen met de praktische afhandeling van de parkeerkosten - 1 € en nuttige tips voor het bezoek aan de site. De baliemedewerkster is maar wat blij om de vreemde vogel wegwijs te helpen in de 'must visit' delen van de site. Voor de X-ste keer merk ik hoe deuropenend de basisbeleefdheden in de Hongaarse taal zijn. Ik ben niet weinig trots te merken hoe er op mijn 'lokale' tongval gereageerd wordt als ik de conversatie verder, in zeg maar het Engels of op andere plaatsen het Duits moet voeren. Een gefronste wenkbrauw van 'je spreekt echt geen Hongaars?'. Ik beken, een egostrelende reactie. 

Za 11 november

Eerst was er mist. Als dat geleidelijk oplost, blijft er zware bewolking over. Als uit die bewolking een steeds hardnekkiger regen begint te vallen, ontglipt stilaan de goesting om de site te bezoeken.

Het bezoek aan Boedapest was nogal intensief en ik ben achterop geraakt met mijn blogverhaal. Of hoe het gezegde gaat - van een nood een deugd maken. Het wordt een schrijf, puzzel en plak dagje.

Dagen 43&44 - Zo 12 - ma 13 november

     Hollókő - Pászkó - 30 km

De zware bewolking met bijhorende regen zijn voorbijgetrokken. De hoge druk met een volop schijnende zon, zorgt voor een frisse temperatuur. Dat aangename herfstweer heeft veel lokale mensen buitengelokt. In dichte drommen overspoelen ze de parking. Sommigen beladen met allerlei lekkers om er een picknick van te maken. De meesten kijken vooral uit naar een aangename dag.

Hollókő

Het oude dorp, dat bewust bewaard is gebleven, is een levend voorbeeld van het plattelandsleven vóór de landbouwrevolutie van de 20 ste eeuw. Het landelijke architecturale geheel, beslaat 145 ha, bestaat uit 55 woongebouwen, boerderijgebouwen en de kerk. Samen vormen de traditionele Palócz gebruik van architectonische vormen en materialen een harmonieuze eenheid met het omringende landschap en de natuurlijke omgeving, gekenmerkt door strokenland, boomgaarden, wijngaarden, weiden en bossen. 

De site omvat ook de middeleeuwse kasteelruïne op de heuvel boven het dorp, die al in 1310 wordt genoemd. Dit kasteel speelde een beslissende rol in de feodale oorlogen van de Palóc en de Hussieten en diende als bescherming voor het dorp waarvan de ruïnes een eindje van de muren zijn gevonden.

De ontwikkeling van het dorp en de landbouw is terug te vinden in diverse documenten. In 1782 was Hollókő nog een typisch dorp met één straat. Later ontwikkelde zich een tweede straat ten oosten van de hoofdstraat. Een plan uit 1885 laat zien dat de topografie al leek op die van de huidige situatie. De hoeveelheid cultuurgrond had halverwege de 19 de eeuw zijn maximum bereikt en het dorp kon dus niet verder groeien. In 1960 begon weer een beperkte groei en wordt nu streng gecontroleerd.

De inwoners van Hollókő hebben nooit gehoor gegeven aan een decreet uit 1783 dat het gebruik van hout voor de bouw verbood. Dat decreet beschouwde hout als te brandbaar. Als gevolg hiervan werd het dorp periodiek door brand verwoest. De laatste van deze branden dateert uit 1909, waarna de huizen grotendeels werden herbouwd volgens de traditionele technieken van de landelijke architectuur van Palóc. Vakwerkhuizen op een stenen sokkel met ruwgepleisterde, witgekalkte muren, versterkt door hoge houten pilarengalerijen en balkons aan de straatkant beschermd door overhangende verandadaken. De kerk met zijn dakspanentoren is gewoon een voortzetting van deze huiselijke bouwstijl. Hollókő is een levende gemeenschap die een uitzonderlijk en misschien wel uniek voorbeeld is van vrijwillig behoud van een traditioneel dorp.

Echtheid

Het dorp, dat zich voornamelijk in de 18 de en 19 de eeuw ontwikkelde en op homogene wijze werd herbouwd na de verwoestende brand aan het begin van de 20 ste eeuw, heeft de erfgoedelementen en tradities behouden die het kenmerken. Het behoud van de traditionele technieken van de landelijke en Palócz-architectuur, het lokale gebruik van materialen en vormen (zoals het 'lange huis' met zijn karakteristieke portieken waar verschillende generaties samenwoonden en de vorm van kelders aangepast aan de geomorfologische om-standigheden) en de historische dorpsstructuur met één straat zijn behouden. In het kader van het project "landschapsbehoudswijk" van 1983 werden de percelen die voorheen door hergroepering waren gewijzigd, teruggebracht naar hun oorspronkelijke strookvorm die kenmerkend is voor het oude systeem van grondgebruik dat verband houdt met familiale landbouwbedrijven. De wijngaarden, boomgaarden en moestuinen zijn nagebouwd. Het ecologisch evenwicht is hersteld, zelfs in de bosomgeving, waarbij bijzondere aandacht is besteed aan het respecteren van de historische authenticiteit. Hollókő is dus geen museumdorp zonder enige traditionele activiteit, maar een levende gemeenschap waarvan het behoud ook landbouwactiviteiten omvat. De gemeenschap van Hollókő, waarvan de meerderheid tegenwoordig in het nieuwe dorp woont, beschermt en zorgt voor het oude dorp en zijn beschermde huizen, wat hen ruimte biedt voor het gemeenschaps- en religieuze leven, evenals werkgelegenheid en de mogelijkheid om hun tradities te beschermen en te presenteren. Er zijn echter uitdagingen om deze voorwaarden van authenticiteit te behouden, zoals de veranderingen in de landbouwactiviteit, de negatieve impact van het proces in verband met de herondergang van de coöperatieve gebieden van de producenten, de diepe demografische crisis van het dorp en de verhuizing van de inwoners van het oude dorp en de druk van externe commerciële activiteiten. Deze bedreigingen moeten adequaat worden aangepakt door de uitvoering van duurzame beheersmaatregelen om ervoor te zorgen dat aan de voorwaarden voor authenticiteit blijft worden voldaan.

Beschermings- en beheerseisen

Op basis van de nationale Werelderfgoedwet van 2011 treedt een nieuw beheerplan in werking als regeringsbesluit dat ten minste om de zeven jaar wordt herzien. De lokale gemeente fungeert als het beheersorgaan van het werelderfgoed. Op basis van deze Werelderfgoedwet zullen de staat van de site, evenals bedreigingen en instandhoudingsmaatregelen regelmatig worden gemonitord en gerapporteerd aan de Nationale Assemblee.  Taken op middellange termijn zijn onder meer : herstel van het traditionele landgebruik volgens de eisen van de huidige tijd; het behoud van het levende karakter van het dorp, het creëren van een duurzame lokale economie die voortbouwt op tradities en in staat is de lokale bevolking in stand te houden; realisatie van ontwikkelingen die samenhangen met het beogen van erfgoedwaarden om een goede leefbaarheid te waarborgen. Een van de middelen om de bovengenoemde doelstellingen te bereiken is duurzaam toerisme, dat moet worden beheerd in overeenstemming met de uitdagingen van de globalisering. Het doel van de beheerstrategie is te voorkomen dat Hollókő een museumdorp wordt zonder traditionele activiteiten en eerder gericht op het in stand houden van een levende gemeenschap die in staat is zichzelf te vernieuwen. Het behoud van erfgoedwaarden omvat ook traditionele landbouwactiviteiten en het behoud en de toepassing van plattelandstradities en immaterieel cultureel erfgoed.

Extra aandacht is besteed  aan het herstel van het natuurlijke land-schap. De aanplant van bomen (vooral eik) geeft het geheel iets authentieks. 

In een land drie keer zo groot als België, is het natuurlijk gemakkelijker een evenwicht te behouden tussen natuur en de woonomgeving.

Een minder prettig resultaat van de voorbij dagen is te merken aan mijn batterijspanning. In plaats van mijn motor te laten draaien, kies ik voor een korte verplaatsing. Door het zachte heuvellandschap is het prettig rijden. Veel last van een laagstaande zon heb ik in het overwegend bosrijk gebied niet. Het diffuse licht geeft de omging iets feeëriek.

Zo draai ik de parking te Pászkó op - gps N 47.90458; O 19.80739. Deze kleine parking ligt even buiten het dorp aan de hoofdweg. Aan de overkant een picknick plaats (waar niet geparkeerd mag worden) en direct aan het stroompje gelegen - in dit jaargetijde woest stromend met bijpassende buldergeluiden. Vlak naast een restaurant. Op een vuilbak na zijn er geen voorzieningen. Het geluid van de occasioneel passerende auto's wordt overstemt door het constant geraas van het riviertje.

Een korte verkennende wandeling levert niet veel op. Enkele paartjes in volle wandeluitrusting hebben de parking als uitvalsbasis gebruikt en beginnen langzaam binnen te druppelen. 

Ma 13 november

Zoals dat gaat met dagen op dergelijke locaties. Het werd morgen, het werd avond en de dag was zo voorbij. Tussenin heb je je beziggehouden met noodzakelijke en minder noodzakelijke dingen; belangrijke en minder belangrijke zaken. Tja, wat kan ik verder zeggen?

Dagen 45-48 - Di 14 - vr 17 november

     Pászkó - Hortobágy - 159 km

De herfst is aan het opschuiven richting winter. Dat laat zich aan de temperatuur gevoelen. Zeker in een vallei ingesloten door het gebergte waar de laagstaande zon weinig soelaas kan bieden. Als de bewolking ook nog eens toeneemt en hardnekkig gespetter de pret bederft, is de goesting voor een wandeling gelijk over. Ik beslis mijn geluk te beproeven in de laagvlakte.

Tijdens de rit uit het gebergte wordt het gespetter vervangen door buien. In de vlakte lijkt het dat de bewolking meereist en de open hemel zich onbereikbaar uitstrekt. Mijn brandstofcontrolelampje floept aan en het wordt uitkijken naar een tankstation. De rechterbalk van mijn TomTom Go Max duidt ondermeer de afstand aan tot het volgende station. Zeer handig. Als ik een bord zie met HUF 617/L moet ik niet twijfelen. 

Na het tanken is het uitkijken naar een supermarkt. De Lidl van Tiszafüred ligt op mijn route en wordt de voorraad aangevuld. Ik had me graag op een camping geïnstalleerd in dit toeristisch stadje. Zo laat in de herfst lijkt het wel uitgestorven en zijn de campings reeds gesloten.

Op de M 33 van Tiszafüred naar Hortobágy krijgt het begrip lege vlakte een nieuwe betekenis. Ik ben aanbeland in de Puszta, de Grote Hongaarse Laagvlakte waarvan het Hortobághi Nemzeti Park (NP Hortobágy) deel van uitmaakt. Het doet me terugdenken aan het doorkruisen van Wyoming USA(*). Een verkenning van dit UNESCO werelderfgoed beschermd natuurgebied zie ik wel zitten.

(*) Zie pagina Central USA 2010 - dag 19

Ik wilde de Oktura Kemping als uitvalsbasis gebruiken maar helaas gesloten ondanks de vermelding in Park4Night - gehele jaar geopend.

Twee km terugrijden brengt me bij de Parking aan het Tourist Info - gps N 47.58305; O 21.15060. Deze rustig centraal gelegen Parking heeft geen voorzieningen maar met een klein winkeltje en het Tourist Info in de buurt voor mij zeer geschikt. De verharde ondergrond is biljartlaken vlak. De vrije Wifi wordt door de Europese Unie ter beschikking gesteld.

Een korte verkennende wandeling in de omgeving voert me door het dorp waar de tijd schijnt stil te staan.  Even buiten het dorp loopt een wandelpad langs de Hortobágy wat ik volg tot aan de spoorweg en word beloond met  mooie beelden.

Tijdens mijn wandeling kom ik enkele lokale 'figuren' tegen. Bij de ene word ik high en de ander maakt mij dronken. Waarschijnlijk is er hier buiten het seizoen niet veel te beleven.

Een paar honderd meter verder sta ik aan de rand van de vlakte. De ruiters uit de tijd van Arpad moeten de tijd ven hun leven hebben gehad in dit nog altijd vooral paarden-land.

Wo 15 november

Gehark, geschuur en levendig gebabbel maken mij al vroeg wakker. De dames van het plaatselijk kerkgenootschap zijn aan een schoonmaakbeurt begonnen. Bladeren worden bijeengeveegd, greppels schoongemaakt en de tuin van de kerk bijgewerkt. Ik sta blijkbaar in niemands weg en mij wordt geen strobreed in de weg gelegd. Ik probeer niemand voor het hoofd te stoten en geniet van mijn ontbijt achter gesloten deuren.

Bij het Tourist Info koop ik een ticket voor het bezoek aan het Hortobági Vadaspark (wildpark). Om 11:30 wordt ik opgepikt door de elektrische citybus voor de verplaatsing naar het park (ik ben de enige). 15 min later word ik bij het Visitor Center afgezet en krijg een woordje uitleg over het park. 

Mijn chauffeur legt de specifieke hoedanigheid van het park uit. Door het hoge zoutgehalte in de grond is het niet geschikt voor landbouw en werd het aan de dieren teruggegeven.

In het wildpark kun je diersoorten zien die in dit gebied leefden voordat de mens verscheen, maar werden verdreven als gevolg van de verspreiding van de beschaving, zoals wolven, jakhalzen, wilde paarden, pelikanen, maar ook wilde dieren die nog steeds in beschermde gebieden leven.

Ik heb te doen met de zeldzame prooisoorten (adelaars, gieren, uilen) die naar mijn mening in veel te kleine kooien zijn ondergebracht. Mijn belangstelling gaat zo wie zo meer uit naar de steppedieren.

Zo kun je kennismaken met drie grote hoefdiersoorten: het Euraziatische wilde paard (Przewalskipaard). Zelfs wilde paarden zijn nieuwsgierig van aard en met een beetje geduld stappen ze op je af, maar niet te dicht.

Grote kuddes van de zogenaamde gerecon-strueerde prehistorische Heck's runderen leven in het wild. De truc van geduldig wachten gaat hier niet op. Integendeel bij onverwachte bewegingen slaan ze op de vlucht. 

Kuddes wilde ezels heb ik niet gezien. 

Vooral de uitgestrektheid spreekt tot mijn verbeelding.

Do 16 november

Ik heb een wandeling gevonden die ik wel eens wil ontdekken. Als ik op de paden blijf is er weinig kans verloren te lopen in de uitgestrekte vlakte van het park.

Het begin van de wandeling voert me door de zeer aparte volksbuurt. Aan de ene kant halve boerderijtjes en aan de andere zijde gezellige woningen.

Bij het oversteken van route 33 kom ik in het park terecht. Een flinke wandeling met links en rechts de gekende uitgestrektheid brengt me bij de Malomházi-halastavak (visvijvers). Er is geen mens te bespeuren al geven sporen in de vochtige ondergrond aan dat er iemand voor mij is geweest.

Ik ben blij dat ik hier niet in volle zomer ben. De vele brakke waterpoelen moeten een broeinest van muskieten zijn. Niet direct mijn beste vrienden.

Het gebied staat  ook bekend als broedplaats voor trekvogels. Ik hoor veel gekwaak waarvan ik aanneem dat het ganzen zijn. Geduldig wachten levert de gekende V formatie op van een overvliegende groep.

Op de terugweg hebben een groepje paarden me zien aankomen en zijn alvast dichter bij de afscheiding gekomen.

Het mag af en toe wel eens wat anders zijn dan gras. Een besachtige vrucht kan best lekker zijn.

Terug op route 33 zie ik een bordje met tank. 

Wat zou een tank in een natuurpark doen? In het 'westen' zijn we gewoon Amerikaanse, Britse of Canadese monumenten tegen te komen. In het 'oosten' komen we vooral Russische gedenktekens tegen.  Deze T-34 gedenkt de tankslag rond Debrecen. Dat de Russen met lede ogen moeten aanzien dat hun invloed verdwenen is, kan ik begrijpen. Dat de Hongaren niet blij waren dat de ene 'bezetting' werd vervangen door een andere en liever vrij willen zijn is natuurlijk ook te begrijpen. Wat niet wegneemt dat ze erkentelijk zijn voor de offers door het Russische leger gebracht. 

In gesprekken met jonge Hongaren vertel ik nogal eens dat wij in de Lage Landen ook niet onverdeeld stonden te juichen onder het Habsburgse bestuur van Oostenrijk-Hongarije.

Tegen het ondergaan van de zon, vandaag was dat 15:58 u, kies ik mij een mooi plekje uit om daar met volle teugen van te genieten.

Omdat je niet elke dag een ongehinderd zicht op de ondergaande zon hebt, nog eentje om het af te leren.

Vr 17 november

Terwijl de Westhoek (streek in West-Vlaanderen - België) te kampen heeft met de ergste watersnood sinds WO I (toen de IJzervallei opzettelijk onder water werd gezet om de Duitse opmars tegen te houden), moet ik het hoofd bieden aan een ultra super lichte versie van aanhoudende regen. Als verstandige Vlaming op 1.750 km van het rampgebied, volg ik de raad op van de Gouverneur, ik blijf binnen!  

Een tijd om uit te slapen. Alhoewel, een reisgezelschap in een tourbus uit Tsjechië komt abrupt mijn rust verstoren. Nu ik eenmaal wakker ben, struin ik door het nieuws. Met grijze grauwigheid buiten en een aanhoudend getik van de regen op mijn dak, word ik daar ook niet vrolijk van.

Muziek verlicht de zeden. Gelukkig maar. Waarom houden mensen in conflictgebieden zich niet bezig met verheffende zaken in plaats van dood en verderf? Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde. Toch?

De naïeve ik, begin dan maar aan de planning van het vervolg van mijn zuidoostelijke georiënteerde omzwervingen. Roemenië zal wel nog lukken maar ik begin te twijfelen aan de verkenning van Cappadocië in Turkije. Op de drempel van mijn bezoek aan Roemenië, schuif ik de beslissing voorlopig voor mij uit.  

Ik vraag mijn spiegelbeeld : ben ik bezig de nieuwe 'Multatuli' te worden? Ik doe hard mijn best om in de herfst van het leven te genieten maar de gebeurtenissen in de 'wereld' houden me nu eenmaal bezig.  

Dagen 49-51 - Za 18 - ma 20 november

     Hortobágy - Debrecen - 43 km

De winter kondigt zich met rasse schreden aan. Niet alleen in de gevoelige drop in temperatuur maar vooral in het 'korter' worden van de dagen. Ik probeer optimaal te genieten van het 'vroeger' dag worden. Op deze minder geschikte 'uitstapdag' beslis ik verder te rijden.

Ik bemerk dat de uitgestrekte leegte links en rechts van mij, zich vertaalt in een uitvlakking in mijn geest. Ik probeer me te verplaatsen in de psyché van de stepperuiters van 1.100 jaar geleden. Deze enorme vlakte moet nogal confronterend geweest zijn. Zover het oog reikt leegte. Ze lieten zich daardoor niet afschrikken, lieten de vlakte voor wat die was en zochten naar geschikte vestigingsgebieden. 

In de 21 ste eeuw is het vooral uitkijken naar verraderlijke kuilen in de weg. Met aangepaste snelheid kom ik dichter bij de tweede stad van Hongarije.

Ik had op voorhand gebeld en de camping, Kerekstelpi Kemping - gps N 47.50827; O 21.63681 blijkt open te zijn. Ik word warm en met open armen ontvangen. Op het einde van het seizoen lijkt alles nogal uitgestorven maar alle faciliteiten zijn voorhanden. De communicatie verloopt via een translate app maar mijn inspanningen om de standaardbeleefdheden te  gebruiken, vormen de basis tot wederzijds respect. De camping is rustig gelegen voor een verkenning van de stad - 1.500 m en een gunstig gelegen inkoopcentrum op 1.000 m.  

Om 20 uur mag ik een koppel uit Tsjechië verwelkomen. Het ijs is snel gebroken wanneer we een meertalige conversatie kunnen voeren. Zij spreekt Engels, hij spreekt Frans, en de gemeenschappelijke basis is hun dochter die in Brugge studeert als chef-kok. Europa heeft inderdaad sterke troeven. Bij zulke ontmoetingen wordt dat des te meer duidelijk. Laten we dit vooral koesteren.

Zo 19 november

De camping ligt wel in een zeer stille buurt. Er is weinig tot geen beweging in de aanpalende straat. Van nachtlawaai was al helemaal geen sprake.

Op zondag mag er al eens uitgeslapen worden. Ook bij de buren is er rond 9 u nog geen enkel geluid te bespeuren. Zij hebben gisteren de stad nog bezocht. Als ik tegen 10 u mijn hoofd buitensteek, blijken ze plots vertrokken te zijn. Daar heb ik helemaal niets van gemerkt.

Het is droog en frisjes, niets wat we niet kunnen verhelpen met een dikke trui. Het gratis openbaar vervoer in Hongarije bevalt me wel. Zeer handig. Debrecen telt ongeveer 200.000 inwoners en met de 30.000 studenten een belangrijk onderwijscentrum. 

Ik laat me met de bus bij het station afzetten in de tweede stad van Hongarije. Op de brede Piac Utca tot aan het Kossuth tér passeer ik diverse historische panden. De stad staat bekend voor het Gereformeerde erfgoed. Ik had beter moeten weten en niet de zondag uitkiezen voor een bezoek. De Dag des Heren wordt hier serieus genomen en de stad voelt verlaten aan. Ik ben met mijn bezoek te laat - in de zomer ongetwijfeld een bruisende metropool. Of ik ben te vroeg. de belangrijkste activiteit is het opzetten van stalletjes voor de kerstmarkt. De minder religieuze commerçanten vinden dat de rustdag daarvoor mag opgeofferd worden. 

Er is geen toerismebureau te bekennen maar we kunnen ons behelpen met een uitgebreid informatiebord.  

De blikvanger op het plein is de Grote Kerk gebouwd tussen 1805 en 1821, na het afbranden van de voorgaande kerk in 1802.

De gebouw is 55 m lang en circa 15 m breed. Zoals in veel protestantse kerken is de binnenzijde wit geverfd. Het interieur is 21 meter hoog. Met 3.000 zitplaatsen is het daarmee een van de grootste van Hongarije, qua aantal zitplaatsen.

De kerk is eigendom van de Hongaarse Gereformeerde Kerk. Bij de kerk staat een monument dat in 1895 werd opgericht als herinnering aan de bevrijding door de Nederlandse admiraal Michiel de Ruyter (nu moeilijk te zien wegens de aanleg van een buitenijspiste) van zesentwintig Hongaarse predikanten die als galeislaven in Napels te werk waren gesteld, omdat zij weigerden hun gereformeerde geloofsovertuiging op te geven.

De tweeling huizenblokken met de koperen torens op de hoek van de Simonfly utca markeren het begin van een toeristische trekpleister in de stad. De gezellige cafés, (lege) terrasjes leiden naar een intiem pleintje waar vroeger de vis- en rundermarkt was.

Eén van de cafés is de ontmoetingsplaats van de talrijk rondrijdende voedselkoeriers. Het internetcafé was dan weer afgeladen vol met vooral jonge mensen druk bezig op hun laptops.

De sobere 'Kleine Gereformeerde Kerk' 

Het oorspronkelijke gebedshuis uit 1661 is diverse malen aangepast nadat het door brand verwoest werd. Het gebouw wat we nu zien werd in 1876 voltooid. De ajuinvormige torenspits werd in een windstorm in 1907 vernield. Tijdens de herstelwerken werd besloten de oosters aandoende torenspits te vervangen door een omgang met kantelen waardoor de kerk iets strijdbaars krijgt. Sindsdien spreken de lokalen van de Csonka Church (gekanteelde kerk)

 

Het Oude Stadhuis

Dit classicistische gebouw is één van de belangrijkste architecturale monumenten van Debrecen. 

Zowel de stad als het stadhuis speelden een belangrijke rol in de gebeurtenissen rond de 1848-1849 Revolutie en de Onafhankelijkheidsoorlog. Het hoofdkwartier van het Verdedigingscomité werd er tijdelijk in ondergebracht. De 'Kamer van de geheime archieven' was in werkelijkheid de verbergplaats van de Heilige Kroon van Hongarije (nu tentoongesteld in het Parlement in Boedapest).

Tegenwoordig vergadert de gemeenteraad er en is het kantoor van de burgemeester in onder gebracht. 

Een belangrijke troef van Debrecen zijn de wijde boulevards die een open zicht geven op de monumenten. Ik kan me zo voorstellen dat het in de zomer prettig flaneren is.

Ma 20 november

De beslissing om nog een dag te blijven, is vlug genomen. Rond deze tijd had ik al in Zuid Roemenië of Turkije moeten zijn. De grijze grauwigheid die wij kennen is met niets te vergelijken met de beelden die ik uit het zuiden zie. Nogal goed dat ik niet in zeg maar Istanboel of zo ben.

Rustig de tijd kunnen nemen om het blogverhaal af te maken en na te lezen. Dat bloggen moet wel leuk blijven maar niet ten koste van de feitelijkheid en kwaliteit. Mijn grootste betrachting blijft dat medecamperaars er iets praktisch aan hebben naast dat het aangenaam leest. Jij beste lezer kunt beslissen in hoeverre ik daar in slaag.

Debrecen ligt op zo'n 40 tal km van de Roemeense grens. Mijn studie over de bezoeksmogelijkheden ziet er veelbelovend uit. Nu maar hopen dat het weer een beetje meewerkt en dat ik onderweg ook enkele campings of camperparkings open vind.

Onderweg naar Roemenië neem ik afscheid van Hongarije met een typisch zicht.

Opmerkingen : 

Om ten volle van vooral het landschap te kunnen genieten, ben ik te laat op het jaar. Daardoor heb ik een uitgebreid bezoek aan de Topaki wijnstreek moeten schrappen. 

De duidelijk op het massatoerisme ingestelde plaatsen rond bet Balatonmeer zijn me daardoor tegengevallen. Een belangrijk pluspunt is dan weer het uitgebreide gescheiden fietsnetwerk.

Hongaren maken op mij een zelfbewuste indruk. Trots op hun historische erfenis en hun nationale waarden. Bij lokale contacten heb ik de indruk dat ze hun verleden en plaats in de geschiedenis zeer ernstig nemen. Iets minder serieus en af en toe met een knipoog kijken naar wat achter hen ligt, zou de samenwerking met de andere volken van Europa zeker ten goede komen. Deel uit te maken van die kruisbestuiving maakt het zwervend camperleven nu net zo interessant!